Сондай-ақ Қазақстан ономастикасыны ң тарихи-әлеумөттік мәселелері қарастырылады. Кітап қалың оқырман қауымға арналған

Мекемтас Мырзахметүлы «Қазақ қалай орыстандырылды?»

жүктеу/скачать 5,42 Mb.

Pdf көрінісі

бет	78/214
Дата	16.02.2023
өлшемі	5,42 Mb.
	#168959

1 ... 74 75 76 77 78 79 80 81 ... 214

Байланысты:
myrzakhmetov m kazak kalai orystandyryldy

Сана қалай орыстандырылды

Мекемтас Мырзахметүлы «Қазақ қалай орыстандырылды?»
155
халықтың жазба деректері мен үстанып келген дінін
жойып, жазу таңбаларының ізін қалдырмай, тіпті,
қабырстандағы, сынтастардағы жазу белгілеріне
дейін қырдырып ізін қалдырмай жойып отырған.
Бүл, әсіресе, ислам діні терең сіңіскен жерлерде
қызу әрекетпен жүргізілді де, ол онша сіңіспеген, не
мүлде таралмаған, яғни араб отаршыларының аяғы
жетпеген жерлерде ғана ойма жазу ескерткіштері
сол қалпында сақталып қалды. Елдің ата-бабадан
мұра болып қалған әдет-ғұрып, салт-сана, езіндік
дүниетанымы да ғасырлар бойы қудаланып, исла-
мият рухына біртіндеп өте берді. Яғни ислам діні
мен араб тілінің, жазу таңбасының мәңгілікке орны-
ғуына кедергі келтіретін нәрсе атаулының бәрі де
түгелдей терістеліп жатты. Халықтың дәстүрлі тари-
хи жады мүлде шайылып, өзіндік дүниетанымының
да тоз-тозы шықты. Өзінің өткендегі тарихы мен
рухани қазына көздерінен, дүниетанымының езекті
қан тамырларынан мүлде қол үзіп, жел айдаған
қаңбақтай шарасыз қалге түскенін келер ұрпақ сез-
бей де қалды.
Тұран жеріндегі түрік тілді туысқан халықтар
араб отаршылдырының миссионерлік саясатының
жүзеге асуымен ислам діні, араб жазуы таңбасын
қолдануы 1930 жылға дейін жетті.
Ал XVIII ғасырда Ресей империясы күшейіп,
Евразия жерінде қанат жая бастады. ¥лы дала төсін
жайлаған қазақ елі мен Түркістан өлкесіндегі түрік
тілді туыс халықтарды отарға айналдыру мен олар-
ды мәңгілік рухани құлдықта ұстау үшін, біртіндеп
ыңғайына қарай шоқындырып орыстандыру арқылы
ұсақ ұлттарды бүтіндей бір саяси организмге айнал-

156
Сана қалай орыстандырылды?
дырып жіберу мақсаты қызу қолға алынып, жедел
түрде жолға қойыла бастады. Яғни түрік халықтары
тарихтың

жүктеу/скачать 5,42 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 74 75 76 77 78 79 80 81 ... 214