Салалас, сабақтас, аралас.
Жақты , жақсыз.
Толымды, толымсыз.
Жалаң, жайылма.
Хабарлы, сұраулы.
|
Салалас құрмалас сөйлемнің түрін анықтаңыз.
Сені сағынғаным сонша - түсіме жиі кіресің.
Қарсылықты салалас құрмалас.
Себеп-салдар салалас құрмалас.
Кезектес салалас құрмалас.
Талғаулы салалас құрмалас.
Түсіндірмелі салалас құрмалас.
|
|
Қарсылықты салалас құрмалас сөйлемнің жалғаулықтарын табыңыздар.
Бірақ, дегенмен, алайда.
Бірде, біресе, кейде.
Не, немесе, яғни.
Және, әрі, да, де.
Өйткені, сондықтан, себебі.
|
|
Шартты бағыныңқы сабақтас құрмалас сөйлемді табыңыз.
Олар Асанды күтпестен, ертемен жолға шығып кетті.
Күн жылы болғандықтан, біз серуенге шықтық.
Не ексең, соны орасың.
Тәуелсіздікті анаңдай ардақта, балаңдай мәпеле.
Жанат хатты төрт-бес рет оқып шықты.
|
|
Туынды етістікті табыңыз.
1. Ілгеріледі
2. Жатыр
3. Қуан
4. Сұра
5. Сығала
|
|
Дыбыс дегеніміз не?
1. Жазылады, көрінеді
2. Сөздің өмір сүру формасы
3. Сөзді тануға қызмет етеді
4. Сөйлем құрайды
5. Шартты таңба
|
|
Дыбыс дегеніміз не?
1. Жазылады, көрінеді
2. Сөздің өмір сүру формасы
3. Сөзді тануға қызмет етеді
4. Сөйлем құрайды
5. Шартты таңба
|
|
Баланың жақсысы- қызық. Баланың жақсысы сөз байланысының қай түріне жатады?
1. Қиысу
2. Матасу
3. Меңгеру
4. Қабысу
5. Жанасу
|
|
Басқа сөз таптарынан сөз тудырушы жұрнақтар арқылы жасалатын етістіктер.
1. Туынды етістік
2. Дара етістік
3. Күрдел іетістік
4. Енгізгі етістік
5. Түбір етістік
|
|
Шығыс септігінде тұрған сілтеу есімдігін табыңыз
1. Бұнда
2. Сенен
3. Бұнысы
4. Кімнен
5. Содан
|
|
Сөйлемде анықтауыш қызметін атқаратын сөз қай септікпен келеді?
1. Барыс
2. Көмектес
3. Ілік
4. Шығыс
5. Табыс
|
|
Қатыстық сын есімді ажыратыңыз.
1. Көк көйлек, ақ жіп
2. Мейірімді бала,өнерлі жігіт
3. Үлкенірек үй
4. Бозғылт түс
5. Бай жігіт
|
|
Әлде, әр,кей, қай сөздері есімдіктің қай түріне қатысты?
1. Белгісіздік
2. Болымсыздық
3. Сілтеу
4. Өздік
5. Еліктеу сөз
|
|
Сұрау есімдігінің тәуелденген түрін табыңыз.
1. Нешеуі
2. Кімдер
3. Қайдан
4. Барлығы
5. Кімі
|
|
Кезектес салалас құрмаластың жалғаулығын анықтаңыз.
1. Және.
2. Сонда да.
3. Бірде.
4. Өйткені.
5. Немесе.
|
|
Себеп-салдар салалас құрмалас сөйлем жалғаулығын анықтаңыз.
1. Өйткені.
2. Сонда да.
3. Біресе.
4. Бірақ.
5. Әйтпесе.
|
|
Түсіндірмелі салалас құрмалас сөйлем жалғаулықтарын анықтаңыз.
1. Өйткені, себебі.
2. Жалғаулығы жоқ.
3. Сол үшін, себебі.
4. Сөйтсе де, әйтсе де.
5. Әйтпесе, немесе.
|
|
Салалас құрмалас сөйлемнің түрін анықтаңыз.
Биыл мектеп бітіремін және оқуға түсемін.
1. Қарсылықты.
2. Ыңғайлас.
3. Кезектес.
4. Талғаулы.
5. Түсіндірмелі.
|
|
Құрмалас сөйлем түрін анықтаңыз.
Оқуға түспеймін, өйткені жұмыс істеуім керек.
1. Кезектес.
2. Ыңғайластық.
3. Талғаулы.
4. Түсіндірмелі.
