негізгі сөздік қорға қарағанда өзгергіш келеді, тілдің  тарихи даму кезеңінде өзгеріп отырады.  АА

64
2.
Суреттерде бейнеленген мыс өн ді ру дің қазір гі тә сіл де рінің оқы лым 
мәті нінде баяндалған бұрынғы тәсілінен айырмашылығын бол-
жаңдар. 7–8 сөй лем құ рас ты рың дар.
3.
Берілген сөз дер ден жа ңа сөз дер, жа ңа тір кес тер жа сап, кес те ге 
тү сі рің дер. Сөз дік қор ар қы лы сөз дік құ рам ның қа лай то лы ға ты-
ны на на зар ау да рың дар.
 Сөз дік қор
 Сөз дік құ рам 
ас
ас тық 
ас ха на
ас-су
ас үй
ас ішіп, 
аяқ бо са ту 
Ана. Тас. Жас. Бар. Бес. Жыл қы. Қоян. Жақ сы. Же ңіл.
4.
Дең гей лік тап сыр ма ны орын даң дар.
1-дең гей.
Мә тін де гі сөз дік қор ға ене тін сөз дер ді те ріп жа зың дар. 
«Олжа» сөзінің мағынасын түсіндірме сөздіктен анықтаңдар.
А
А
64
Р
4.
4.
Дең
Дең
1-дең
1-дең
«Олжа» сөзінің мағынасын түсіндірме сөздіктен анықтаңдар.
«Олжа» сөзінің мағынасын түсіндірме сөздіктен анықтаңдар.
РР
Р
М
ММММ
Ана. Тас. Жас. Бар. Бес. Жыл
Ана. Тас. Жас. Бар. Бес. Жыл
А
дер. Сөз
дер. Сөз
на на
на на
зар ау
зар ау
ААААААААА
Сөз
Сөз
дік қор
дік қор
ас
ас
Н
сөз
сөз
дер
дер
ден жа
ден жа
дер. Сөз
дер. Сөз
дік қор ар
дік қор ар
зар ау
зар ау
да
да
рың
рың
Н
-
-
П
П
П
б
б
б
б
а
а
а
а
а
п
п
а
а
а
с
с
с
ы
рінің оқы
рінің оқы
лым 
лым 
нінде баяндалған бұрынғы тәсілінен айырмашылығын бол-
нінде баяндалған бұрынғы тәсілінен айырмашылығын бол-
Все
учебники
Казахстана
на
OKULYK.KZ
*
Книга
предоставлена
исключительно
в
образовательных
целях
согласно
Приказа
Министра
образования
и
науки
Республики
Казахстан
от
17 
мая
2019 
года
№
217

М
Н
А А МАМАН Ы А Ы
А
65
2-дең гей.
Мәтіндегі негізгі ойды анықтап, ақпараттарды өздері ңе 
та ныс ақпараттармен байланыстыра талдаңдар.
3-дең гей. 
Қазақ халқының металл өндіру мен өңдеуді ер те за ман-
нан кә сіп ет ке нін дәлелдеп,
 
«Төрт сөй лем» тә сі лі мен пі кір, дә лел, 
мы сал, қо ры тын ды жа зың дар.
Отырар алқабында қола мен мыстан түрлi әшекейлер, 
тұ мар лар дайындалған. Екi жағында бiрдей бедерлi бейнеле-
рi бар қоладан жасалған медальон өте қызықты олжа болып 
табылады. Оның бiр жағында – садақ тартқан аттылы адам
мен аттың жанында жүгiрген ит; екiншi жағында бүкте тi лiп 
жат қан айдаһар бейнеленген. 
Бұл бейнелер ХIII–ХIV ғғ. қол -
дан балы өнер ес керт кiштерiнде 
жиi кездеседi. Қазiргi кез де 
Оңтүстiк Қазақстан мен Жетiсуда табылған сол сияқ ты 
бiрнеше ме дальон дар белгiлi. Асыл металдармен (алтынмен, 
кү мiс пен) және қымбат бағалы тастармен жұмыс iстеген зер-
гер лер дiң жа са ған бұ йым да ры көр ген адам ды қы зық ты ра ды. 
