Бекітуге арналған сұрақтар

1. 
   Менкью.Г., Тейлор, М. «Экономикс». 4 - Халықаралық басылымы.-Алматы: «Ұлттық аударма бюросы» қоғамдық қоры, 2018 жыл.- 848 б
   

1. Ақша жүйесі және оның элементтері

1. 
   Ақша бірлігі. Бұл тауар бағасын анықтап өлшеу үшін қолданылады. Қазақстанда – теңге.
   
2. 
   Баға масштабы. Бұл мемлекет анықтаған ұлттық қағаз ақша данасының металға бағаланған салмақ мөлшері.
   
3. 
   Ақша түрлері. Бұған жататындар: мемлекет шағаратын банкноттар, монеталар, қазыналық билеттер.
   
4. 
   Эмиссиялық жүйе – айырбасқа арнап заңды түрде ақша мен құнды қағаздар шығару тәртібі.
   
5. 
   Ақша жүйесінің институттары – ақша айналымын реттеп отыратын мемлекеттік және мемлекеттік емес мекемелер.
   
6. 
   Валюталық паритет – екі валюта арасындағы шекті қатынасты білдіреді.
   

• 
  металл ақшаның айналыс жүйесі – айналыста алтын және күміс монеталар жүреді, несие ақшалар металл- ақшаға еркін айырбасталады.
  
• 
  несие және қағаз ақшаның айналыс жүйесі.
  

1. 
   М_о –айналыстағы қолма-қол ақшалар.
   
2. 
   М₁= М_о + есеп айырысу немесе басқа депозиттік есеп - шоттардағы қалдықтар + чектік және аккредитивтік есеп-шоттар + талап еткенге дейінгі салымдар.
   
3. 
   М₂= М₁+мерзімді салымдар.
   
4. 
   М₃ = М₂ + мемлекеттік облигациялары.
   

• 
  мемлекет және оның институттары,
  
• 
  компаниялар, кәсіпорындар,
  
• 
  үй шаруашылығы.
  

1. 
   Бөлу – мемлекет ұлттық табыстың едәуір бөлігін қоғамдық шаруашылыққа, әлеуметтік мәдени шараларға, мемлекетті басқаруға, қорғанысты дамытуға бағыттайды.
   
2. 
   Реттеу – мемлекет экономиканы реттеуді салық салу, несие саясаты, әртүрлі экономикалық жеңілдіктер мен дотация беру кезінде жүзеге асырады.
   
3. 
   Ынталандыру – кәсіпорынның экономикалық дамуы әртүрлі қаржылық ынталандырумен жүзеге асады.
   
4. 
   Бақылау – бөлінген қаражаттардың мақсатты пайдаланылуын жүйелі түрде тексеру арқылы жүзеге асады.
   

• 
  ассигнованиялар - кәсіпорындар мен мекемелерге міндеттерін атқаруға берілген ақша қаражаттары,
  
• 
  субсидиялар – мемлекеттің ақшалай көмегінің бір түрі,
  
• 
  сувенция – мемлекеттің белгілі бір мақсаттың орындалуына бағытталған ақша қаражаты,
  
• 
  дотоция – зиянды шығындарды жабуға арналған төлемдер.
  

1. 
   Несиені қайтару прнциптері – белгіленген уақытта алынған құралдарды пайдаланғаннан кейін қайтару қажет болады.
   
2. 
   Мерзімдік принцип – келісімшарт бойынша белгіленген уақытта қайтару.
   
3. 
   Төлем приципі – несиені пайланғаны үшін ақы төлеу.
   
4. 
   Материалдық қамтамасыз ету – қарыз алушы өзінің міндеттемесін бұзғанда кредитордың мүддесін қамтамасыз етуді қорғау қажеттілігі.
   
5. 
   Несиенің дифферециалды сипаттамасы - әртүрлі қарыз алушыларға ыңғайлы бапты несие бөлу.Несие функциялары:
   

1. 
   Ынталандыру функциясы- экономикада ақша айналымын жылдамдату арқылы процестерді жылдамдату.
   
2. 
   Орын басу функциясы – қолма-қол ақшаның орнына несие ақшалар жүреді.
   
3. 
   Жинақ функциясы – ақша капиталын жұмылдыру, іске тарту.
   
4. 
   Қайта бөлу функциясы –несиенің көмегімен әртүрлі салалардың арасында қаржылық құралдар қайта бөлініп отырады.
   
5. 
   Реттеу функциясы – нарықтық экономикада несие экономиканы реттеу құралы ретінде қолданылады.