Бақылау сҧрақтары мен тапсырмалар

64 
Бақылау сҧрақтары мен тапсырмалар 
1.
Ақпаратты сақтау қҧралдарына оқушы ӛмірінде не жатады? 
2.
Ақпараттық технология жабдықтары не себепті ӛзгеріс әкелді? 
3.
Қазіргі дербес компьютерлерде қандай дискілер колданылады? 
4.
Принтер мен плоттердің бір-бірінен айырмашылығы неде? 
5.
Сымсыз байланыс жасағанда модем қажет бола ма? Неліктен? 
Тестілер
1. Тӛмендегі суретте принтердің қай тҥрі кӛрсетілген? 
а) тҥрлі-тҥсті 
ә) матрицалық 
б
) лазерлік 
2. 
Мына 
суреттің 
қайсысында 
графикалық 
планшет 
бейнеленген?
 
а)
1 
ә) 2 
б) 3 
3. Сенсорлық экран бейнесі ... 
а)
ә) 
б) 
4. Келесі суретте не бейнеленген?

65 
а) жарық қаламҧш 
ә)
сканер 
б) плоттер 
 
 
VI-ТАРАУ. МИКРОПРОЦЕССОР АРХИТИКТУРАСЫ 
 
6.1. Микроцессорлардың даму тарихы 
1959 жылы «Texas Instruments» фирмасының инженерлерi бiр 
жартылай ӛткiзгiшті кристаллдың ішіне бiрнеше транзисторларды 
орналастырудың және оларды ӛзара қосудың әдісін ӛңдеп - бiрiншi 
интегралдық микросҧлба (ИМС) жасады. Жеке транзистор, 
резисторлардан тағы сол сияқты қҧрылғылар мен интегралдық 
микросҧлба функциясын салыстырғанда, оның кӛлемі едәуір кіші 
және 
сенімділігі 
жоғары 
болып 
келеді. 
Шығарылатын 
микросҧлбалардың саны артып, қҧрылымы кеңейе тҥсті. Бҧл жағдай 
тҧтынушылар ҥшiн қиындықтар туғызды. Едеуір ҥлкен кемшілік 
ИМС мамандандырылуының аз болуы, соның нәтижесінде шығару 
кӛлемі ҥлкен бола алмады, яғни, бір микросҧлбаның қҧны жоғары 
болып қала берді. Жағдайды жақсарту ҥшін мамандануы зауыттың 
ішкі қҧрылымы арқылы анықталатын, тҧтынушының сҧранысын 
қамтамасыз ететін әмбебап логикалық ИМС-ны жасап шығару 
кӛзделді. 
Сайып 
келгенде, 
алғашқы 
микропроцессорлар 
ЭЕМ-ді 
миниатюризациялау ҥшін пайда болған жоқ, ол қҧны арзан логикалық 
микросҧлба жасап, оған қолданушыны оңай бейiмдендiру мақсатын 
кӛздеді. 
1969 жылы жазда жаңа калькулятор ӛңдеуші жапон компаниясы 
―Busicom‖, ―Intel‖ компаниясынан кӛмек сҧрады. Сол уақытқа Intel 
фирмасының қҧрылғанына бір жылдай болатын, бiрақ сол уақыт 
ішінде ең шағын микросҧлба жадын жасап шығарып, ӛзін танымал 
еткен еді. «Busicom» фирмасына бiрнеше мың транзисторлардан 
қҧралған микросҧлбаларды жасап шығару керек болды. Бiрлескен 
жобаны iске асыру ҥшiн Intel фирмасының инженерi М.Хофф жобаға 
тартылды. Ол «Busicom»-нiң ӛңдеулерiмен танысып және 12 кҥрделi 
мамандандырылған микросҧлбалар орнына бiр бағдарламаланатын 
әмбебап – микропроцессор жасайтын талғаулы идеяны ҧсынды. 
М.Хофф жобасы жеңдi және «Intel» фирмасы әлемдегі бiрiншi 
микропроцессорды (МП) ӛндiрiп, шығару мҥмкіндігіне ие болды. 
Идеяны тәжірибелік тҥрде іске асыру оңай іс болмады. 1970 
жылы жҧмысқа Ф. Фаджин қосылды, ол 9 ай ішінде процессорды 
сипаттамалық жазба тҥрінен кристалл тҥріне дейін жеткізді 
(Ф.Фаджин кейінірек «Zilog» фирмасын қҧрды және ол фирма 

66 
кӛпшiлiгiнде ҥй компьютерлерi ҥшін қазiр ойдағыдай жҧмыс iстейтiн 
Z80-нiң тамаша 8-дәрежелiк процессор жасаған). 1971 жылдың 15-ші 
қарашасында «Intel 4004» – деп аталатын жаңа процессор қоғамға 
таныстырылды.
Калькуляторға бiр цифрды сақтау ҥшiн 4 бит қажет болса 
(мҧнша кӛлем «8» және «9» ондық цифрлардың суретi ҥшiн керек), 
«Intel 4004» тӛртінші разрядты процессор болды. Келесi 
микропроцессор терминалға орнату ҥшiн жасалды және ол символдық 
мәлiметтерді ӛңдеуі керек еді. Әрбiр символ бiр байтпен 
кодталғандықтан, «Intel 8008»-шi келесi моделі 8-разрядты болды. Ол 
1982 жылдың сәуiрiнде пайда болды. Бҧл процессор «аппараттық 
логиканы» 
алмастырушы 
ғана 
болды, 
дегенмен, 
кейбір 
қҧрастырушылар оны компьютер қҧрастыруға пайдалануға тырысты. 
Мҧндай істің нәтижесінен гӛрі демонстрациялық сипаты жоғары 
болды, бiрақ ол микрокомпьютерлiк тӛңкерiстің бастамасы саналды. 
1974 жылдың сәуiрiнде «Intel» фирмасы жаңа серпіліс жасап, 
әлемдегі «Intel 8080»-шi маркалы бірінші процессор дҥниеге келді. 
Бҧл процессор бiр жағынан 8-разрядты мәлiметтерді ӛңдейтін болса, 
жедел жадтың адресі екi байтты болды. Сайып келгенде, «Intel 8080»
процессор 64 килобайтқа дейiн жадты иемдене алды. Бҧл жағдай 
бағдарламашылар ҥшін қол жеткізбейтін табыс еді. 
Кейінгі оқиғалардың дамуы динамикалық дамушы есептеуіш 
техниканың екпiндерiмен салыстырғанда ӛте жылдам жылдамдықта 
ӛрбіді. Он жылдықта МП-дiң дамуы 4-разрядтыдан кҥрделi 32-
разрядты архитектураға жетті. Тӛртiншi ҧрпақтың микропроцессор 
базасында жинаған барлық ЭЕМ-i қарқынды дами бастады.
Алғашқы «4004» МП-ы 2200, «8080» МП - 4800, «Intel 80486» - 
1,2 млн. транзистордан қҧралған, ал қазіргі «Pentium» - 3 млн. 
шамасындағы транзистордан тҧрады. 
Микропроцессорлардың даму тарихы ӛз алдына жеке, қызықты 
тақырып. «Intel» фирмасы микросхемаларды жасауда ӛзінің 
кӛшбасшылық позициясын сақтап келеді. (16-разрядты 8086, 80286 
және 32-разрядты 80386, 80486, Pentium) МП-ң біртіндеп кҥрделеніп 
келген 
оның 
бағдарламалық 
сәйкесті 
буыны 
қолданушы 
компьютерлердің кӛптеген бӛлігінің «миы» болып табылады.
Микропроцессорлық келесі тармағын «Motorola» фирмасы 
қҧрастырады. Оның ӛнімі «Apple»-дың белгiлi компьютерлерiнде 
жҧмыс iстейдi, сонымен бiрге қарапайым - «Atari», «Commador», 
«Amiga» тағы басқалары да қолданады. «Motorola» процессорлары
«Intel» серiктестiгiмен салыстырғанда жаман емес, тiптi кейде елеулi 
артық жақтары да кездеседі.
1993 жылы Motorola фирмасы IBM және Apple фирмасы бiрігіп 
«PowerPC» атты жаңа процессорын жасады. IBM және Apple 
компьютерлері осы процессормен қамтамасыз етіліп, жҧмыс жасау 

67 
қағидалары ӛзгерді. Кең таралған ІВМ-сәйкесті компьютерлер осы 
микропроцессорлар базасында қҧрылған.
Процессорлардың соңғы ҥлгiлерiнiң ерекше белгiсi – қазiргi 
ЭЕМ-дердің кӛп есептi деңгейінде жҧмыс жасауы. RISC 
архитектуралы МП дамып келеді. (Командалардың минимал санынан 
қҧралған бар процессорлар). Мҧндай МП әрі ӛте жылдам, әрі бір 
машиналық тактідегі командалардың кез келгенін орындай алады, 
(кӛбінесе қарапайым әрекетті орындауға 4-5 такті қажет болады). 
RISC - әдісінің жетістіктері CISC – процессорларын қҧрастыруға 
әсерін тигізуде. 
Процессор кристалында 2-ден 16 Кбайтқа дейінгі ӛзіндік жедел 
жады, 
сыртқы 
жедел 
жадқа 
ие 
байланыс 
тораптары 
бартранспьютерлер туралы айтпай кету мҥмкін емес. Мҧндай ИМС-
дың теориялық мҥмкіндіктері паралель есептеулер алгоритмін жҥзеге 
асыратындай, бірақ олардың шын мәнінде практикалық қолданыс 
табуы белгілі бір уақытты қажет етеді. 
ИМС дамуы МП компьютерлерде есептеулер жҥргізу 
қажеттілігінен басқарушы, бақылаушы рӛлін, орталық процессор 
қызметін атқаратындай процессор санын артыруды қажет етеді. 
Болашақтағы МП дамуының кейбір жаңа бағыттарын анықтап 
кӛрейік. 

жүктеу/скачать 5,94 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: