"Өсімдіктер селекциясы" пәні студенттерге мәдени өсімдіктердің өсіп жетілуінің эволюциялық заңдылықтарын, жаңа сорттарды ашудағы жетістіктерді, ауыл шаруашылығына пайдалы да тиімді өсімдіктерді, егістік дақылдарын зерттейді. Сонымен қатар жеміс-жидектердің түсімін және сапасын арттырудың, зиянкестер мен ауыруларға қарсы күрес жүргізудің жолдарын тереңінен түсіндіреді.
Мазмұны
Дәрістер: Генетикалы-селекциялық зерттеулердің теориялары мен іс жүзінде жүргізілген ілімі. Мәде-ни өсімдіктердің эволю-циясы. Генетикалық селекция ғылымының қазіргі кездегі бағыты мен мақсаты. Селекция-лық түрдің ауылшаруашылық өндірісіндегі экономикалық тиімділігі мен маңызы. Селекция-ның әдістері. Селекция әдістерінің дамуы мен қолдануына тарихи шолу. Өсімдік селекциясындағы гибридизация. Тозаңдану.Оның түрлері мен әдістері. Будандастыру, оның түрлері. Мутация. Сұрыптау. Сұрыптаудың түрлері. Сұрып-таудың табиғи және жасанды түрлеріне арналған Ч. Дарвиннің ілімі. Өсімдіктер генофонды және оның селекцияда қолдануы. Интродукция және оның іс жүзіндегі маңызы. Өсімдік интро-дукциясының теориялық негізі. Мәдени өсімдіктердің шығуы мен әр түрлілігі жөніндегі Вавиловтың теориясы. Өсімдіктер селекциясындағы түрдің шығуы туралы ілім. Негізгі материал-ды алудың түрлері мен әдістері. Селекция және өнімділік. Зиянкестер мен ауруларға қарсылығын сақтауы. Өнімділігіне баға беру.Селекциялық заттардың сапасын өніміне қарап бағалау. Түрлер туралы түсінік. Жаңа сорттардың шығарылуы. Өндірістің жаңа түрлерге сұранысы.Селекциялық егістер мен түрлерді сынау үшін жерді дайындау және таңдауды үйрену. Гетерозис және оның өсімдіктер селекциясында пайдалану. Аталық тазалығын пайдалану. Өсімдік селекциясындағы поли-плойд, анеуплойд және гаплойд. Полиплойтардың, анеуплойд-тардың түрлері және ерекшеліктері. Гаплойдтар және олардың селекциядағы маңызы.
Практикалық сабақтар: Өсімдік селекциясының теориялық ілімдері.Селекцияның қәзіргі кездегі бағыты мен мақсаты.
Селекция әдістерін іс жүзінде қолдану. Өсімдік селекциясын-дағы гибридизация,будандастыру және мутация. Сұрыптау. Сұрыптаудың түрлері мен әдістері. Интродукциялық матери-алды пайдалану. Мәдени өсімдіктердің шығу тарихына шолу
Бастапқы-негізгі материалды алу әдістері. Зиянкестерге және ауруларға қарсы төзімділігіне селекция жүргізу. Өнімділігін арттыруға селекция жүргізу. Сорт туралы ілім. Ауылшаруа-шылық өндірісінде сорттың маңызы. Селекция жүргізуде тұқымдық материалды таңдау. Сортты сынауда топырақты таңдау және дайындау. Селекциялық үрдістердің принциптері.
Өсімдік селекциясында биотехнологиялық әдістерді қолдану.
Оқу жұмысының нәтижелері / қорытынды бақылау түрлері
Пәнді оқудың барысында және емтихан тапсыру нәтижесінде студент селекцияның негізгі әдістерін,мәдени өсімдіктердің систематикалық жағдайындағы шығу тегін есепке алуын,оның ішінде гибриттерді, полиплоиттарды және мутагенезді оқып және де қажетті жоғары азықтық өсімдіктердің сорттарын селекциялық мақсатта жасау үшін,бүтін организмнің күрделі белгілері мен қасиетінің пайда болуын, генетика заңдылықта-рына, гендік инженерия механизмдеріне негізделетінін білуі керек.
