Григорий Николаевич Потанин

Григорий Николаевич Потанин
1835 жылы
Ямышевск станицасында, болашақ Семей
облысының аумағында дүниеге келген. Атасы Илья
ірі мал саудасымен айналысқан, Абылай ханмен
хат алысып тұрған.
Əкесі казак офицері болған Николай Потанин ХІХ
ғасырдың басында сауда керуендерімен Семейден
Орталық Азия аумағына дейін барған.
Григорий Николаевич Потанин 

Г.Н.ПОТАНИН ЖАС КЕЗІНДЕ ЕРТІС ЖИЕГІНДЕГІ ПРЕСНОГОР АУЫЛЫНДА ОҚЫП, ПОЛКОВНИК
АТАҒЫНАН АЙРЫЛҒАН ЭЛЛИЗЕННІҢ ҮЙ–ІШІНДЕ ТƏРБИЕЛЕНЕДІ. ОДАН КЕЙІН ОМСКІДЕГІ КАДЕТ
КОРПУСЫНА ТҮСІП, ОНЫ 1852 ЖЫЛЫ 17 ЖАСЫНДА БІТІРІП ШЫҒАДЫ. ЖАС ОФИЦЕРДІ СЕМЕЙ
ҚАЛАСЫНДАҒЫ КАЗАК–ОРЫС ПОЛКІНЕ ҚЫЗМЕТКЕ ЖІБЕРЕДІ. СЕМЕЙДЕ ОЛ ҚАЗАҚ ХАЛҚЫНЫҢ
ӨМІРІМЕН ТОЛЫҚ ТАНЫСАДЫ. КОРПУСТА ОҚЫП ЖҮРГЕН КЕЗДЕ ЖАН ЖОЛДАСЫ ШОҚАН АЙТҚАН
ҚАЗАҚ ХАЛҚЫНЫҢ ТАРИХЫ, ƏДЕТ–ҒҰРПЫ, ӨМІРІ КӨЗ АЛДЫНА ЕЛЕСТЕП, ҒАЛЫМДЫ ХАЛЫҚ
АУЗЫНДАҒЫ БАЙ АҢЫЗДАР ҚЫЗЫҚТЫРА ТҮСЕДІ.

Ғылыми жəне оқытушылық қызметі.
Өзінің барлық ғұмырында Потанин өзінің туған жері туралы аз мақала жазған жоқ. Ол
қазақтардың мəдениеті мен тұрмысы, қазақ-орыс қатынастары, Ертіс өңіріндегі казак
тұрғындары туралы жан-жақты суреттеді.
1862 жылы алғашқы рет Жайық даласына ғылыми экспедицияға аттанады. Келесі жылы
Зайсандағы экспедицияға қатысады. Көкпектіде, Марқакөлде болған ол тек өлкенің
тұрмысын, шаруашылығын жəне географиясын ғана зерттеп қана қойған жоқ, сонымен қатар
кептірілген өсімдіктер топтамасын жинады. Григорий Потаниннің бар ынта-ықыласымен
тыңғылықты жұмыс жасауының нəтижесінде, жергілікті халықтың тұрмыс салты, мақал-
мəтелдері, жұмбақтары мен əндері, ертегілері айқындалды.

ГРИГОРИЙ ПОТАНИН МЕН ШОҚАН
УƏЛИХАНОВТЫҢ ДОСТЫҒЫ. ГРИГОРИЙ МЕН
ШОҚАННЫҢ ДОСТЫҒЫ КАДЕТ КОРПУСЫНЫҢ
ҚАБЫРҒАСЫНДА БАСТАЛЫП, ЖАЛҒАСА ТҮСТІ.
БҰЛ ТУРАЛЫ ГРИГОРИЙ БЫЛАЙ ДЕП ЖАЗДЫ:
«БІЗ ШОҚАНМЕН ЖИІ КЕЗДЕСІП ТҰРДЫҚ. ОЛ
БІРІНШІ ПЕТЕРБУРГКЕ БАРЫП,
УНИВЕРСИТЕТТЕ ДƏРІС ТЫҢДАЙМЫЗ ДЕГЕН
ЖОСПАР ҚҰРДЫ. ОДАН КЕЙІН УНИВЕРСИТТЕН
ШЫҒЫП, ОРТАЛЫҚ АЗИЯҒА САЯХАТТАМАҚШЫ
БОЛҒАН ЕДІК».

ПОТАНИННІҢ ҚҰРМЕТІНЕ КӨПТЕГЕН ОТАНДЫҚ
ҚАЛАЛАРДА – АСТАНАДА, АЛМАТЫДА,
ПАВЛОДАРДА, СЕМЕЙДЕ, ПЕТРОПАВЛДА
КӨШЕЛЕР АТАЛҒАН. ПОТАНИН АТЫМЕН МЕКТЕП
ЖƏНЕ ПАВЛОДАР ОБЛЫСТЫҚ ТАРИХИ-
ӨЛКЕТАНУ МУЗЕЙІ АТАЛҒАН, ОНЫҢ ҚҰРМЕТІНЕ
ПАВЛОДАР ОБЛЫСЫ ЧЕРНОЕ СЕЛОСЫНДА
ЕСКЕРТКІШ ОРНАТЫЛҒАН.

Прогрессивті орыс ғалымдарының озық ағартушылық
идеяларына негізделген Шормановтардың
ағартушылық қызметі қазақ-орыс мектептерінде қазақ
балаларын оқытуға, қазақ халқының тарихы мен
этнографиясын зерттеуге бағытталған.
Г.Н.Потаниннің монографиялары мен
публицистикалық еңбектері қазақ халқының ғылымын,
мəдениеті мен ағартушылығын дамытуға елеулі үлес
қосты, оның қоғамдық қызметі облыстану, халықтар
достастығы жəне олардың ұлттық өзін-өзі анықтау
идеяларына негізделді. Мəшһүр-Жүсіп Көпеевтің
философиялық тұжырымдамасының орталығында
Рухани-адамгершілік ағарту идеялары болды. Ғалым-
ойшылдың кітаптарында қазақ халқының қоғамдық
жəне мəдени өмірі, əдеп қағидалары мен таным
нысандарының типологиясын сипаттауға маңызды
орын беріледі.

Назарларыңызға рақмет!