5. Себеп-салдар.
|
|
Сабақтас құрмалас сөйлем түрін анықтаңыз.
Күз келсе де, жаңбыр әлі жаумады.
1. Қарсылықты.
2. Себеп.
3. Шартты.
4. Мақсат.
5. Қимыл-сын.
|
|
Сабақтас құрмалас сөйлем түрін анықтаңыз.
Мұғалім айтқанда, ол жазады.
1. Мезгіл бағыныңқы.
2. Мақсат бағыныңқы.
3. Қимыл-сын бағыныңқы.
4. Себеп бағыныңқы.
5. Шартты бағыныңқы.
|
|
Қойылмаған тыныс белгісін көрсетіңіз. Тұрайын деп еді тұра алмады.
Көп нүкте, үтір
Үтір, сызықша
Үтір
Сызықша, қос нүкте
Нүктелі үтір
|
|
Ауыспалы мағынаны көрсетіңіз.
Арпалысқан дұшпан
Саяси арпалыс
Боранмен арпалыс
Арпалысқан толқындар
Арпалысқан ой
|
|
Омоним сөздер қатысқан қатарды белгілеңіз.
Атты адам ерте тұрды
Атты адам аңды атты
Жүйрік атты армандадым
Аттылы кісі алыстан көрінді
Ол атты ерттеді
|
|
Ескі наным бойынша тура айтуға тыйым салынған сөздер дегенді білдіретін тілдік терминді көрсетіңіз.
Одағай
Омоним
Дисфемизм
Эвфемизм
Табу
|
|
Синоним емес сөзді көрсетіңіз.
Әмір, бұйрық
Батыл, батыр
Салмақты, сабырлы
Нұсқа, нұсқау
Тез, жылдам
|
|
Эвфемизмді көрсетіңіз.
Әрең сөйледі
Бидай өңді
Үрит соқ
Төре жігіт
Қосып айту
|
|
Сөйлемде белгілі бір мағынаны білдіретін белгілі бір заттың,
ұғымның атауы.
Сөйлем
Сөз тіркесі
Одағай сөздер
Көмекші сөздер
Атауыш сөздер
|
|
Лексикалогияның зерттейтін мәселесі.
Тіл дыбыстарын зерттейді
Сөз таптарын қарастырады
Сөйлем түрлерін қарастырады
Сөйлем мүшелерін зерттейді
белгілі бір тілдегі сөздердің жиынтығын қарастырады
|
|
Синонимдік қатарды көрсетіңіз:
Бақ, бақты
Арай, шапақ
Ыстық ықылас
Бағлан, бағдар
Барлық, барша
|
|
Омоним бола алмайтын сөзді көрсетіңіз:
Көр
Доп
Ат
Қас
Сол
|
|
Омонимдес сөздер жазылған қатарды көрсетіңіз.
Шай демделді
Оқытушының сөзіне ден қойдым
Демеу, дос-жараныңды деме
Көктемде адам емін-еркін жүреді
демігіп, ауырып қалды
|
|
Неологизмді көрсетіңіз.
Бөлім
Ұжым
Алым
Тақ
Жұп
|
|
Көнерген сөздер жазылған қатарды көрсетіңіз.
Отарба, сауын айту
Қоғам, пікір
Айран, құймақ
Мәдениет, кешен
Ізденіс, ілтипат
|
|
Дыбысталуы бірдей,мағыналары әр түрлі сөздер:
Антоним
Полисемия
Омоним
Синоним
Диалект
|
|
Тарихи ескі ұғым атаулары жататын сөздер тобы.
Одағай сөз
Қыстырма сөз
Көнерген сөздер
Еліктеу сөз
Оқшау сөздер
|
|
Антоним бола алмайтын сөздер жазылған қатарды көрсетіңіз.