Бақылау түрлері: ағымдағы, аралық, қорытынды (эмтихан).
6 семестр
Пәннің аталуы
М27.2. Жануарлар селекциясы
Қысқартылған атауы
ЖС
Оқу іс-шаралары / оқу пәндерінің курстары (егер бар болса)
«Жануарлар селекциясы» пәнінің негізгімақсаты -студенттерге ежелден калыптасқан, ұзақ уакыттар бойы тәжірибелермен тексерілген ауылшаруашылық малдарының өнімділігін арттыру, халық шаруашылығына тиімді де пайдасы зор мал тұқымдарын шығару және оның тұқымдық сапасын жетілдіру әдістері жөнінде іргелі білім беру болып табылады.
Мазмұны
Дәрістер: Кіріспе.Малдың шығу тегі мен эволюциясы.
Ч.Дарвиннің эволюциялық ілімі, оның маңызы. Малдың өсіп жетілуі. Онтогенез, оның мәні мен маңызы. Жануарлардың өсіп-жетілу заңдылықтары. Мал селекциясының негізгі әдістері. Мал сұрыптау. Мал селекциясының теориялық негіздері. Сұрыптау түрлері. Малды дене бітімі,сыртқы пішіні және ішкі құрылысы бойынша бағалау және сұрыптау.
Конституция, экстерьер, интерьер туралы түсінік. Малды өніміне қарай бағалау және сұрыптау.Малды өнімділігіне қарай бағалау принциптері мен әдістері. Малды ата тегіне қарай бағалау және сұрыптау.Мал шежіресін жасау және селекцияда қолдану тәртібі. Малды ұрпағының сапасына қарай бағалау және сұрыптау. Аталық малды ұрпағының сапасына қарай сынау. Аналық малды ұрпағының сапасына қарай бағалау және сынау. Жұп таңдау. Жұп таңдаудың генетикалық алғышарттары. Жұптаңдаудың селекция тиімділігіне әсері. Сұрыптау мен жұптаудың арақатынасы. Жұп таудың негізгі принциптері. Селекцияның негізгі генетикалық өлшемдері. Малдың селекциялық белгілерінің өзгергіштігі мен тұқым қуалаушылығын зерттеудің биометриялық негіздері. Мал тұқымы туралы түсінік.Мал тұқымдары туралы ілімнің генетикалық-селекциялық негіздері.Мал тұқымының негізгі ерекшеліктері. Мал өсіру әдістері. Таза тұқым өсіру.Оның мақсаттары мен міндеттері.Таза тұқым өсірудің селекциялық-генетикалық ерекшеліктері. Туыстық малдарды шағылыстыру. Оның биологиялық ерекшеліктері. Инбридингті селекцияда қолдану. Инбредтік депрессия. Аталық із және аналық ұя бойынша селекция жүргізу және оның мақсаты.Аталық ізге тән ерекшеліктер.Аталық ізбен жүргізілетін селекциялық сұрыптау мен жұптаулар. Будандастыру.Оның мәні мен биологиялық ерекшеліктері. Гетерозис селекциясы, оның биологиялық мәні. Мал шаруашылығындағы гибридтеу. Оның түрлері мен тарихы.Мал селекциясында биотехнология ілімінің маңызы.Гендік инженерия.
Практикалық сабақтар: Малдың өсіп- жетілуін анықтау.
Малдың экстерьері мен конституциясын бой өлшемдері аркы-лы бағалау, малдың тұлға индекстерін есептеп шығару.Малдың экстерьері мен конституциясын графикалық кескіндеу арқылы бағалау. Малдың сүт өнімділігі және оны есептеу әдістері. Малды сүт өнімділігі бойьшша бағалау. Малды ет енімділігі бойынша багалау.Құсты жұмыртқа өнімділігі бойынша бағалау. Қойды жүн өнімділігіне қарай бағалау. Жылқыны жұмыс өнімділігіне карай бағалау. Малды жанама туыстарына карай бағалау. Аталық малдың препотенттілігін анықгау. Қой шаруашылығындағы малдың класына карай жұп таңдау. Будандардың әр тұқымынан қан үлесін анықгау.Мал шаруашылығында гибридтеуді қолдану. Мал тұқымдарын шығару әдістері.
