Салқынбай А., Абақан Е. с



Pdf көрінісі
бет169/336
Дата14.12.2021
өлшемі13,56 Mb.
#126888
1   ...   165   166   167   168   169   170   171   172   ...   336
Байланысты:
Салқынбай линг. Түсіндірме сөздік

КАЗАН  ЛИНГВИСТИКАЛЫҚ
МЕКТЕЫ 
-XIX ғ. екінші жартысын- 
дағы орыс тіл білімінің б ір бағъпы. 
Қ.л.м.-ніңөкілдері: ИАБодуэнде 
Куртене, Н.В.Крушевский, В А  Бого­
р о д и ц ки й ,  А .И .А н а ста сй е в, 
А.И.Александров, Н.С.Кукуранов, 
П.В.Владимиров,  В.В.Радлов,
С.К.Булич, К.Ю.Аппель. Қ.л.м.-не 
мынадай  п р и н ц и п те р   тэн  -  
ды бы сты   ж э н е   ә р іп ті  белек 
қарастыру;  тілдің  синхрониялық 
жэне  диахрониялық  қырларын 
жеке қарастыру; көне ескерткіш- 
тердегі  деректерден  гөрі,  тірі 
тілдегі  нақты  деректерге  мән 
беру.
Бодуэн де Куртенэ тіл мен тіл 
ғылымын  психологиялық-әлеу- 
меттік құбылыс ретінде таныған. 
Бұл  мектептің  идеялары  қазіргі
тіл  б іл ім ін д е гі  стр уктур а л ы қ 
(қүрылымдылық)  лингвистика, 
ф онология,  м орф онология, 
тілдердің  типологиясы  тәрізді 
пәңдердегі идеялардың дамуына 
түрткі  бо/щы.
Бодуэн де  Куртененің еңбек- 
тері  психолингвистика  саласын
дамытуға  ықпал  етті.  Н.В.Кру- 
ш евскийдің  еңбектері  қа зір гі


ҚДЛ-ҚДР
арти куляциялық жэне акусти кал ы қ 
фонетиканың негіздеріне алыңцы. 
К р уш е в ски й д ің   ойы нш а,  тіл 
ғылымының негізгі қызметі тілдегі 
заңдылықтарды -анықтау  болып 
табылады.  Қ.л.м.  тілдің тарихын 
зерттеуге  үлкен  мән  берген. 
Бодуэн де Куртене тілдің тарихы 
мен 
тіл д ің  
дамуы н 
ж е ке  
қа р а сты р ға н ,  ол  тіл д е р д ің  
типология лык,  классификация - 
сының негізін қалаған.
КДЛАУ РАЙ 
-  қар.  Рай.
КДЛЫП ЕПСТІП 
-  іс-әрекеттің 
жай-күйін,  жагдайын,  қалыбын 
білдіретін  етістік.  Қ.е.  -  жатыр, 
жүр,  отыр,  тұр.  Қ.е.  іс-әрекеттің 
нақ осы шақта өтетіндігін айқын- 
дайды.  Қ.е.  барлық  парадиг- 
маларда  тү р л е н іп ,  д е р б е с  
синтаксистік  қызмет  атқарып, 
толық лексикалық мағына беріп, 
негізгі етістік есебінде де қолда- 
нылады. Басқа негізгі етістіктермен 
тіркесіп келгенде, аналитикалық 
т ір к е с т ің   қүрам ы м а  енеді, 
кө м е кш і 
қы зм е т 
а тқа р ы п , 
көмекші  мағынаға  ие  болады. 
Мыс.: Абзал орнында түр. Абзал 
сурет  көріп  түр.  Абзал  үйінде 
жатыр.  Абзал  үйіне  келе жатыр. 
Қ.е.  ж ік т ік   жалғауды  тікелей
қабылдайды, бүл оның ерекшелігі: 
мен  отырмын,  сен  отырсың,  сіз 
отырсыз,  ол  отыр  т.б.  Қ.е.  өздік 
етіс  жүрнағын  қабылдамайды. 
Қ.е. негіздеріне көмекші етістіктер 
(е,  де)  тікелей  тіркесе  алады, 
мыс.:  отыр еді,  тұр деді т.б.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   165   166   167   168   169   170   171   172   ...   336




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет