Тарау шет тілі сабақтарында интерактивті оқыту технологиялары 4
Жалпы орта білім беретін мектепте шет тілін үйренуге интерактивті тәсіл қолданылуы
жүктеу/скачать 196,45 Kb.
|
Естай Айнур диплом
1.3 Жалпы орта білім беретін мектепте шет тілін үйренуге интерактивті тәсіл қолданылуыШет тілдерін оқыту әдістемесін дамытудың қазіргі кезеңінде оның әртүрлілігіне – интерактивті тәсілге коммуникативті тәсілге көшу үрдісі байқалады. Сонымен қатар, әдіскерлер әлі де "интерактивті тәсіл" ұғымы туралы біржақты түсінік қалыптастырған жоқ. К. Роджерс және кейбір басқа шетелдік авторлар интерактивті тәсілді «коммуникативті тәсілмен сәйкестендіруге болады деп санаймын», сонымен бірге «шет тілін меңгерудің интерактивті моделі оқытуды тілдік актілерге қатысу процесінде жүзеге асырады» деп санайды [30, 41-бет]. Т.С. Панина «коммуникативті-интерактивті тәсілдің негізгі бағыты тікелей коммуникация процесіне және оқу жағдайына бағытталуы керек» деген басқаша пікірде болды [28, 36-бет]. Г.Д. Браун интерактивтілікті «коммуникативті мақсат пен нәтижені сөйлеу құралдарымен біріктіру,үйлестіру және толықтыру» деп анықтайды [28]. Басқаша айтқанда, интерактивтілік шет тілі сабақтарында оқушылардың өзара әрекеттесуінің коммуникативтік нәтижесін күшейтуге ықпал етеді. Сонымен қатар, интерактивті өзара әрекеттесудің жетекші белгілері мен құралдары болып табылады: полилог, диалог, ойшылдық, семантикалық шығармашылық, субъектілер арасындағы қарым-қатынас, таңдау еркіндігі, сәттілік жағдайы, позитивтілік және оптимистік бағалау, рефлексия және т. б. жатады. Ағылшын тілі сабақтарында интерактивті өзара әрекеттесу кезінде қарым-қатынастың бір қатысушысының екіншісіне үстемдігі алынып тасталады. Бұл тәсіл оқушыларды сыни тұрғыдан ойлауға, тиісті ақпараттың мән-жайларын талдау арқылы күрделі тіл мәселелерін шешуге, ұсынылған пікірді өлшеуге, салмақты және ойластырылған шешімдер қабылдауға, пікірталастарға қатысуға, талқылауға және бір-бірімен құрметпен қарым-қатынас жасауға үйретуге мүмкіндік береді. Ол үшін сабақтарда жеке, жұптық және топтық жұмысты ұйымдастыру, зерттеу жобаларын, рөлдік ойындарды, шығармашылық жұмыстарды және т. б. әзірлеу қажет. Осылайша, жалпы шет тілдерін және атап айтқанда ағылшын тілін оқытудың интерактивті тәсілі топтың барлық оқушыларының белсенді өзара әрекеттесуін қамтиды, оның барысында шет тілінде бірдей жеке маңызды ақпаратпен өзара байыту жүреді, тұлғааралық қарым-қатынас дағдылары алынады. Сынып оқушыларын шет тілінде ақпарат алмасуға үйрету ғана емес, сонымен қатар қарым-қатынас процесін, қарым-қатынастың басқа қатысушыларын тыңдауға, өз ойларын ауызша немесе жазбаша түрде логикалық және дәлелді түрде білдіруге, басқалардың көзқарасын құрметтеуге үйрету маңызды екенін ескереміз. Ағылшын тілін оқытуға интерактивті тәсілдің негізгі әдістемелік қағидаттары: 1) оқушылардың барлық топтары үшін қызықты және маңызды сенімді ақпарат алу және алу үшін ағылшын тілінде сөйлесу; 2) сөйлеушінің, тыңдаушының және ситуациялық контексттің қатысуымен бірлескен іс-әрекет болып табылады; 3) демократиялық қарым-қатынас стилінен тұратын оқыту процесінде мұғалімнің дәстүрлі рөлін өзгерту; 4) оқытудың рефлексивтілігі, мұғалімнің де, оқушылардың да іс-әрекеттерін, мотивтерін, сапасы мен нәтижелерін саналы және сыни тұрғыдан түсіну [10,104-бет]. Сондай-ақ, интерактивті тәсілмен ағылшын тілін оқыту процесінің тиімділігіне төмендегі қағидаттарды іске асыру әсер ететінін атап өтеміз: 1) коммуникативті - ситуациялық тәсілді ескере отырып,оқу процесіне кешенді көзқарас; 2) интерактивтілік; 3) сараланған тәсіл; 4) оқушылардың жеке ерекшеліктерін есепке алу; 5) сабақтағы жұмыс режимінің өзгергіштігі; 6) проблемалық (оқу материалын ұйымдастыру процесінде де, оқу процесін ұйымдастыру кезінде де) [16,36]. Жоғарыда аталған интерактивті тәсіл принциптері жоғары сыныптарда шет тілі сабақтарын өткізудің теориялық негізін құрауы керек деп санаймыз. Осылайша, қарым-қатынасты интерактивті оқыту моделі екі фазалы білім болып табылады, онда бірінші кезеңде қарым-қатынас арқылы өзара әрекеттесуді оқыту жүзеге асырылады, нәтижесінде толеранттылықтың дамуына әкелетін және ынтымақтастықты қалыптастыратын топтық динамика байқалады. Екінші кезеңде қалыптасқан өзара әрекеттесу негізінде арнайы бекітілген байланыс ретінде тікелей қарым-қатынасқа бағытталған оқыту жүреді. Л.К. Гейхманның шет тілін интерактивті оқытуды пайдалануға арналған диссертациясында мыналар көрсетілген: 1) оқушылардың коммуникативтік іс-әрекет субъектілері ретінде дамуы коммуникативтік құзыреттіліктің интерактивті құрамдас бөлігін арттыруға бағытталған; 2) оқушылардың өзара іс-қимыл субъектілері ретінде дамуы ынтымақтастыққа дейін азаяды; 3) оқушылардың мәдениетаралық қарым-қатынас субъектілері ретінде толеранттылықты дамуы; 4) оқушылардың тепе-тең қарым-қатынас субъектілері ретінде дамуы диалогтық қарым-қатынастан тұрады [7,12 – 13б]. Қарым-қатынасты интерактивті оқыту орта мектеп оқушыларының тілді үйреніп қана қоймай, ынтымақтастық дағдыларын дамытуға әкеледі. Бұл дағдылардың өнімділігі өзара әрекеттесу стратегияларының өзгеруінен, оқушылардың қатысуынан, ағылшын тілі сабақтарындағы өзара әрекеттесуден және оқу тобындағы өзара әрекеттесу сипатынан көрінеді. Коммуникативті құзыреттілік қарым-қатынас стилінің өзгеруімен, коммуникативті кедергілерді жеңумен, коммуникативті мәселелерді шешу сипатына төзімділікпен,қарым-қатынастың басқа қатысушыларының пікірін қабылдаумен сипатталады, бұл өз кезегінде әртүрлі өмірлік жағдайларда қарым-қатынастың толықтығы мен жеткіліктілігіне әкеледі[21,22-бет]. Ағылшын тілінде қарым-қатынасты интерактивті оқытудың жоғарыда ұсынылған моделі педагогикалық әсерден педагогикалық өзара әрекеттесуге ауысып қана қоймай, оқушыларды объектіден субъектіге ауыстыруға мүмкіндік береді. Интерактивті оқытудың жетістігі тек мұғалімге, оның оқушыларды ынталандыру қабілетіне және интерактивті оқу процесіне жағдай жасауға байланысты. Интерактивті оқыту үдерісіндегі педагогикалық қызмет мұғалімнің оқушылардың оқу іс-әрекетін үйлестіруге және оқушылардың стихиялық өзара іс-қимылын ұйымдастыруға бағдарлана отырып, оны нақты пәндік салада практикалық қолдану жөніндегі ерекше жеке (авторлық) қызметінің сипатын білдіреді.Өздеріңіз білетіндей, соңғы жылдары Қазақстанда ағылшын тілі мұғалімдері оқыту құралдары мен әдістерін таңдауда айтарлықтай тәуелсіздікке ие болды. Бұл, өз кезегінде, мұғалімдердің тұлғаға бағытталған әдістерді жиі қолдана бастауына әкелді. Оларды жүзеге асыру кезінде оқушылар өздерін жайлы және еркін сезінеді, оқушылардың қызығушылықтары ынталандырылады, олар өмірде шет тілін қолдануға деген ұмтылысты дамытады. Мұның бәрі оқушылардың нақты қажеттіліктері болған жағдайда ғана мүмкін болады [3, 36-бет]. Жоғарыда сипатталған критерийлер ағылшын тілі сабақтарын оқытудың интерактивті формалары мен әдістерін дұрыс қолданған кезде ғана жүзеге асырылуы мүмкін. Бұл критерийлер оқу процесінде сыртқы диалогтың көмегімен тұлғааралық өзара әрекеттесуді орнатуға мүмкіндік береді. Топтағы оқушылар тұлғааралық қарым-қатынасқа түсуге мәжбүр, ал оқу іс-әрекетінің сәттілігі олардың жұмысқа қосылуына толығымен байланысты, сондықтан мұғалім тарапынан өзара әрекеттесуді дұрыс ұйымдастыру жалпы шет тілін оқытудың тиімділігін арттырудың маңызды факторы болып табылады. Интерактивті оқытудың негізі-топтағы барлық оқушылардың өзара әрекеттесуін қамтитын интерактивті тәсіл. Сонымен, интерактивті оқыту-бұл оқушылардың танымдық іс-әрекетін ұйымдастырудың арнайы формасы, ол оқудың қолайлы жағдайларын жасауға бағытталған нақты мақсаттарды қамтиды, яғни.оқушылар өздерінің жетістіктері мен Интеллектуалды құндылығын сезінетін жағдайлар, бұл шет тілін оқыту процесін нәтижелі етеді [4, 58-бет]. Ағылшын тілін интерактивті оқытудың мәні барлық оқу процесінің барлық оқушылар таным процесіне қосылатындай етіп ұйымдастырылғандығына,түсінетіндігіне және олар білетін және ойлайтын нәрселерге байланысты өзгеретіндігіне байланысты. Оқу материалын игеру процесінде оқушылардың бірлескен іс-әрекеті әркімнің жеке үлесін қосатындығына, білім,идеялар, іс-әрекет тәсілдерімен алмасуына әкеледі. Сонымен қатар, сабақта жаңа білім алуға ғана емес, сонымен қатар танымдық іс-әрекетті дамытуға мүмкіндік беретін мейірімділік пен өзара қолдау атмосферасы бар. Сонымен қатар, интерактивті оқыту оқушылардың тікелей өзара әрекеттесуіне негізделген, олардың әрқайсысы белгілі бір тәжірибеге ие, бұл әсіресе маңызды, өйткені оқушылардың интерактивті жаттығулардың көпшілігі тәжірибесін тек ағылшын тілінде ғана емес, басқа пәндер бойынша да ескереді. Алынған білім мен дағдылар алдыңғы тәжірибе негізінде қалыптасады. Тиісінше, ағылшын тілі сабақтарындағы интерактивті іс-шараларға әр оқушы үшін маңызды мәселелерді өзара түсіністікке, өзара әрекеттесуге, бірлесіп шешуге әкелетін диалогтық қарым-қатынасты ұйымдастыру және дамыту кіреді [45,288-бет].Осылайша, интерактивті оқыту - бұл оқушылардың оқу ортасымен өзара әрекеттесуіне негізделген оқыту, алынған тәжірибе саласы ретінде қызмет ететін орта. Оқушылар оқу процесінің толыққанды қатысушыларына айналады, олардың тәжірибесі оқу танымының негізгі көзі болып табылады. Мұғалім дайын білім бермейді, бірақ оқушыларды өзін-өзі іздеуге шақырады. Интерактивті оқытуды дәстүрлі оқытумен салыстыра отырып, интерактивті тәсіл мұғалім мен оқушының өзара әрекеттесуін өзгертіп, мұғалімнің белсенділігіне оқушылардың белсенділігіне жол беруге мүмкіндік беретінін байқауға болады, ал мұғалімнің міндеті оқушылардың бастамасын көрсету үшін жағдай жасау болып табылады. жүктеу/скачать 196,45 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|