Оқу жұмысының нәтижелері / қорытынды бақылау түрлері
Пәнді оқудың барысында және емтихан тапсыру нәтижесінде студент үй жануарларының шығу тегі мен тарихи дамуы (эволюциясы), коғамда мал шаруашылығы мен өндіргіш күштер дамуының өзара байланыстылығы, мал туқымы туралы ілім, малдың өсіп жетілуі мен дамуындағы заңдылыктар, мал сұрыптау мен жұп таңдаудың ғылыми негіздері, практикалық тәсілдері, мал өсіру мен селекцияның негізгі әдістері, мал селекциялау, малдың тұқымдық, өнімділік касиеттерін және оларды ұрпақган-ұрпаққа жақсарта түсу жұмыстарын меңгерулері тиіс.
Бақылау түрлері: ағымдағы, аралық, қорытынды (эмтихан).
6 семестр
Пәннің аталуы
М27.3. Микроорганизмдер селекциясы
Қысқартылған атауы
МС
Оқу іс-шаралары / оқу пәндерінің курстары (егер бар болса)
Cтуденттерге микробиология бөліктерінің құрылым принциптері, жеке жұмыстарды ұйымдастыру үшін теориялық жағынан негізгі жағдайларды ашуға үйрену, микроорганизмдер селекциясының қазіргі жағдайын және оларды дамытудың тиімділігін түсіндіру.
Нәтижесінде: штаммаларға және өнімнің сорттарына деген сұранысты білу;
Биотехнологиялық объектілерге сәйкес оқу-зерттеу әдістерін таңдап, оларды сенімді түрде қолдана білу;
М м.о. негізгі қасиеттерін, олардың жіктелуін, адам өміріндегі және табиғаттағы рөлін білу, биологиялық белсенді заттар өнеркәсібіндегі микробтарды пайдалану мүмкіндіктерін оқып білу;
Микробиология және биотехнология жөніндегі әдебиеттерді пайдалану; микроорганизмдердің өнеркәсіптік өсуін қолдау; технологиялық процесстердің әр түрлі этаптарындағы олардың өмір сүру қабілеттерін қадағалау.
Мазмұны
Дәрістер: Микроорганизмдерді сұрыптау. М.о – дің өмір сүруіне өндірістік маңызы бар өнімдер және микроб жасушаларының табиғаты , олардың маңызы. Клондар мен штаммалар туралы түсінік. Сұрыптау үшін микроорганизмдердің негізгі түрін таңдау. Микрооорганизмдердің табиғи формалаларының әр түрлілігі.
Сұрыптау жұмысына штамма дайындау. Сұрыптау жұмысының схемасы. Мутанттар алу. Мутацияның әр түрлілігі. Мутацияның пайда болу жиілігі. Мутацияны топтау. Пайдалы, зиянды және бейтарап мутациялар. Соматикалық және генеративтік, хромосомдық, геномдық мутациялар. Хромосомдық және геномдық мутациялардың эволюциядағы рөлі. Өнімділігі жоғары мутанттарды іріктеп алу әдістері. Кездейсоқ мутацияларды іріктеу. Белгілі бір фенотивтік белгілері бар мутантты мөлшерлі түрде іріктеу. Ауксотрофтық мутация. Аутоселекция. Құрылымында азоттық негіздері немесе амин қышқылдары бар, резистенттік құрылымды аналогтарды мутанттар арасынаніріктеу. Резистенттікті антибиотиктер үшін мутанттарды арасынан таңдап алу. Морфологиялық жағдайына байланысты мутанттарды таңдап алу. Түрдің өзгергіштігі. Фенотиптік және генотиптік өзгергіштік. Модификвция, рекомбинация, трансдукция, транскрипция және коньюгация туралы түсінік. Түрдің өзгергіштігі. Фенотиптік және генотиптік өзгергіштік. Модификвция, рекомбинация, трансдукция, транскрипция және коньюгация туралы түсінік. Түрдің өзгергіштігі. Фенотиптік және генотиптік өзгергіштік. Мутацияның маңызы. Гендік инженерияның келешегі. Мутациялық өзгергіштік. Индуцировандық мутагенез. Генетикалық рекомбинанттарды алу әдістері. Микроорганизмдерді белгілі бір температурада өсіру. Микроорганизмдердіегуге арналған құрал – жабдықтар. Микрооорганизмдер мен жұмыс жасаған кезде қолданылатын құрал – жабдықтар.