Өткір, жасық
Пайда, зиян
Өткір, алмас
Өмір, өлім
Ұл, қыз
|
|
Эвфемизмді көрсетіңіздер
Соқыр
Мылқау
Керең
Семіз
Етжеңді
|
|
Омоним дегеніміз:
Мағынасы бір-біріне жақын сөздер ;
Мағынасы бір – біріне қарама-қарсы сөздер ;
Айтылуы,жазылуы бірдей,мағыналары әр түрлі сөздер
Көп мағыналы сөздер;
Белгілі бір аймақтарда ғана қолданылатын сөздер;
|
|
Омонимдес сөздер жазылған қатар:
Арық мал, су ағатын арық
Арық, семіз
Арық, көтерем
Арық, тоған
Арықтың суы;
|
|
Синоним дегеніміз:
Мағынасы бір-біріне жақын сөздер ;
Мағынасы бір – біріне қарама-қарсы сөздер ;
Айтылуы,жазылуы бірдей,мағыналары әр түрлі сөздер
Көп мағыналы сөздер;
Белгілі бір аймақтарда ғана қолданылатын сөздер;
|
|
Синонимдес сөздер жазылған қатар:
Алыс, қашық, шалғай
Алыс, жақын, жырақ
Алыс, жұлыс, талас
Алыс, беріс, айырбас
Алыс,қашық,таяу
|
|
Көбіне синонимдес болатын сөздер:
Зат есім, сын есім, сан есім
Етістік, есімдік, үстеу
Сын есім, еліктеуіш сөздер
Зат есім, сын есім, етістік
Тілдегі барлық сөздер
|
|
Синонимдес сөз тіркестері жазылған қатар:
Ит өлген жер, ит арқасы қиянда;
Жүрек жалғау, құрыққа сырық жалғау;
Ауыз жаласу, ауыз ашу;
Түймедейді түйедей ету, түйенің үлкені көпірде таяқ жейді;
Су жаңа, су тегін;
|
|
Антоним дегеніміз:
Мағынасы бір-біріне жақын сөздер ;
Мағынасы бір – біріне қарама-қарсы сөздер ;
Айтылуы,жазылуы бірдей,мағыналары әр түрлі сөздер
Көп мағыналы сөздер;
Белгілі бір аймақтарда ғана қолданылатын сөздер;
|
|
Антонимдес сөздер жазылған қатар:
Ыстық, жылы
Ыстық, суық
Ыстық, салқын
Ыстық жел
Ыстық, қызу
|
|
Қай термин белгілі бір аймақтарда ғана қолданылатын сөздердер дегенді білдіреді:
Неологизм
Аббревиатура
Диалект
Табу
Дисфемизм
|
|
Тіл білімінің лексикология саласының зерттейтін мәселесі, зерттеу объектісі:
Тілдің дыбыстық жүйесі
Сөз, тілдің сөздік құрамы
Сөз тіркесі
Сөйлем
Тыныс белгілері
|
|
Сөз дегеніміз:
Тіл дыбыстарының тіркесі
Адамдардың белгілі тобына түсінікті болып келетін қоғамдық сананың жемісі
Ойдың материалдануы
Қарым-қатынас құралы
Белгілі затқа, құбылысқа, оқиғаға, түр-түске, қимылға қойылған атау
|
|
Сөз тіркесінің мағынасын білдіретін сөздерді тап.“ Қабақ шыту”
Ашулану
Қуану
Кешігіп келу
Ұрысу
Жылау
|
|
Сөздің лексикалық мағынасы нақтыланады:
Сөйлем ішінде
Сөз тіркесінде
Белгілі морфологиялық тұлғада қолданылғанда
Номинативті ( атауыш ) мәнді сөздерде
Мақал-мәтелдерде
|
|
«Қара» сөзі тура мағынасында қолданылған сөз тіркесі:
Қара су
Қара суық
Қара сөз
Қара бояу
Қара халық
|
|
Тұрақты сөз тіркесі жазылған қатарды көрсетіңіз.
Жонынан таспа тілу
Аяқ киім
Тау самалы
Мал шаруашылығы
Тарлан ат
|
|
Белгілі кәсіп түріне байланысты қолданылатын сөздер жазылған қатарды көрсетіңіз.
Әсте, орында
Тарихи, әдеби
Егемен, нарық
Қоза, шиіт
Елтаңба, әнұран
|
|
Тұрақты сөз тіркесінің беретін мағынасы: Қыздың жиған жүгіндей.
Қыздың киімі
Қыздың жасауы
Әсем, көрікті
Талдырмаш, сұлу
Жүн, жасау
|
|
Орыс тілінен енген кірме сөз:
Шекер, шербет
Жент, қаймақ
Кәмпит, мәмпаси
Қант, науат
Шырын, шарап
|
|
Термин сөзді көрсетіңіз:
Әмбебап
Омоним
Атауыз
Ғылым
Зілдей
|
|
Архаизмді көрсетіңіз:
Күң, құл
Уық, кереге
Сәукеле, бешпет
Құрт, май
Күйеу, қалыңдық
|
|
Архаизм дегеніміз:
Кәсіптік сөздер
Оқшау сөздер
Қыстырма сөздер
Кірме сөздер
Көнерген сөздер
|
|
Табуды көрсетіңіз:
Қасқыр тиді
Ит-құс араласты
Қолды болды
Жоғалды
Арам өлді
|
|
Тұрақты сөз тіркесінің мағынасын анықтаңыз: Бесіктен белі шықпай жатып...
Өте жас
Жасына қарамай тым пысық
Әлсіз, әлжуаз
Еріншек
Зерек
|
|
Тұрақты сөз тіркесінің қатысуы арқылы жасалған сөйлемді көрсетіңіз.
Оларды қол қусырып қарсы аламыз
Арал теңізінің мәселесі көп адамның көкейінде жүр.
Еліміздің шекарасын қарулы жасақ қорғайды.
Күндердің күнінде бойы өсті.
Сөз бостандығы сақталады.
|
|
Үстеу:
Есім сөздерінің сыны мен сапасын ;
Қимылдың сыны мен сапасын;
Қимыл мен жарық сәулелердің еліктеу атауларын;
Сөйлеуші адамның түрліше көңіл-күйін білдіреді;
Заттың атын білдіреді;
|
|
Отыр, жатыр, тұр, жүр етістіктерінің лексикалық мағынасы:
Қимылдың атауы;
Қимылдың мезгілі;
Қимылдың қалпы;
Қимылдың сипаты;
Қимылдың мәні;
|
|
Туынды етістіктің жұрнағын көрсетіңіз.
Шы, -ші
Ыншы, -інші,
Ғыр, -гір
Шама, - шеме
Ыра, - іре
|
|
Үстеулердің сөйлем мүшесі ретінде атқаратын негізгі қызметі.
Толықтауыш
Анықтауыш
Пысықтауыш
Бастауыш
Баяндауыш
|
|
Болымсыздық есімдігін көрсетіңіз.
Қайсы, қайдам, қашан
Әркім, әлдекім, әрбір
Өзім, өзің, өзі
Ол, олар, бұл
Ешкім, ешқашан, дәнеңе
|
|
Есептік сан есімді көрсетіңіз.
Он шақты
8-сынып
Алтау
Екі-екіден
Қырық бір
|
|
Сын есімнің негізгі синтаксистік қызметі:
Бастауыш
Пысықтауыш
Анықтауыш
Толықтауыш
Баяндауыш
|
|
Тәуелдік жалғау тұлғасында тұрған зат есімді көрсетіңіз:
Студентің
Студенттің
Студенттер
Студентпен
Студентше
|
|
Зат есімге жатпайтын сөз:
Сана, сезім
Ізгілік, мейірімділік
Түтін, тұман
Иіс, ылғал
Құрғақ, жылтыр
|
|
Көсемшенің сөйлемнің қай мүшесінің қызметін атқарып тұрғанын көрсетіңіз. Үзілмей, бір қалыппен соққан жел қандай рахат!
Бастауыш
Баяндауыш
Толықтауыш
Анықтауыш
Пысықтауыш
|
|
Болжалды келер шақта тұрған сөз:
Келермін
Келмекпін
Келемін
Келе жатырмын
Келіп қалдым
|
|
Мақсатты келер шақ тұлғасында тұрған етістікті белгілеңіз.
Ол оқуды бітірді
Сөзді бөле берді
Жылда келетін
Келіспекші еді
Қөре қоймас
|
|
Сан есімнің негізгі синтаксистік қызметі:
Зат есім сөздерінің алдында келіп, толықтауыш қызметін атқарады ;
Есім сөздерінің алдында келіп, анықтауыш қызметін атқарады
Етістіктің алдында келіп, пысықтауыш қызметін атқарады;
Сөйлемнің аяғында келіп баяндауыш қызметін атқарады.
Қызмет атқармайды.
|
|
«Біреуі жас, біреуі кәрі қонақ» деген сөйлемдегі «біреу» сөзі:
Жинақтық сан есім
Белгісіздік есімдігі
Тұйық етістік
Болымсыздық есімдігі
Есімше
|
|
Есімдік мағыналық ерекшеліктеріне қарай нешеге бөлінеді:
5
6
7
8
9
|
|
Өздік есімдігінің септелген түрін көрсетіңіз.
Өзім, өзіңіз
Өздерің, өзіңсің
Өзінікі, өзіміздікі
Өзіне, өзіңізбен
Өзгелер, өздері
|
|
Үстеулер мағынасына қарай нешеге бөлінеді:
5
6
7
8
10
|
|
Септеулік шылауды көрсетіңіз.
Дегенмен
Туралы
Бен
Немесе
Өйткені
|
|
Еліктеуіш сөзді көрсетіңіз:
Сылаң-сылаң
Тарс-тұрс
Жарқ-жұрқ
Алақ-жұлақ
Жылтың-жылтың
|