43.Әңгімелеуді оқыту тәсілдері. Әңгіме -мұғалім оқушыларды жаңа білімге жетелейтін мақсатты түрде сұрақ қою арқылы білімі мен практикалық тәжірибесін жұмылдыратын оқыту әдісі.Бұл әдістің құндылығы мынада: мұғалім салыстырмалы түрде қысқа мерзімде үлкен топ оқушыларының танымдық және даму деңгейі туралы кері байланыс алуға мүмкіндік алады, әңгімелесу оқушылардың белсенділігін белсендіреді, коммуникативті қасиеттерді қалыптастырады, өзін-өзі бақылау. және өз және сыныптастарының білім деңгейлерін салыстыру арқылы өзін-өзі бағалау дағдылары. Бірақ бұл әдіс студенттердің білімін бөлшектейді, жалпылауды және оқу материалын біртұтас қабылдау мүмкіндігін қиындатады және студенттерді ғылыми білімді дәйекті түрде беруге үйретпейді.
Әңгімелесудің негізгі құрылымдық құрамдас бөлігі – сұрақ. Сұрақтар оқушылардың бұрыннан бар білімі мен тәжірибесіне негізделуі, балаларға жаңа білімді ашуға көмектесуі керек. Әңгіме әртүрлі сұрақтарды қамтуы керек. Біріншіден, бақылаулардан, өмірлік тәжірибеден, бұрын зерттелгеннен және т.б. фактілік ақпаратты жаңғыртуды талап ететін сұрақтар.Мұндай білім негізінен көріністерден немесе бастапқы түсініктерден тұрады. Сондықтан мұнда көбіне сұрақтар: «Бұл кім?», «Бұл не?», «Не?», «Ол не істеп жатыр?» деген сөздермен қолданылады. және т.б.
Әңгімелеу формасы мен мазмұнын меңгеруге бағытталған оқыту әдістері:
• әңгімелеу барысында баланың тілдік әрекетіне жетекшілік ету.
• ұжымдық тәжірибені әңгімелеу формасы ретінде хат мазмұынын құрастыру, оны талдау.
• әңгімелесу барысында баланың тілдік әрекетіне жетекшілік ету.
тоқталмаймыз.
Оқиға -бұл оқу материалының дәйекті сипаттамалық көрсетілімі. Әңгіме оқушылардың өмірлік тәжірибесіне де, бұрын зерттелгеніне де, бақылауларына да негізделмеген жаңа ақпаратты беру қажет болған жағдайда қолданылады. Олай болса, мұғалім әңгімелеу әдісі арқылы біздің жағдайымыздағы жабық өсімдіктер мен жабайы өсімдіктердің айырмашылығының себептерін айтады; шалғай географиялық аймақтардағы табиғи айырмашылықтар. Бұл әдіс сөздік сипаттау арқылы образ жасау, жеке бақылаулар мен тәжірибелердің мазмұнын сыныпқа жеткізу қажет болғанда қолданылады.
Әңгіме белгілі бір талаптарға сай болуы керек. Ең алдымен, бұл ұзақ болмауы керек. Біздің байқауымызша, жаратылыстану сабақтарындағы әңгіме бастауыш сыныпта оқу аяқталғанша 5-7 минуттан аспауы керек. Әңгіменің бұл ұзақтығы І-ІІ сыныптарда бір минуттан бастап біртіндеп артуы керек. Сондай-ақ мұғалімнің сөзі анық, қолжетімді, жанды, бейнелі болуы өте маңызды. Әңгіменің вербалды бейнелеу ретінде қолданылуында әсіресе бейнелілік қажет.
Әңгімеде мұғалім ғылыми терминологияның қолданылуын мұқият қадағалап, күндестіктен, көптеген фактілер мен терминдерден аулақ болып, қажет болған жағдайда көрнекі құралдарды пайдалануы керек. Мұғалім өз әңгімесіне оқушылардың әңгімелерін, ғылыми-көпшілік және ғылыми-фантастикалық әдебиеттерден шағын үзінділерді енгізе алады, зерттелгенімен міндетті түрде байланыс орнатыңыз.