Ерiк əрекеттерiн орындауда адамның саналы əрi мақсатты қимыл-қозғалыстарын реттеушi екiншi сигналдық жүйенiң маңызы орасан. Екiншi сигналдық жүйе адамның қозғалыс қуатын арттырумен бiрге, барша психикалық процестерiнiң: ойлау, қиял, ес, зейiн, сезiм - бастау көзi. Осыдан, ырықты əрекет бас миы қабығының барша бөлiктерiнiң бiркелкi қызметiнiң нəтижесi ретiнде көрiнедi (И. П. Павлов).
Ерiк əрекеттерiн орындауда адамның саналы əрi мақсатты қимыл-қозғалыстарын реттеушi екiншi сигналдық жүйенiң маңызы орасан. Екiншi сигналдық жүйе адамның қозғалыс қуатын арттырумен бiрге, барша психикалық процестерiнiң: ойлау, қиял, ес, зейiн, сезiм - бастау көзi. Осыдан, ырықты əрекет бас миы қабығының барша бөлiктерiнiң бiркелкi қызметiнiң нəтижесi ретiнде көрiнедi (И. П. Павлов).
Еріксіз қозғалыстарда тумалық қасиет болса, ерікті қозғалыстар өмірде жүре-бара қалыптасады. И.М.Сеченовтан кейін зерттеген И.В.Павлов болды.
И.В.Павлов: «... ерікті қозғалыстың механизмі жоғары нерв қызметінің барлық заңына бағынатын шартты ассоциациятивтік процесс» деп ерікті мидың уақытша байланыстар принципінің заңына орайлас түсіндіреді. Сонымен жалпы айтқанда ерік дегеніміз – адамның өз мінез-құлқын меңгере алу қабілеті.
Физиологиялық негізі
Е р і к
Жүйке жүйесі
Әрекет акцепторлары
Қаңқа бұлшық еттері
Қызметтік жүйе
Қимыл
Қимыл
Қимыл
Еріктің әрекеттері
1
Еріктің күшіне қарай: тоқтама, келушілік, кедергілерді жібере алу, өзін өзі меңгеру
2
Ерік қимылының сапаларына қарай: жеке мүддені ұжым еркіне қоғам мүддесіне бағындыра салуда көрінетін сапалар
3
Еріктің дербестігінен басқару сапалары: жинақылық, принцип, тәртіптілік ... т.б.
