М Н А А МАМАН Ы А Ы А 63 кү рең сұй ық мыс аз ға на смо ла қо сыл ған су ға тас тап жі бер-
ген де кір піш тер ге ай на лып, қып-қы зыл бо лып қай та жал-
ты рап шы ға ды. Мі не, осы ның пұ ты – отыз екі сом!.. Со нау
аяз да қал ты рап жүр ген кі ре ші лер де, мы нау та мұқ пе ші нің
қа сын да те рі сор ға лап тұр ған дар да, со нау тас қа шап, кө мір
қо па рып жат қан дар да, мы нау қып-қы зыл кір піш ке қы зы ға
қа ра сып тұр ған дар да – бә рі сол сом ның құл да ры: жұ мыс кер –
ти ын ға құл, ин же нер – тең ге ге құл, қо жай ын – көп тең ге-
лер дің құ лы. Бә рі нің жа сап шы ға ра ры – осы жал тыр бас
қы зыл кір піш.
(Ға бит Мү сі ре пов) 1. Қа зақ хал қы ның атакә сіп те рін бі ле сің дер ме?
2. Мыс өн ді ру атакә сі бі міз бе?
Тілдің негізгі
– сөздік құрамның ең тұрақты бөлігі,
он да ғы сөздердің негізгі ұйтқысы. Сөздік қорға:
• тілдегі барлық сөздердің негізгі ұйытқысы саналатын түбір сөздер;
• түркі тілдеріне ортақ, бір буынды байырғы сөздер;
• қажетті ұғым-түсініктерді қамтыған баршаға түсінікті сөздер;
• қазақтың ғасырлар бойы қалыптасқан байырғы төл сөздері;
• ежелден тілге әбден сіңісіп, жалпыхалықтық сипат алған кірме
сөздер жатады.
Сөздік қордың басты белгісі – тұрақтылық, онда жалпыхалықтық
сипат басым келеді. Сөздік қордағы сөздер жаңа сөз тудыруға ұйытқы
болып, сөздік құрамды байытады. Мысалы,
жер сөзінен
жершіл, жерлес, жер үй, жертөле т.б. сөздер жасалған.
– тілдегі барлық сөздің жиынтығы. лттың қо ғам дық,
әлеуметтік тіршілі гін тұ тас си паттайтын сөздік құрамға:
• жалпыхалықтық лексика;
• кірме сөздер;
• терминдер;
• кәсіби сөздер;
• диалектілер;
• жаргондар;
• әдеби және ауызекі тіл лексикасы т.б. енеді.
Сөздік құрам