Салқынбай А., Абақан Е. с
жүктеу/скачать 13,56 Mb. Pdf көрінісі
|
Салқынбай линг. Түсіндірме сөздік
| СӨЙЛЕУ АКТІСІ
- қоғамда қалыптасқан сейлеу принциптері мен ережелеріне сай, белгілі бір мақсатта ж үзе ге асырылатын сейлеу әрекеті; С.а.-нің негізгі белгілері: әдейі және белгілі м а қса тта айты луы . С .а .-н ің қатары «дискурс» деп аталады. З е р тте уш іл е р С .а .-н ің адам емірінде алатын орнын саралай келе былай дейді: «Сейлеу - адамдардың арасы ндағы іс - әрекеттің бір түрі» (Гегель). С.а.- не байланысты мәселелерге В.Гумбольдт, Ш.Балли, С.Кар- цевский, Э.Бенвенист, М.Бахтин т.б., ездерінің лйнгвистикалық түжырымдамаларында тоқтал- ған. Бірақ С.а.-нің толық және 14— 750 дамытылған теориясы, Л.Витген- штейннің тіл мен емірдің езара байланысы туралы идеяларының . әсерімен, тек лингвистикалық философия шеңберінде жасал- ған. С.а. теориясының негізін ағылшын философы Д ж .Остин қалаған. С.а.-не қатысатындар: сейлеуші жэне адресат (тыңдау- шы), бүлардың әрқайсысының белгілі әлеуметтік релі (қызметі) болады. С.а. қүралына: қоршаған орта және ә ң гім е н ің арқауы болатын болмыстың белігі де кіреді. Остиннің айтуынша, С.а. жүзеге асу үшін қажет болатын- дар: барлы ғы на да т ү с ін ік т і ды бы старды ш ы ғару, тіл д ің грам м атикасы на сай келетін сейлем қүрау, сейлемнің мағы- насы мен орынды айтылуын (б о л м ы спе н байланы сты ) қа д а ға л а у, сейлем ді б ел гіл і мақсатта айту (иллокутивтілік), осылардың нәтижесінде керекті іс -ә р е к е т к е (с а л д а р ға ) қол ж е т кіз у , я ғн и ты ңдауш ы ны ң санасына не ж үріс-түры сы на ықпал ету. С .а .-н ің мы надай н е г із гі т ү р л е р і бар: хабарлау С.а. (репрезентативтер), мыс.: «Адам ке л іп т ү р » , б үй р ы қты С.а. (директива), мыс.: «Шығыңыз», міндеттемелікС.а. (комиссивтер), мыс.: «уақытында келуге уәде беремін», бекіту С.а. (оператив- тер), мыс.: қызметке тағайындау, жүктеу/скачать 13,56 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|