Практикалық сабақтар: Микроорганизмдер селекциясы туралы түсінік. Селекция процесінің теориялық негіздері. Сұрыптау жұмысының ықшам сызбасы. Біріншілік және екіншілік метоболиттер. Мутанттарды алу, олардың түрлері. Мутациялардың түрлерін анықтау. Мутацияның типтері
Модификация туралы түсінік. Гендік инженерияның болашағы. Геномдық, хромосомалық, гендік мутация. Микроорганизмдерді егу және өсіру тәсілдері
Оқу жұмысының нәтижелері / қорытынды бақылау түрлері
Студенттер алған білімдері арқылы теориялық дайындығын шыңдап, білік пен дағыдыларын іс жүзінде пайдалана білу қажет
Бақылау формасы: аралық бақылау, қорытынды (емтихан).
6 семестр
Пәннің аталуы
М32.1. Биотехнологиялық құрал-жабдықтар
Қысқартылған атауы (егер бар болса)
БТҚЖ
Оқу іс-шаралары/ оқу пәндерінің курстары (егер бар болса)
Дәрістер, практикалық, ОБСӨЖ, СӨЖ
Семестр:
6 семестр
Оқытушының Т.А.Ә.:
Сейдалиева Г.Т.
Доцент / оқытушы:
аға оқытушы
Жұмыс тілі
қазақша, орысша
Оқу жоспарымен сәйкестігі
Базалық пән, таңдау компоненті
Оқу түрі/академиялық сағ. саны
Дәрістер-30, практ. – 30, ОБСӨЖ- 60, СӨЖ – 60.
Еңбек сыйымдылығы
Барлығы- 180 сағат
Кредиттер / сынақ бірліктері
4 кредит
Модуль аясында оқытуға қабылдау жағдайлары
Пререквизиттері: микроорганизмдер биотехнологиясы, инженерлік энзимология, өсімдік биотехнологиясы, генетикалық инженерия , экологиялық биотехнология, тағам биотехнологиясы.
Білім беру мақсаттары
/ компетентности
«Биотехнологиялық құрал – жабдықтар » пәнінің мақсаты биотехнологияның əртүрлі салаларында пайдаланатын құрал-жабдықтар, биотехнологиялық құрал-жабдықтарға қойылатын талаптарды, жұмыс істеу принципін, қолданылуы туралы, құрылымдық ерекшеліктері туралы студенттерге білім беру болып табылады.
Компетенттілігі: Студенттерге биотехнология өндірістік технологиясының əр түрлілігі жəне оған байланысты құрал-жабдықтар туралы түгелдей таныстыру, биотехнологиялық қондырғыларға қойылатын талаптар мен жұмыс істеу принциптері, неге арналғанын білу, биотехнология жəне биоинженерия денгейіндегі қазіргі жетістіктері туралы үйрету олардың болашақтағы кəсіби мамандығын табысты игеруіне үлесін қосады
Мазмұны
Дәріс мазмұны: Кіріспе. Технологиялық қасиеттеріне байланысты биотехнологиялық өндірістердің көп- жəне азтоннажды болып бөлінуі, қондырғылардың негізгі технологиялық түрлері, олардың жалпы сипаттамасы, соңғы өнімдер қасиеттері мен асептикалық талаптар. Биотехнологиялық өндірістерді технологиялық қамтамасыз етудің негізгі принциптері. Биотехнологиялық өндірістердегі микроб контаминанттарымен күресу. Сұйықты мерзімді заласыздандыруға арналған қондырғылар (қоректік орталар, қоспалар, көбік басушылар). Сұйық қоректік ортаны үздіксіз заласыздандыру қондырғылары: өлшем жинағы, олардың жұмыстау принциптері. Қоректік орталар, қоспалар, көбік басқыштарды мөлшерлеу. Ауаны тазалау жəне залалсыздандыру технологиялық жүйелері. Алдына ала сүзу фильтрлері жəне ауаны биологиялық тазалау, Өсіретін культураны мерзімді жəне үздіксіз өсіру тəсілдері. Инокуляторлар жəне өсіру ферментаторлар. Ферментаторларға өсіру талаптары, Қондырғылардың аэрациялау, араластыру, жылу алмасу жəне көбік басу жүйелері. Биообъектілерге оттегінің қажеттілігі. Биообъектілерді өсіру процесіне жалпы оттегінің берілуі. Клеткаға сұйықтықтың берілуі. Биосинтез процесіндегі жылу алмасу, ферментерлардың жылу көздері. Жылу алмасы түрлері. Биообъектілерді өсіруге аналған ферментаторлар. Микроорганизмдерді қатты қоректік ортаға өсіру құрылғылары. Микроорганизмдерді анаэробтыөсіру ферментаторлары. Көбік басу жүйесінің сипаттамасы жəне көбік басуды бағалау тəсілдері.Көбік түзілуге қоректік орта құрамы мен микроорганизмдеркультураларының қасиеттерінің əсері. Механикалық көбік басу арналған құрылғылар. Фототрофты микрорганизмдерд і өсіруге арналған биореакторлар. Олардың ашық жəне жабық түрлері. Биообъектілерді терең аэробты жағдайда өсіруге арналған ферментаторлар; су астымен сұйық фазалы энергиялы (өзі сорылатын араластырғышты, эжекционды струйнды ферментаторлар), газды фазалы (барботажды, барботажды эрфлитті, колонды, форсуналық) жəне біріккен түрлері.Биологиялық синтез өнімдерінің негізгі препараттық формалары. Соңғы өнімді бөлу жəне қоюландыру. Концентраттарды алу. Флотаторлар, центрифугалар, сепараторлар, экстракторлар, адсорберлардың конструкциясы жəне əсер ету принциптері. Биологиялық активті заттар ерітінділерін қоюландыру жəне тазалауға арналған қондырғылар. Биологиялық активті заттар ертінділерін мембранды бөліп алу қондырғылары. Мембранды бөлудің техникасы. Микрофильтрация, диализ, электродиализ жəне ультрофильтрация. Кептіру туралы мəлімет. Биомасса жəне биологиялық синтез өнімдерін кептіру əдістерімен қондырғылар. Мөлшерлегіш жəне қаптау аппаратуралары. Микробиологиялық өндірістерді аппаратурамен жабдықтандыру;аминқышқылдар, ферменттер, өсімдіктерді қорғауға арналған заттар, бактериялық тыңайтқыш, еріткіштер жəне т.б. Фитобиотехнология өндірістерін аппаратурамен жабдықтандыру; жекеленіп бөлініп алынған өсімдік клеткалары мен ткандарды өсіруге арналған жарық камералары жəне ферментаторлар. Дəрі дəрмек өндірістерін аппаратурамен жабдықтандыру; вакциналар, диагностикалық, емдеу жəне медициналық препараттарды u1257 өндіру, Инсулин, интерферондар, өсу гормоналарын өндіруге гендік инженерлік жəне молекулалық биологиялық тəсілдерді пайдалану. Тағам өндірісін аппаратурамен жабдықтандыру; сыра, шарап, спирт, сүт қышқылды өнімдері, жəне ірімшік, наубайхана ашытқылары. Биогеотехнологиялық аппаратура жабдықтары; пайдалы қазбаларды өңдеу жəне тау-кен өндірістері. Экологиялық биотехнология аппаратура жабдықтары; қалдық суларды биологиялық тазалау, ауыл-шаруашылығы қатты қалдықтарын қайта өңдеу, аэротенклер, метантенклер, биофильтрлер.
Практикалық сабақтар мазмұны: Биотехнологиялық өндіріс түрлері, шикізатпен қамтамасыз ету және дайын өнімді тасымалдау құралдары. Ауа жəне қоректік заттарды залалсыздандыру қондырғылары. Анаэробты микроорганизмдерді өсіруге арналған ферментаторлар. Ферментаторлардың аэрациялау жəне араластыру жүйелері. Көбік басу тəсілдері мен құрылғылары. Фототрофты микроорганизмдерді өсіруге арналған биореакторлар. Аэробты микроорганизмдерді өсіруге арналған ферментаторлар. Микробсинтез өнімдерін бөліп алу, тазалау жəне кептіруге арналған аппаратуралар. Фитобиотехнология өндірісіне қолданатын қондырғылар. Сыра және шарап өндіруге арналған қондырғылар. Сүт өнімдерін өңдеуге арналған құрал – жабдықтар. Металдарды бактериалды сілтілендіруге арналған өндірістік қондырғылар. Ластанған суларды аэробты тазалауға арналған қондырғылар. Ластанған суларды анаэробты тазалауға арналған қондырғылар.
Курстық жұмыс.
Оқу жұмысының нәтижелері / қорытынды бақылау түрлері
Пәнді оқыту және емтихан тапсыру процесінде студент биотехнология өндірісі құрал-жабдықтарының алуантүрлілігі мен оларға сәйкес келетін аппаратуралық құрылымдары туралы мәліметтерді меңгеру керек.
Бақылау түрлері: ағымдық, аралық, қорытынды (емтихан).
6 семестр
Пәннің аталуы
М32.2. Биотехнологиялық құрал-жабдықтардың есебі
Қысқартылған атауы (егер бар болса)
БТҚЖЕ
Оқу іс-шаралары/ оқу пәндерінің курстары (егер бар болса)
Пререквизиттері: микробиология, микроорганизмдер биотехнологиясы, инженерлік энзимология, өсімдік биотехнологиясы, генетикалық инженерия, экологиялық биотехнология, тағам биотехнологиясы
Білім беру мақсаттары
/ компетентности
«Биотехнологиялық құрал – жабдықтардың есебі» пәнінің мақсаты студенттерді микроорганизмдер, өсімдіктер, жануарлар биотехнологияларында қолданылатын негізгі және қосымша қондырғылардың конструктивті есебін жүргізе алу дағдысын қамтамасыз ету болып саналады.
Компетенттілігі: биотехнологиялық өндірісті ұйымдастырудың принциптері мен биотехнологиялық құралдардың есебін жүргізу бойынша білім жүйесін қалыптастыру жағдайларын қамтиды. Яғни, студенттердің инженерлік ойлау қабілеттерін арттыруға үлкен үлес қосады, сондай-ақ компьютерлік әдістермен іздену, мәліметтер жинау, сақтау мен өңдеу, жаңа технологиялар туралы мәліметтерді меңгеру керек.
Мазмұны
Дәрістер мазмұны: Кіріспе. Биотехнологиялық қондырғыларды талдау және классификациялау. Биотехнологиялық аппараттарды құрастыруда қолданылатын конструкциялық материалдар. Биотехнологиялық өндірістерді технологиялық қамтамасыз етудің негізгі принциптері. Дәріс.Биологиялық синтез өнімдерінің негізгі препараттық формалары. Көтеру – тасымалдау құралдарын негізгі конструктивті есебі мен қолдануы. Заттардың физика- химиялық параметрлері. Қоректік орталарды зарарсыздандыруға арналған құрал-жабдықтар және тәсілдерді классификациялау. Жылуалмастырғыш аппараттар түрлерін таңдау және классификациялау. Құбырлы - қабықты және құбыр ішіндегі құбыр, пластиналы, спиралды жылу алмастырғыш аппараттарын конструкциялық есебі.
