Этноcaрaлық келіcім Қaзaқcтaн Реcпубликacындa тәуелcіздік пен демокрaтияны нығaйтудың негізі. Қaзaқcтaн хaлқы Accaмблеяcының мәнін aшу
ХХғғ. 70-80жж. Қaзaқcтaндaғы экологиялық жaғдaй мәcелелерін тaлдaу. Aрaл қacіреті
жүктеу/скачать 178,55 Kb.
|
Тарих Сессия 2020 дұрыс ответы
| ХХғғ. 70-80жж. Қaзaқcтaндaғы экологиялық жaғдaй мәcелелерін тaлдaу. Aрaл қacіреті.
Ең күрделі экологиялық проблемалардың бірі ҚР аумағының радиациялық ластануы болып табылады. 1949 жылдан бері Семей полигонында жүргізілген ядролық сынақтар орталық және Шығыс Қазақстандағы орасан зор аумақты залалсыздандырды. Республикада ядролық сынақтар өткізілген тағы 5 полигон болды - Арал қаласының жанында, Гурьев облысында, Маңғыстау түбегінде, Балқаш көлінің батысында,Ембі өзенінде. Байқоңыр ғарыш айлағынан ғарыш кемелерін ұшыру кезінде озон тесіктерінің пайда болуы нәтижесінде ҚР-да радиациялық фон жоғарылайды. ҚР үшін радиоактивті қалдықтар үлкен проблема болып табылады. Мәселен, Өскемен қаласындағы Үлбі комбинаты уранмен , ториймен ластанған 100 мың тоннаға жуық қалдықтарды жинады, оның үстіне қалдықтар Өскемен қаласының шегінде сақталған. ҚР-да ядролық қалдықтарға арналған 3 қорым бар (Курчатов қ., Ақтау қ.) және олардың барлығы су тұтқыш қабатта орналасқан. Радиациялық ластану проблемасының маңыздылығы Егеменді Қазақстанның алғашқы заңдарының бірі Семей полигонындағы сынақтарға тыйым салу туралы 30.08.1991 ж.Жарлығы болуына алып келді. Су ресурстарының сарқылуы. ҚР-ның ең маңызды экологиялық проблемаларының бірі су ресурстарының сарқылуы болды. Тұщы суды, ең алдымен суармалы егіншілікті тұтыну ауқымының кеңеюі табиғи су көздерінің тұздануына және сарқылуына әкелді. Әсіресе, Амудария мен Сырдария суларын ұтымсыз пайдалану салдарынан Арал теңізінің таяздануы апатты болды. Арал теңізінің деңгейі 14 м - ге төмендеді, Акватория ауданы 40% - ға, су көлемі 65% - ға қысқарды. Егер 1950 жылдары болса. мұнда балықтың 24 түрі табылды, олардың 12-сі коммерциялық құндылыққа ие болды, ал аулау 500 мыңға жетті. 1980 жылдардың аяғында балықтың 20 түрі толығымен жойылып, теңіз балық шаруашылығы маңызын жоғалтты. Кептірілген теңіз түбі тұзды жинау мен тұзды дауылдың пайда болуының үлкен ошағына айналды. Жыл сайынғы шаңды дауылдар тұзды Еуразияның үлкен аймақтарына таратады. Осындай жағдай Балқаш көлінде де орын алды, оның деңгейі 10-15 жылда 2,8 -3 метрге төмендеді. Зырян қорғасын және Лениногор полиметалл комбинаттары Ертістің ластануына себеп болды. Іле және Орал өзендерінің аңғарында алаңдатарлық экологиялық жағдай қалыптасты. Жер ресурстарының сарқылуы және шөлейттенуі. ҚР Жер ресурстары қиын жағдайда, құнарлы егістік жерлер сарқылуда, жайылымдар шөлейттенуде. Жауапсыз шаруашылық қызметінің нәтижесінде республика бойынша Топырақ эрозиясы 5 млн гектардан астам егістікті қамтыды, жайылымдық жерлер де зардап шекті. Шамамен 1970 жылдардың басынан бастап Қазақстанда ауыл шаруашылығы өндірісінің одан әрі экстенсациялануына байланысты егіншіліктің көшпелі әдісі қолданыла бастады. Топырақтың табиғи құнарлылығын жоғалтқан алқаптар шаруашылық айналымынан шығарылды, ал олардың орнына бос жерлердегі жайылымдар жыртылды. Өз кезегінде жайылымдар тапшылығын толтыру үшін Сырдария, Жаңадария, Кувандарья өзендерінің жайылмаларында реликті ормандар өртенді. Осының салдарынан Арал өңіріндегі орман алқаптары толығымен дерлік жойылды. Мысалы, Сырдария жағалауында олардың бастапқы алаңының 1/5 бөлігі сақталған. Бұл өзендердің атырауларында қамыстың кең аумақтары жоғалып кетті, ол қағаз өндіру үшін кесілді. Арал атырауы батпақтар мен тақырларға айналды. Мұнда өмір сүрген жануарлардың 173 түрінің едәуір бөлігі КСРО Қызыл кітабына енгізілген, тек 38-і қалды. жүктеу/скачать 178,55 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|