Сборник II научно-практической международной студенческой конференции Narxoz Student Research-2021
жүктеу/скачать 3,66 Mb. Pdf көрінісі
|
narxoz-student-research-2021
- Бұл бет үшін навигация:
- Кесте 2. Мемлекеттер бойынша адам санының орташа тығыздығы Мемлекет Орташа тығыздық, адам/ км² ауданы, км²
- Халық саны, млн адам
- Секция « Экология и
| Narxoz Student Research-2021
Кесте 1. Материктер бойынша адам санының тығыздығы Материк
Африка Азия Еуропа Орта- лык жəне оңтүстік Африка Солтүстік Америка Аустра-
лия жəне мұхиттар
Халық саны, млн адам
1100 4302
740 606
352 38 Орташа тығыздық, адам/ км² 36 135
89 46 16 4 Ескерту – кесте (GEO, 2021) əдебиет негізінде жасалынды Кесте 2. Мемлекеттер бойынша адам санының орташа тығыздығы Мемлекет Орташа тығыздық, адам/ км² ауданы, км² Халық саны, млн адам Индия
389,2 3287259
1279,50 Германия
225,4 357380
80,57 КНР
142,5 9562911
1362,51 Иран
44,21 1745150
77,15 США
32,26 9831510
317,14 Аргентина 15,30 2780400
42,54 Россия
8,385 17098250
143,37 Ескерту – кесте ( Географический Справочник « О Странах », 2021) əдебиет не - гізінде жасалынды Азия халқының 35% - ы Үндістан мен Қытайда, ал Солтүстік Американың 90% - ы АҚШ-та тұрады. Ресейдің еуропалық бөлі- гіндегі халық тығыздығы - 27 адам/км², ал азиялық бөлігінде - 3 адам/км². ҚХР аумағының 1/3 бөлігінде халық тығыздығы 400- 900 адам/км², қалған бөлігінде - 100 адамнан/км² аз. Адамдар қалаларда жəне ауылдық жерлерде тұрады. Халық са- нының өсуімен елді мекендер де ұлғаюда. 2018 жылғы деректер бойынша 428 қалада 1 млн жəне одан да көп адам, 15 қалада 10 млн - нан астам адам бар. 2015 жылы қабылданған Париж келісімінде индустрияға дей- інгі деңгеймен салыстырғанда орташа температураның жаһандық өсуін 1,5 градус Цельсий деңгейінде ұстап тұру мақсаты қойылған. МГЭИК-ке кіретін ғалымдардың жалпы пікірі бойынша, бұл кли- маттық апат деп аталатын нəрселерден аулақ болудың жəне жер
85 Секция « Экология и устойчивое развитие » бетіндегі тіршілікті біз осы уақытқа дейін көрген күйінде сақтау- дың жалғыз жолы. Жаһандық климаттың өзгеруі-бұл шындық, жəне ол ең алдымен адамның іс-əрекеті мен парниктік газдар шығарындыларынан туындайды. Адамның “планетаны жылытуы” XIX ғасырдың екін- ші жартысында өнеркəсіптің белсенді дамуынан басталды. Қазіргі уақытта адамдар жерді орта есеппен 1 градусқа қыздырды. Алай- да, МГЭИК-тің айтуынша, бұл үшін парниктік газдар шығарын- дыларын азайту жеткіліксіз. Оны ХХІ ғасырдың ортасынан кешік- тірмей нөлге дейін азайту керек-жəне бұл, басқалармен қатар, көмірді, мұнай мен газды жағудан толық бас тартуды білдіреді. Яғни, бүкіл жаһандық экономиканы түбегейлі жаңа рельстерге көшіру (
BBC News Русская Служба , 2018). Сонымен қатар, бүкіл планетада жерді пайдалану, ауыл шару- ашылығы, қала құрылысы жəне жалпы өнеркəсіп принциптерін түбегейлі қайта қарау қажет болады. Таңқаларлық емес, бүкіл əлемдегі саясаткерлер бұл салаға, жұ- мыс орындарына жəне өмір сүру деңгейіне қандай əсер ететіні ту- ралы үлкен алаңдаушылық білдіреді. БҰҰ ғалымдар тобы өткізен жиналыста Сьюзан Соломон жаһандық жылыну туралы ойын былай жеткізген болатын : “бұл газдардың барлығы – мыңдаған жылдар бойы болғанның бəрінен өзгеше, табиғатта олардың болуының едəуір артуына қарап - пар- никтік эффект тудыратын бұл газдардың бəрі күмəн туғызбайды – олар негізінен адамның іс-əрекетінен туындайды” ( IPCC , 2021). Ғалымдардың айтуы бойынша осы ғасырдың соңына дейін Жер шарындағы температура 4 градусқа көтерілуі мүмкін, ал бұл өз ке- зегінде планетарлық масштабтағы үлкен өзгерістерге əкеледі деп ескертеді. Жер климаты жүйе ретінде əртүрлі өзгерістерге өте төзімді. Та- биғи құбылыстар (су тасқыны, жанартау атқылауы, Жер сілкінісі, орман өрттері жəне т.б.) ауа-райын мезгіл-мезгіл өзгертеді. Со- нымен қатар, климат біртіндеп, ұзақ уақыт аралығында өзгереді: адамдардың 2-3 ұрпағы бұл өзгерістерді іс жүзінде байқай алмайды. Бізді не күтеді: 1) адамдардың келесі ұрпағы жаңа климатқа бейімделуде; 2) қазіргі уақытта энергия тасымалдаушы ретінде көмірсутекті шикізатқа балама жоқ;
|