Салқынбай А., Абақан Е. с
жүктеу/скачать 13,56 Mb. Pdf көрінісі
|
Салқынбай линг. Түсіндірме сөздік
50 әдістер, МОРФОЛОГИЯ
- Бұл бет үшін навигация:
- АРАБ ЖАЗУЫ
| АНЫ Қ-АПОК
ға. А. арқылы зат атауы мен бел- гі атауы арасындағы атрибутивті қатынастар пайда болады, яғни бұл қатынастарда белгі мен белгілеп тұрған зат бір тұтас ұғым береді. Мыс., салыстыры- ңыз, «Шөп - көк» сөйлемінде, за тты ң б е л гіс і м а ң ы зд ы р а қ болып түр (предикативті қаты- нас), яғни бұл А. емес, ал «көк шөп» сө з т ір к е с ін д е , б е л гі заттың ішкі қасиетін білдіріп тұр (атрибутивті қатынас). Агглюти- нативті тілдерде атрибутивті қаты насты ң гр а м м а ти ка л ы қ көрінісін А. пен анықталып тур- ған сөздіңсәйкестілігінен көруге болады. А. қүрамына қарай дара А., күрделі А. болып, байланысу сипатына қарай сапалы қ А. (мыс.: сүр бұлт, дымқыл түман) және меншік А. (қыстың аязы, Айбаланың м інезі, қа за қты ң даласы т.б.) болып бөлінеді. АПЕЛЛЯТИВ - жалқы есім- дерге қарама-қарсы қойылған тілдің лексикалық қорындағы кез келген сөз. Ономастикада ономастикалық лексика (атау- лар, есім д ер) тіл д е гі жалпы лексикалық қордағы А. - терге қа рсы қойы л ад ы . А .-т е р д ің ж а л қы е сім қа т а р ы н а ө туі онимизация деп аталады. АПОКОПА - морфонология- лык қүбылыс. Соңғы буындар- дың түсіріліп айтылуы. Мыс.: қ а з а қ т іл ін д е г і -ады , -е д і формантты етістіктерде соңғы АП ЕЛ-АРАБ дауысты дыбыстар түсіп қалады («барады - барад», «келеді - келед»). «Барамын - барам», «келемін - келем», «барғанмын -барғам», «келгенмін-келгем» сияқты сөздерде соңғы буын түсіп қалады. А. көбіне шеттен кір ге н сөзд ерд е ке зд е се д і: «минөт - минута», «газет - газета» т.с.с. АРАБ ЖАЗУЫ - әріптерден түраты н консонантты жазу. Шамалы өзгерістер енген бұл жазу - Иран, Ауғанстан, Пәкістан, Ү н д іс т а н , ҚХР, Кам бодж а, Вьетнам елдерінде де қолданы- лады. А.ж. Индонезия, Африка, Түркия, ОрталықАзия елдері де пайдаланған. А.ж. набатей жазу негізінде (б.э.д. IV - б.э. I ғғ,) қалыптасқан. Өз алдына набатей жазуы көне арамей жазуынан басталады. Набатей жазуының үл гіл е р і III-IV ғ ғ . табы лған (Немара жазуы - 328 ж.). Араб тіл білімі дәстүріне сәйкес А.ж. VI ғ. басында Хира қаласында, Лахмид княздігінде жасалған. Кейіннен бұл жазу Қүранның алғашқы үлгісінде қолданылған. А.ж. фонематикалықжазу ретін- де қалыптасқан, онда 28 дауыс- сыздар белгіленген. Жазу бағыты - оңнан солға қарай. VII ғ. екінші жартысында қосымша белгілер енгізіледі. 28 әрігітің үшеуі (әліф, іав, йа) созылыңқы дауысты- ларды белгілейді. Әріптердің біразы сөздегі орнына сәйкес 4 түрлі жазылады: жеке түрғанда, сөз басында, сөз ортасында және сөз соңында. Кей әріптер- дің қосарланған түрі кездеседі. А.ж.-ның түрлері: куфа, сульс, рук, насталик, насх, дивани, мағриби т.б. жүктеу/скачать 13,56 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|