Қаз ба жұ мыс тары ке зiн де сыр ға, бiле зiк, жү зiк, са қи на тә рiз-
дi бұ йым дар табылды. Зерт теу шi лер дiң наза рын өзiне ау дар -
ған бұ йым ның бiрi – жы лан ды өлтiрушi адам ның бейнесi 
гра вю ра тә сі лі мен безен дi рiл ген жүзiк.
(Карл Байпақов)
5.
«KAZ Minerals» сай ты нан «Мыс. Жер ас тын да ғы кен ді өн ді ру» 
ат ты бей не жаз ба ны кө рің дер. Сұ рақ тар ға жау ап бе ріп, «Дис кус-
сия лық кар та» әді сі бой ын ша тал қы лаң дар.
1. Мыс тың пай да сы бар ма?
2. Мыс өн ді ру жұ мы сы ның қи ын ды ғы қан дай?
6.
Ел ба сы 
Н.Ә.На зар ба ев тың 
оқы лым мә ті нін де гі кә сіп ке 
қан дай қа ты сы бар? Су рет ке 
қа рап, диа лог ке не гіз дел ген 
мә тін құ рас ты рың дар. Өз 
ой ла рың ды дә лел ді жет кі-
зің дер.
– бедерлеп сурет 
салу.
АР
қа
қа
рап, диа
рап, диа
мә
мә
тін құ
тін құ
ой
ой
Р
ла
ла
рың
рың
зің
зің
дер.
дер.
М
Ел
Ел
ба
ба
сы 
Н.Ә.На
сы 
Н.Ә.На
оқы
оқы
лым мә
лым мә
ті
ті
қан
қан
дай қа
дай қа
ты
ты
рап, диа
рап, диа
А
лық кар
лық кар
Мыс
Мыс
тың пай
тың пай
да
да
Мыс 
Мыс 
өн
өн
ді
ді
ру жұ
ру жұ
сы 
Н.Ә.На
сы 
Н.Ә.На
Н
Minerals» сай
Minerals» сай
жаз
жаз
ба
ба
ны кө
ны кө
та» әді
та» әді
сі бой
сі бой
да
да
сы бар ма?
сы бар ма?
-
ты
ты
нан «Мыс. Жер ас
нан «Мыс. Жер ас
П
дар табылды. Зерт
дар табылды. Зерт
ның бiрi – жы
ның бiрi – жы
мен безен
мен безен
дi
дi
рiл
рiл
ген жүзiк.
ген жүзiк.
В
пен) және қымбат бағалы тастармен жұмыс iстеген зер-
пен) және қымбат бағалы тастармен жұмыс iстеген зер-
да
да
ры көр
ры көр
де сыр
де сыр
ға, бiле
ға, бiле
дар табылды. Зерт
дар табылды. Зерт
теу
теу
шi
шi
лер
лер
лан
лан
ды өлтiрушi адам
ды өлтiрушi адам
б
де 
де 
Оңтүстiк Қазақстан мен Жетiсуда табылған сол сияқ
Оңтүстiк Қазақстан мен Жетiсуда табылған сол сияқ
дар белгiлi. Асыл металдармен (алтынмен, 
дар белгiлi. Асыл металдармен (алтынмен, 
пен) және қымбат бағалы тастармен жұмыс iстеген зер-
пен) және қымбат бағалы тастармен жұмыс iстеген зер-
а
Оңтүстiк Қазақстан мен Жетiсуда табылған сол сияқ
Оңтүстiк Қазақстан мен Жетiсуда табылған сол сияқ
с
– садақ тартқан аттылы адам 
– садақ тартқан аттылы адам 
мен аттың жанында жүгiрген ит; екiншi жағында бүкте
мен аттың жанында жүгiрген ит; екiншi жағында бүкте
п
дайындалған. Екi жағында бiрдей бедерлi бейнеле-
дайындалған. Екi жағында бiрдей бедерлi бейнеле-
рi бар қоладан жасалған медальон өте қызықты олжа болып 
рi бар қоладан жасалған медальон өте қызықты олжа болып 
– садақ тартқан аттылы адам 
– садақ тартқан аттылы адам 
мен аттың жанында жүгiрген ит; екiншi жағында бүкте
мен аттың жанында жүгiрген ит; екiншi жағында бүкте
а
Отырар алқабында қола мен мыстан түрлi әшекейлер, 
Отырар алқабында қола мен мыстан түрлi әшекейлер, 
дайындалған. Екi жағында бiрдей бедерлi бейнеле-
дайындалған. Екi жағында бiрдей бедерлi бейнеле-
с
те за
те за
ман-
ман-
кір, дә
кір, дә
лел, 
лел, 
ы
Мәтіндегі негізгі ойды анықтап, ақпараттарды өздері
Мәтіндегі негізгі ойды анықтап, ақпараттарды өздері
ңе 
ңе 
ман-
ман-
Все
учебники
Казахстана
на
OKULYK.KZ
*
Книга
предоставлена
исключительно
в
образовательных
целях
согласно
Приказа
Министра
образования
и
науки
Республики
Казахстан
от
17 
мая
2019 
года
№
217

66
7.
