Салқынбай А., Абақан Е. с
жүктеу/скачать 13,56 Mb. Pdf көрінісі
|
Салқынбай линг. Түсіндірме сөздік
| ҚОЛДАНБАЛЫ ЛИНГВИС
ТИКА -Т іл қолдану мәселелерінің пракгикалық әдістерін жасаумен айналысатын тіл білімінің бағыты. Тіл білімінің дәстүрлі қолданыс мәселелері темендегідей: жазу- ларды жасау мен оларды дамыту, ауызекі сейлеудің транскрип- циялық ж үйесін қүру, шетел с ө з д е р ін ің тр а н сл и те р а ц и я ж үйесін жасау, стенограф ия, з а ғи п т а р ға а р н а /іға н ж азу жүйесін жасау, ғылыми-техника- лық терминологияны қалыптас- ты ру, ж а ң а тауар мен өнім атауларының ережесін жасау, аударманы ж үйелеу, арнайы л и н гв и с ти ка л ы қ с ө з д ік т е р шығару, жасанды тілдердің пайда болуы мен дамуын зерттеу. XX ғ. Қ.л. жоғарыдағы мәселелерді ЭВМ көмегімен шешуді қарасты- рады. О сыған орай « е се п тік л и н гв и с т и ка » , « и н ж е н е р л ік лингвистика» атаулары қодцаны- лады. Қ.л.-ныңжалпы мәселелері теориялық тіл біліміндегі алго- ритм дік және м атем атикалы қ лингвистикада шешімін табуға тиіс. Қ.л.-ның негізгі бағыттары: тілдің автоматикалық танылуы мен талдануы, текстегі хабарды а в то м а ти ка л ы қ т ә с іл д е р д ің көмегімен еңцеу, информациялық жүмыстарды автоматтандыру, .автоматикалық түрде жасалған сөздіктерді шығару, автомати- калық аударма, реферат және а н н о та ц и ял а р ж а с а у . АБЖ (автом атты б а с қа р у ж ү й е с і) лингвистикалық құралын жасау, ғылыми-техникалық терминоло гияны стандартқа сай келтіру. ҚОС СӨЗ - екі сөздің қайта- лануы немесе қосарлануы арқылы жасалады. Қ.с. жасалу тәсіліне қарай 2-ге бөлінеді: қайталама Қ.с. - бір сөздің қайталануы, бар- лығы бірдей жаңа сөз тудыра бермейді. Қосарлама Қ.с. лекси- калық мағынасы басқа-басқа екі сө зд е н қүр а л а д ы д а , ж а ң а л ексикал ы қ мағы на туғы зы п, сөзжасамдық қызмет атқарады. Мыс., қысы-жазы, күні-түні, әке- қос-куп шеше, ішпей-жемей, ағыл-тегіл т.б. Қ.с. мағыналары-жалпылау, жинақтау, топшылау, болжалдау, мөлшерлеу семаларын айқын- дайды. Қазақ тілінің Қ.с. жүйесін А .Байтұрсы нов, I.Кеңесбаев, А. Ы сқа қо в , Н .О ралбаева, А.Айғабылов, А.Қалыбаева т.б. ғалымдар зерттеген. жүктеу/скачать 13,56 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|