§5. Қуыршақ театры 1. Мә тін ді оқып, алдыңғы сабақтағы мәтінмен тақырыбын, түрін (әң -
гі мелеу, сипаттау, талқылау), құрылымын салыстырың дар.
Қу ыр шақ теат ры – қу ыр шақ тар ар қы лы ой ын көр се те тін
театр дың бір тү рі. Қу ыр шақ ты ак тер қи мыл ға кел ті ріп, оның
сө зін кө бі не се өзі, кей де көр кем сөз оқу шы адам ай тып тұ ра-
ды. Қу ыр шақ тү рі не, оны қи мыл ға кел ті ру тә сі лі не, сах на-
сы на қа рай қу ыр шақ теат ры бір не ше топ қа жік те ле ді: киіл-
ме лі (қол ға ки іп ой най тын), сыл дыр мақ ты (жіп не ме се сым
ар қы лы қоз ғал та тын), су рет ке тү сі ріл ген қу ыр шақ тар мен
(қа ғаз да ғы қу ыр шақ кес кі нін эк ран ға тү сі ре тін) ой ын көр се-
те тін театр лар және т.б.
Қу ыр шақ теат ры жай ын да ғы ең ал ғаш қы де рек тер ба тыс
ел де рін де Арис то тель, Ге ро дот, Ксе но фонт, Апу лей ең бек те-
рін де кез де се ді. Қу ыр шақ ой ыны Ежел гі Шы ғыс ел де рін де
де (Үн діс тан, Ин до не зия, Қы тай, Жа по ния, Иран, Түр кия)
өр кен де ді. Бұл ел дер де гі қу ыр шақ теат ры ның ре пер туары
миф тік сю жет тер мен ба тыр лық эпос тар ға, сы қақ әң гі ме лер-
ге құ рыл ды.
Қу ыр шақ теат ры Ке ңес Ода ғын да да кең қа нат жай ды.
1930 жы лы 25 қу ыр шақ теат ры жұ мыс іс те ді.
Қа зақ же рін де гі қу ыр шақ теат ры ұлт тық ой ын дар дан
бас тау ал ған. Ер те ден ке ле жат қан «Ор те ке» ой ыны – осы-
ның ай қын дә ле лі. Ағаш тан жо ны лып жа сал ған киік не ме се
ат мү сі ні не жіп та ғып, дом бы ра тарт қан да жіп тің бір ұшын
ішек ті шер те тін сау сақ қа іліп, би ле те тін бол ған. Тар тыл ған
күй ыр ға ғы на қа рай ор те ке ой ын көр сет кен.
1935 жыл. Ал ма ты қа ла сын да қа зақ тың қу ыр шақ теат ры
ұй ым дас ты рыл ды. 1938 жы лы театр ға Рес пуб ли ка лық қу ыр -
шақ теат ры дә ре же сі бе ріл ді. Елі міз де қу ыр шақ театр ла ры
Ақ тө бе мен Жез қаз ған да (1985), Ақ тау да (1981), Шым кент те
(1983) жә не Қо ста най мен Пет ро па вл да (1992) ашыл ды.
Қу ыр шақ теат ры, не гі зі нен, ба ла лар ауди то рия сы на ар нап
спек так ль дер қою мен шұ ғыл да на ды. Кей бір ұжым дар дың
қой ылым да рын да үл кен дер ге де ар нал ған пьеса лар бар.
(www.old.el.kz)