Ғаламтор желісінен алынған үзінділерде кездесетін стиль дік ау ыт-
қу лар, орын сыз қол да ныл ған сөз ора лым да ры бар ма? Тал дап, 
стиль дік тү зе ту лер жа сап, ре дак ция лаң дар.
Үл гі:
 Түп нұс қа
Ре дак ция лан ған сөй лем Тү сі нік те ме сі 
Тәу ел сіз дік ке қо лы мыз 
же ткен алғашқы жыл-
дар да Бал қаш мыс қо-
ры ту зау ыты ның дағ да-
рыс тан шы ға алуы кү мән 
ту дыр ды да. 
Тәу ел сіз дік ке қо лы мыз 
же ткен алғашқы жыл-
дар да Бал қаш мыс қо-
ры ту зау ыты ның дағ да-
рыс тан шы ға алаты ны на 
кү мән ба сым бол ды.
Сөй лем ді шы-
лау мен аяқ тау 
ау ызе кі сөй-
леу ге тән. 
1. Тәу ел сіз дік ке қо лы мыз же ткен алғашқы жыл дар да Бал-
қаш мыс қо ры ту зау ыты ның дағ да рыс тан шы ға алуы кү мән 
ту дыр ды да.
2. Әрине, мамандық таңдағанда маманға тек қана білімі мен 
іскерлігі ғана емес, сондай-ақ оның қабілеті мен жеке қасиетте-
рін дамыту деңгейі жағынан да қандай талаптар қойылатынын 
білу маңызды.
3. Айтпақшы, сен өзіңнің болашақ мамандығыңды таңдамас 
бұрын тағы да бір өте маңызды сұраққа жауап беруге тиіссің: 
«Бұл жұмыс маған не береді?».
4. Кез келген оқу орнының басты құндылығы оның оқы ту-
шы лық құрамы болып табылады. Мамандарды қалай дайындап 
шығаратындықтары оқытушылық құрамның кәсіби шеберлігіне 
байланысты екендігі саған белгілі.
5. Расында, кейде біз «Қай мамандық таңдасам, ертең 
жақ сы жұмысқа орналасам?», «Қандай кәсіппен айналыссам, 
тез байимын?» деген сияқты сұрақтармен тым көп басымызды 
қатырып, дел-сал боп жүріп алатынымыз бар ғой.
6. Адам баласы мамандық таңдауда сол мамандықтың мінез-
ге де сәйкес келуі міндетті деп ойлаймын. Мінез таңдаған салаға 
үйлессе, жұмыс бабында да үлкен жетістіктерге жетелейтіні 
анық.
А
А
66
РМ
6. Адам баласы мамандық таңдауда сол мамандықтың мінез-
6. Адам баласы мамандық таңдауда сол мамандықтың мінез-
ге де сәйкес келуі міндетті деп ойлаймын. Мінез таңдаған салаға 
ге де сәйкес келуі міндетті деп ойлаймын. Мінез таңдаған салаға 
үйлессе, жұмыс бабында да үлкен жетістіктерге жетелейтіні 
үйлессе, жұмыс бабында да үлкен жетістіктерге жетелейтіні 
анық.
анық.
А
5. Расында, кейде біз «Қай мамандық таңдасам, ертең 
5. Расында, кейде біз «Қай мамандық таңдасам, ертең 
сы жұмысқа орналасам?», «Қандай кәсіппен айналыссам, 
сы жұмысқа орналасам?», «Қандай кәсіппен айналыссам, 
тез байимын?» деген сияқты сұрақтармен тым көп басымызды 
тез байимын?» деген сияқты сұрақтармен тым көп басымызды 
қатырып, дел
қатырып, дел
-
-
сал боп жүріп алатынымыз бар ғой.
сал боп жүріп алатынымыз бар ғой.