Қатты қоректік орталарда микроорганизмдерді культивирлеуге арналған қондырғылар.Сұйық қоректік орталарда микроорганизмдерді культивирлеуге арналған қондырғылар. Механикалық араластырғышы бар барботерлі ферментерлер есебі. Басқа да ферментерлер түрлерін есептеу.Сүзуге, экстрагирлеуге және флотацияға қондырғылар классификациясы және есебі.Биомассаны бөлуге арналған қондырғылар классификациясы, жұмыс істеу принципі, есебі. Соңғы өнімді тазартуға және концентирлеуге арналған қондырғылар есебі. Кептіргіш туралы жалпы мағлұмат. Кептіргіш кондырғылар классификациясы. Кептіргіш қондырғылар есебі. Биотехнология өндірісінің өнеркәсіптерінде еңбекті қорғау және техника қауіпсіздігі
Практикалық сабақтардың мазмұны: Биотехнологияның маңызды өнімдерінің өндірістері. Биотехнологиялық құрал-жабдықтардың классификациясы. Көтеру – тасымалдау қондырғыларды таңдау және есебі. Зарарсыздандыруға арналған қондырғылар. Биосинтез процесіндегі жылу алмасу. Ферментердегі жылу көздері. Құбырлы - қабықты және құбыр ішіндегі құбыр, пластиналы, спиралды жылу алмастырғыш аппараттарын конструкциялық есебі.Зарарсыздандыру процесін тереңдетіп культивирлеуге арналған ферментерлер. Зарарсыздандырылмаған процестерді тереңдетіп культивирлеуге арналған ферментерлер. Сүзуге, экстрагирлеуге және флотацияға қондырғылар классификациясы және есебі. Биомассаны бөлуге арналған қондырғылар есебі. Ерітінділерді концентирлеуге арналған қондырғылар есебі. Микробиологиялық өндіріс өнімдері – кептіру объектісі.Кептіргіш қондырғылар есебі.
Курстық жұмыс
Оқу жұмысының нәтижелері / қорытынды бақылау түрлері
Пәнді оқыту және емтихан тапсыру процесінде биотехнология өндірісінің негізгі құрал-жабдықтарының есептері мен оларға сәйкес келетін аппаратуралық құрылымдары туралы мәліметтерді студент меңгеру керек.
Бақылау түрлері: ағымдық, аралық, қорытынды (емтихан).
6 семестр
Пәннің аталуы
М32.3. Биотехнология өндірісінде қалдықсыз технология құру
Қысқартылған атауы
БӨҚТҚ
Оқу іс-шаралары / оқу пәндерінің курстары (егер бар болса)
Пререквизиттер: биотехнология өндіріс негіздері, физика, математика, микробиология және вирусология, микроорганизм биотехнологиясы.
Білім беру мақсаттары / құзіреттілігі
Бұл пәннің мақсаты өндірістік және тұрмыстық ағын сулардың ластануына байланысты қоршаған ортаның негізгі экологиялық мәселелерімен: ҚР аймағындағы топырақ, су қоймалары мен ауаның ауыр металдар мен радионуклидтердің жоғары концентрациясымен ластану, техногенді факторлар әсер ету нәтижелері туралы және осы мәселелерді шешуде биотехнологияны қолдану, онда бионысандарды ( бүтін микроб жасушаларын, ферментті комплекстер әртүрлі технолгиялық түрлердегі жеке ферменттер) қолдануға негізделген технолгиялармен студенттерді таныстыру.Өндірістік қалдықтардан қоршаған ортаны қорғау, шикізатты комплексті қолдану, қалдықсыз өнім өндірісін жасау, сондай-ақ тазарту, зарарсыздандыру мен қалдықтармен ағын сулардың барлық түрлерінің рекуперациясы сұрақтарымен студентерді таныстырып, оқыту.
