Т. Н. Ер ме ко ва, Ш. Л. Ерхожина, А. Е. Тоқбаева а р рр
жүктеу/скачать 9,57 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Не ұнады Не ұнамады Жаңа ақпарат, қызықты фактілер 7.
| А
А 108 Р қаупі ба қаупі ба Р сау сау лы лы қол қол М дең дең гей гей жұ жұ мыс мыс та та уыт уыт сыз сыз дан дан – Апат – Апат қаупі ба қаупі ба А нан сүйе нан сүйе те те рі құ рі құ ман ман дар штат дар штат А ғаш ғаш қы қы лар лар дың бі дың бі гей гей ін анық ін анық та та ры ры Н «Бай «Бай ғыш зы ғыш зы мы мы ран ран нан сүйе нан сүйе мел мел деу, та деу, та рі құ рі құ ла ла ған ау ған ау дар штат дар штат - ді қол ді қол қо қо ңыр» ға ңыр» ға П ғы зерт ғы зерт ын емес еді. Ар ын емес еді. Ар ры бол ры бол ма ма ды. Кә ды. Кә ңыр» ға ңыр» ға рыш ай рыш ай ді қол ді қол ға ал ға ал В тің ар тің ар найы қау найы қау ның» екі мәр ның» екі мәр та бұл іс та бұл іс пен ай пен ай на на ғы зерт ғы зерт ха ха на на лар мұн лар мұн ын емес еді. Ар ын емес еді. Ар найы әдіс найы әдіс б мей мей по по рын рын по по по ның қыз ның қыз гия» ғы гия» ғы лы лы ми ми найы қау найы қау лы лы а лай лай ғы ғы ның нақ ның нақ ді. Сон ді. Сон дық дық ның қыз ның қыз с ба ба тов мыр тов мыр лай лай ғы жұрт «Ға ғы жұрт «Ға ның нақ ның нақ п лы лы ғы» рес ғы» рес ның бас ди ның бас ди рек рек то то ры, тех ры, тех тов мыр тов мыр а дар. Қолданылған тілдік құралдары арқылы дар. Қолданылған тілдік құралдары арқылы ғы» рес ғы» рес с с дар. Қолданылған тілдік құралдары арқылы дар. Қолданылған тілдік құралдары арқылы ы ы Все учебники Казахстана на OKULYK.KZ * Книга предоставлена исключительно в образовательных целях согласно Приказа Министра образования и науки Республики Казахстан от 17 мая 2019 года № 217 109 М А Ы Ы Н А ке зін де ел ді ме кен хал қы ның ден сау лы ғы на арыз да нуы күрт өсіп кет ке ні жұрт тың есін де шы ғар. Алай да сол ел ді ме кен- дер де гі то пы рақ, су, ауа ны тек сер ген де, еш қан дай зи ян ды зат тап па дық. Геп тил – син те ти ка лық, та би ғат та жоқ зат. Оның 3%-ы от те гі бар ауада жа на бас тай ды. Апат бол ған ау мақ та жер дегі то пы рақ ты тек сер се ңіз, геп тил бол май ды. Мұ ны талай мәр те зерт теп, көз жет кіз дік. –Қа лай ой лай сыз, қор ша ған ор та ны лас та ну дан сақ тау жо лын не ден бас тау ке рек? – Жа сы ра ты ны жоқ, қа зір елі міз дің қай өңі рін ал са ңыз да, эко ло гия лық аху алы на зар ау да ру ды талап ете ді. Біз тұ ра тын Ал ма ты ның ауа сы ше? Ең үл кен эко ло гия лық түйт кіл Ал ма ты қа ла сын да ту ын дау да. Кө лік са ны кө бей іп кет ті. Қа ла ның ма ңай ын да ғы қо қыс по ли гон да ры ның адам ден сау лы ғы на, қор ша ған ор та ға әсе рі ес ке рі луі ке рек деп ой лай мын. Қа ла ның та за лы ғы кө ңіл ге қон бай ды. Қа ла ның жа сыл же ле гі нің аху алы да кө ңіл ден шық пай ды. Бар лық ағаш-бұ талар үне мі мо ни то ринг тік ба қы лау да бо лу ке рек деп есеп тей мін. Осы жұ мыс тар ға жас тар ке ңі нен тар ты луы қа жет. Қор ша ған ор та ны лас тай тын – өзі міз. Та би ғат-ана ны қор ғау ды әр кім өзі нен бас тауы ке рек. Қа ра пай ым қо ғам дық мә де ни ет ті со ған ба ғыт тау қа жет. (Әң гі ме лес кен Ди на ра Мың жа сар қы зы) 1. «Ға рыш-эко ло гия» ор та лы ғы ның жұ мы сы нан не ні бай қа дың- дар? 2. Ға рыш ай ла ғы ның Қа зақ стан да ор на ла суы қан ша лық ты пай- да лы не ме се зи ян ды? 3. Та би ғат-ана ны қор ғау ға әр кім нің жау ап ты бо луы дұ рыс па? 2. Топ қа бө лі ніңдер, «Кейс ста ди» әді сін қол да нып, «Зар дап сыз Бай қо ңыр» та қы ры бын да прак- ти ка лық кей сті ше шің дер. 1. Зы мы ран дар ды ұшы ру қан ша лық ты қа жет ті? 2. Адам зат қа зи ян сыз ға рыш ала ңын пай да ла ну ға же те ала мыз ба? (ағыл. с – оқи ға , іс ) – си ту а- ция лық ана лиз тә сі лі. Жағ даят- ты зерт теп, мә се ле нің мә нін тү сі- ну, зерт тел ген мә лі мет ке сүй ене оты рып, мүм кін ше шім дер ді ұсы- ну, ең жақ сы сын таң дау. АР 1. 1. қан қан 2. 2. Адам Адам М сін қол сін қол Бай Бай қо қо ңыр» та ңыр» та ти ти ка ка лық кей лық кей Зы Зы мы мы А ғат ғат - - ана ана қа бө қа бө лі лі ніңдер, «Кейс ста ніңдер, «Кейс ста сін қол сін қол да да нып, «Зар нып, «Зар ңыр» та ңыр» та Н рыш ай рыш ай ла ла ғы ғы ның Қа ның Қа ме ме се зи се зи ян ян ды? ды? Н ана ана ны қор ны қор - гия» ор гия» ор П нен бас нен бас ғыт ғыт тау қа тау қа (Әң (Әң гі гі ме ме лес лес гия» ор гия» ор та та лы лы В то то ринг ринг мыс мыс тар тар ға жас ға жас ны лас ны лас тай тай тын – өзі тын – өзі нен бас нен бас тауы ке тауы ке тау қа тау қа жет. жет. б ғы қо ғы қо қыс по қыс по ға әсе ға әсе рі ес рі ес ғы кө ғы кө ңіл ңіл ге қон ге қон алы да кө алы да кө ңіл ңіл ден шық ден шық тік ба тік ба а сы ше? Ең үл сы ше? Ең үл да. Кө да. Кө лік са лік са қыс по қыс по ли ли гон гон рі ес рі ес ке ке ге қон ге қон с дің қай өңі дің қай өңі ды талап ете ды талап ете сы ше? Ең үл сы ше? Ең үл кен эко кен эко да. Кө да. Кө лік са лік са п ну ну дан сақ дан сақ дің қай өңі дің қай өңі рін ал рін ал ды талап ете ды талап ете а ған ау ған ау ды. Мұ ды. Мұ дан сақ дан сақ с ды зат ды зат та жоқ зат. Оның та жоқ зат. Оның ған ау ған ау мақ мақ та та ды. Мұ ды. Мұ ны ны ы нуы күрт нуы күрт кен- кен- ды зат ды зат Все учебники Казахстана на OKULYK.KZ * Книга предоставлена исключительно в образовательных целях согласно Приказа Министра образования и науки Республики Казахстан от 17 мая 2019 года № 217 110 – сөз дер дің еш бір жал ғау сыз, орын тәр ті бі ар қы лы ір ге ле се бай ла ны суы. Мы са лы: Осы сен дей тен тек өмір дің әр та рау ойқы рын кө ріпкө ріп ке ліп, кей де бір жақ сы лық қа ден қо йып, кө ше лі кі сі бо лып ке ту ші еді. (М.Әуе зов) Мұн да ғы әр та рау, бір жақ сы лық, кө ше лі кі сі де ген дер – ір ге лес тұ рып қа бы са бай- ла ныс қан сөз дер. Қа бы са бай ла ны су дың бел гі ле рі: 1) қа бы са бай ла ны са тын сөз дер үне мі жал ғау сыз бай ла ны са ды; 2) қа бы са бай ла ны са тын сөз дер өз де рі нен кей ін гі сөз дер ге тү бір күй де ір ге лес жал ға сып, орын тәр ті бі ар қы лы бай ла ны са ды; 3) сөй лем мү ше ле рі нен ілік сеп тік тен бас қа тұл ға да кел ген анық та - уыш тар мен сын қи мыл пы сық тау ыш тар анық тала тын, пы сық тала- тын мү ше лер мен қа бы са бай ла ны са ды; ) күр де лі сөй лем мү ше ле рі нің сыңарлары да бір-бі рі мен қа бы са бай ла ны са ала ды; ) сөз тап та ры нан зат есім мен зат есім; сын есім мен зат есім; сіл теу есім ді гі мен зат есім; сан есім мен зат есім; есім ше мен зат есім қа бы са бай ла ны са ды. 3. Оқы лым мә ті ні нен 5 сөй лем алып, сөздердің бай ла нысу түр ле рі не қа рай тал дау жа саң дар. Үл гі: Қа ла ның жа сыл же ле гі нің аху алы да кө ңіл ден шық пай ды. Қаланың жасыл желегі – Жасыл желегінің ахуалы – Ахуалы көңілден шықпайды – 4. «Бай қо ңыр» ат ты жаз ба ны (www.youtube.com) тың даң дар. Ха - лық аралық тер мин дер мен ғылыми деректерді орынды қол да нып, диалог құ рың дар. • Жер дің тар ты лыс кү ші адам ның омырт қа сын ба сып, сы ғып тұ ра ды, сон дық тан ға рыш қа ұш қан ға рыш кер дің бойы ша ма мен 5,08 см-ге ұза ра ды. А А 110 РРМ диалог құ диалог құ • • Жер Жер сы сы бойы ша бойы ша А Ахуалы көңілден шықпайды – Ахуалы көңілден шықпайды – «Бай «Бай қо қо ңыр» ат ңыр» ат лық лық аралық тер аралық тер мин мин диалог құ диалог құ рың рың Н аланың жасыл желегі – аланың жасыл желегі – Жасыл желегінің ахуалы – Жасыл желегінің ахуалы – Ахуалы көңілден шықпайды – Ахуалы көңілден шықпайды – ты ты - аланың жасыл желегі – аланың жасыл желегі – П нен 5 сөй нен 5 сөй саң саң дар. дар. сыл же сыл же ле ле гі гі нің аху нің аху ВВ В В нен 5 сөй нен 5 сөй лем алып, сөздердің бай лем алып, сөздердің бай б арлары ат есім; сын есім мен зат есім; а анық ды; арлары да бір есім с ін лы байла тұлғада кел қталатын, п байланыса інгі сөздер ланыса а әр та абыса бай- с ы дің әр ден қо әр тарау, бай- ыы ыы лы ы ы ыы Все учебники Казахстана на OKULYK.KZ * Книга предоставлена исключительно в образовательных целях согласно Приказа Министра образования и науки Республики Казахстан от 17 мая 2019 года № 217 111 М А Ы Ы Н А • Жер ор би та сын да ға рыш са ла сы ның да муы на бай ла- ныс ты түр лі қал дық те мір лер ұшып жүр ген кө рі не ді. Ма ман дар дың есеп теуін ше, сал ма ғы бір не ше грам нан 15 тон на ға дей ін гі 370 