6. Адам баласы мамандық таңдауда сол мамандықтың мінез-
6. Адам баласы мамандық таңдауда сол мамандықтың мінез-
ге де сәйкес келуі міндетті деп ойлаймын. Мінез таңдаған салаға 
ге де сәйкес келуі міндетті деп ойлаймын. Мінез таңдаған салаға 
Н
шығаратындықтары оқытушылық құрамның кәсіби шеберлігіне 
шығаратындықтары оқытушылық құрамның кәсіби шеберлігіне 
байланысты екендігі саған белгілі.
байланысты екендігі саған белгілі.
5. Расында, кейде біз «Қай мамандық таңдасам, ертең 
5. Расында, кейде біз «Қай мамандық таңдасам, ертең 
сы жұмысқа орналасам?», «Қандай кәсіппен айналыссам, 
сы жұмысқа орналасам?», «Қандай кәсіппен айналыссам, 
тез байимын?» деген сияқты сұрақтармен тым көп басымызды 
тез байимын?» деген сияқты сұрақтармен тым көп басымызды 
-
құрамы болып табылады. Мамандарды қалай дайындап 
құрамы болып табылады. Мамандарды қалай дайындап 
шығаратындықтары оқытушылық құрамның кәсіби шеберлігіне 
шығаратындықтары оқытушылық құрамның кәсіби шеберлігіне 
П
3. Айтпақшы, сен өзіңнің болашақ мамандығыңды таңдамас 
3. Айтпақшы, сен өзіңнің болашақ мамандығыңды таңдамас 
бұрын тағы да бір өте маңызды сұраққа жауап беруге тиіссің: 
бұрын тағы да бір өте маңызды сұраққа жауап беруге тиіссің: 
«Бұл жұмыс маған не береді?».
«Бұл жұмыс маған не береді?».
4. Кез келген оқу орнының басты құндылығы оның оқы
4. Кез келген оқу орнының басты құндылығы оның оқы
құрамы болып табылады. Мамандарды қалай дайындап 
құрамы болып табылады. Мамандарды қалай дайындап 
В
іскерлігі ғана емес, сондай
іскерлігі ғана емес, сондай
-
-
ақ оның қабілеті мен жеке қасиетте-
ақ оның қабілеті мен жеке қасиетте-
рін дамыту деңгейі жағынан да қандай талаптар қойылатынын 
рін дамыту деңгейі жағынан да қандай талаптар қойылатынын 
3. Айтпақшы, сен өзіңнің болашақ мамандығыңды таңдамас 
3. Айтпақшы, сен өзіңнің болашақ мамандығыңды таңдамас 
бұрын тағы да бір өте маңызды сұраққа жауап беруге тиіссің: 
бұрын тағы да бір өте маңызды сұраққа жауап беруге тиіссің: 
б
мыз же
мыз же
ткен алғашқы жыл
ткен алғашқы жыл
ның дағ
ның дағ
да
да
рыс
рыс
2. Әрине, мамандық таңдағанда маманға тек қана білімі мен 
2. Әрине, мамандық таңдағанда маманға тек қана білімі мен 
ақ оның қабілеті мен жеке қасиетте-
ақ оның қабілеті мен жеке қасиетте-
а
ткен алғашқы жыл
ткен алғашқы жыл
рыс
рыс
тан шы
тан шы
с
сс
ның дағ
ның дағ
да-
да-
алаты
алаты
ны
ны
на 
на 
ды.
ды.
п
п
да-
да-
лау
лау
ау
ау
ызе
ызе
леу
леу
ге тән. 
ге тән. 
а
ааа
Тү
Тү
сі
сі
нік
нік
те
те
Сөй
Сөй
лем
лем
ді шы-
ді шы-
лау
лау
мен аяқ
мен аяқ
кі сөй-
кі сөй-
с
с
те
те
ме
ме
ы
дік ау
дік ау
ыт-
ыт-
ры бар ма? Тал
ры бар ма? Тал
дап, 
дап, 
Все
учебники
Казахстана
на
OKULYK.KZ
*
Книга
предоставлена
исключительно
в
образовательных
целях
согласно
Приказа
Министра
образования
и
науки
Республики
Казахстан
от
17 
мая
2019 
года
№
217

67
М
Н
А А МАМАН Ы А Ы
А

жүктеу/скачать 9,57 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: