Сондай-ақ Қазақстан ономастикасыны ң тарихи-әлеумөттік мәселелері қарастырылады. Кітап қалың оқырман қауымға арналған
жүктеу/скачать 5,42 Mb. Pdf көрінісі
|
myrzakhmetov m kazak kalai orystandyryldy
- Бұл бет үшін навигация:
- Мекемтас Мырзахметұлы «Қазақ қалай орыстандырылды»
| «Новокрещенская контора»
құрылып, нақтылы түрде әрекет ете бастады. Түркістан түріктері мен қазақтарды шоқындыру арқылы орыстандыруға жаңадан құрылған «Обруси- тельная палата» іске кірісті. Бұл жалпы мемлекеттік миссионерлік саясатты жүзеге асыру ісі «Святой синодқа» тапсырылса да, оны ғылыми-практикалық жағынан жүзеге асырудың тізгінін орыстың миссио- нер ғалымдары қолына алды. Миссионер ғалымдар (Ильминский, Алекторов, Остроумов т.б.) қазақтарды орыстандырудың шешуші кілті - аралас орыс-түзем мектептерді молырақ ашып, өмірге енгізуде жатыр деген бағыт-бағдарды ұстанды. Бүгіндері Қазақстандағы өмір сүріп келе жатқан м ектептердің төрттен бірі аралас мектептер болуының идеологиялы қ астарлы тамыры да осы миссионерлік кертартпа ұстанымда жатыр. Қазақстанның оқу-ағарту жүйесіндегі мәңгүрттенген қызметкерлердің бұл мәселенің тарихи тамырын терең түсініп, батыл қадам жасауға жүректері дау- Мекемтас Мырзахметұлы «Қазақ қалай орыстандырылды?» аламайды. Өйткені олардың ой-санасында кеңестік тоталитарлық идеология сіңдірген қорқыныш сезі- мінің белгісі әлі де басым түсіп жатыр. Ресей им периясы ны ң миссионерлік бағытты үстанып келген мемлекеттік саясатын профессор Құдайберген Жұбанов мейлінше кертартпа құбылыс ретінде танып бағалаған еді. Өйткені ағылшындар Үндістан халықтарын отарлағанда олардың ұлттық санасы төмен, артта қалған мәдениетінің қалпын аяусыз қиратса да, ол әрекет үнді халқының ұлттық санасын оятып жіберуі себепті, ол құбылыстың прогрессивті құбылыс болғанын атап өтеді. Ал езіндік қалыптасқан бір бүтін ұлттық монолитті мәдениеті бар әрі ұлтты қ санасы жоғары біртұтас қазақ халқын отарлаған Ресей империясының мақсаты осы биік ұлттық сананы жою арқылы қазақ халқын мәңгүрттендіру жолын ұстануы себепті, бұл әрекет мейлінше кертартпа құбылысқа айналғанын атап көрсеткені үшін профессор Қ. Жұбанов жазықсыз жазаланған еді. Арғы-бергі отаршыл империялардың бәрі де қол астындағы отарланған елдердің өткені мен бүгінгі тұрмыс қалпын жете зерттеуге мән берген. Ол халықтардың өзара ерекшелігін зерттей келе, олар- дың ислам дініне қарым-қатынасының ерекшелігіне зер сала қараған. Оларды жете танып білу арқылы ол ерекшелікті саяси мүддеге пайдалану жолын да қарастырған болатын. Мәселен, өз қармағындағы отарланған бұратаналардың ішіндегі саны жағынан ең көбі және келешекте озық даму жолына бейімді қазақ халқын шоқындырып, орыстандыруды мақсат тұтты. Бұл бағытты таңдап алудың да өзіндік себеп- |