000-нан ас там зат тар са ға ты на 9,8 мың ша қы рым жыл дам дық пен Жер ді ай на лып ұшу- да. Со ны мен бір ге олар кей де бір-бі рі мен соқ ты ғы сып, кіш ке не бөл шек тер ге ша шы рап ке тіп жа тыр. • Ға рыш ке ңіс ті гін де жа ңа жұл дыз дың жа ры луы (тұ та нуы) ке зін де өте ға ла мат кө лем де энер гия бө ліне ді екен. Оның ал ғаш қы 10 се кунд ішін де бөл ген энер гия сы Күн нің 10 мил лиард жыл ішін де бөл ген энер гия сы нан көп бо ла ды. • Жер дің сал ма ғы тұ рақ ты емес. Ға лым дар дың анық та - уын ша, жыл сай ын Жер өзі не 40 160 тон на сал мақ қо сып, 96 600 тон на сы нан ай ыры ла ды. Де мек, Жер жы лы на ша ма мен 56,5 тон на ға же ңіл деп ке ле ді. (www.bilim-all.kz) 5. Тақырыпқа қатысты қабысуға 7–8 мысал келтіріңдер. Үл гі: Қор ша ған ор та , ау қым ды жұ мыс... т.б. 6. Бү гін гі са бақ тан ал ған ақ па рат тар дың өз де рі ңе әсе рін «Плюс – Ми нус – Қы зық ты» әді сі ар қы лы кес те ге жа зың дар. Не ұнады? Не ұнамады? Жаңа ақпарат, қызықты фактілер 7. «Ғарыш айлағының экологиялық қауіпсіздігі – халық ден сау лы- ғы ның кепілі» тақырыбында аргументативті эссе (сөз саны – 150) жазыңдар. 5 сөйлемнен сөздердің байланысу түрле рін анық таң дар. АР М ның кепілі» тақырыбында аргументативті эссе (сөз саны ның кепілі» тақырыбында аргументативті эссе (сөз саны жазыңдар жазыңдар . 5 сөйлемнен сөздердің байланысу түрле . 5 сөйлемнен сөздердің байланысу түрле А А «Ғарыш айлағының экологиялық қауіпсіздігі – халық ден «Ғарыш айлағының экологиялық қауіпсіздігі – халық ден ның кепілі» тақырыбында аргументативті эссе (сөз саны ның кепілі» тақырыбында аргументативті эссе (сөз саны А . 5 сөйлемнен сөздердің байланысу түрле . 5 сөйлемнен сөздердің байланысу түрле Н НННННН Не ұнады? Не ұнады? - ты» әді ты» әді сі ар сі ар --- П , ау , ау қым қым ды жұ ды жұ ған ақ ған ақ па па рат рат сі ар сі ар қы қы В Тақырыпқа қатысты қабысуға 7–8 мысал келтіріңдер. Тақырыпқа қатысты қабысуға 7–8 мысал келтіріңдер. ды жұ ды жұ мыс... т.б. мыс... т.б. б не 40 не 40 ла ла ды. Де ды. Де ңіл ңіл деп ке деп ке ле ле ді. ді. а ты емес. Ға ты емес. Ға лым лым дар дар 160 тон 160 тон на сал на сал ды. Де ды. Де мек, Жер жы мек, Жер жы ді. ді. с де бөл де бөл де бөл де бөл ген энер ген энер лым лым дар дар п дың жа дың жа де энер де энер гия бө гия бө де бөл де бөл ген энер ген энер ген энер ген энер а лып ұшу- лып ұшу- мен соқ мен соқ ты ты ғы ғы сып, сып, дың жа дың жа ры ры с ше грам ше грам нан нан тар са тар са ға ға ты ты на на лып ұшу- лып ұшу- сып, сып, ы ла- ла- не не ді. ді. нан нан Все учебники Казахстана на OKULYK.KZ * Книга предоставлена исключительно в образовательных целях согласно Приказа Министра образования и науки Республики Казахстан от 17 мая 2019 года № 217 |