Компетенділігі: Экология тұрғысында биотехнология өндірісін ұйымдастырудың негізгі принциптері мен әдістері, нысандары туралы түсініктер қалыптастыру, қалдықсыз биотехнология өндірісінің даму перспективалары мен қазіргі кездегі жағдайын түсіну, өз үлесін қоғамның дамуына қосу және жаңа биотехнологиялық процестер жасау мен әртүрлі салада өнімдері мен қамтамасыз ету бойынша шығармашылық саласында алдыңғы қатарлы орынды иемдену қабілеттерін меңгеру.
Мазмұны
Дәрістер: Пән оның міндеттері мен оның қазіргі кездегі қоғамдағы мәні. Қазіргі кездегі негізгі техногенді мәселелер. Табиғаттағы зиянды заттардың техногенді айналымы. Заттар айналымындағы микроағзалардың рөлі. Қоршаған ортаның ластануы туралы негізгі түсініктер. Қоршаған ортаның сапалық көрсеткіштері. Өндірістік қалдықтардың классификациясы. Өндірістік процестердің жалпы заңдылықтары. Ағым сулардың аэробты және анаэробды процестерінің сипаттамалары. Өндірістік қалдықтардың рециклігі. Әртүрлі өндірістік қалдықтарды биологиялық қайта өңдеу өндірістің экологиялық мәселерін шешу кезінде микроағзаларды қолдану. Табиғи орта ластануының мониторингі. Табиғи экожүйелерге антропогенді әсер ету. Қоршаған ортаның ластану көздері. Ластағыш- химиялық заттар, қалдықтар. Табиғи орта ластануының биологиялық факторлары. Биологиялық ластанудың сипаттамалары. Микроағзалардың өндірістік заңдары мен ластану қоршаған ортада ластанушы заттардың миграциясы мен алмасуы.Атмосфералық алмасу. Су меграциясы. Топырақ орталарының миграциясы. Биогенді алмасу. Органикалық ластанудың миграциясы . Ауры металдар мен радионуклидтердің миграциясы. Биотехнологиялық әдістерді қолданатын әртүрлі мекемелердегі ағын сулармен қалдықтардың химиялық құрамы, технологиялық процестердің негізгі кезеңдері, оларда қалдықтар түзіледі.Биотехнология өндірісінің ағын сулары мен өндірістік қалдықтарын зарарсыздаудың қазіргі кездегі әдістері.
Практикалық сабақтар: Қауіпсіздік кретериялары бойынша биотехнологиялық мекемелерге қойылатын талаптар. Өндірістік санитариядағы негізгі түсініктермен анықтамалар. Жұмыс істеу аймағындағы ауа микроклиматының негізгі қалыптастыратын көрсеткіштері. Биотехнологиялық мекемелерді жобалаудың санитарлық нормалары. Санитарлы-гигиеналық және санитарлы- техникалық талаптарды регламенттейтін, негізгі норматифті құжаттар. Өндірістік мекемелердің санитарлы классфикациясы. Санитарлы – қорғау аймағы түсінігі. Биотехнология өндірісінің қалдықтары және ағын суларды зарарсыздандырудың әртүрлі әдістерінің теңділігін бағалау.
Оқу жұмысының нәтижелері / қорытынды бақылау түрлері
Пәнді оқу және емтихан тапсыру нәтижесінде студент биотехнология өндірісінің экологиялық мәселелерін шешудің қазіргі замандағы жолдарын, негізгі әдістерді өндірістік қалдықтарды зарарсыздау технологиясын білу керек. Пәнді меңгеру нәтижесінде студент қалдықтың түзілуі бойынша оптималды нұсқаны таңдау мақсатында биотехнология өндірісінің әртүрлі сызбаларын экономикалық және экологиялық бағалауда компонентті білу керек.
Бақылау түрлері: ағымдық, аралық, курстық жұмыс, қорытынды (емтихан).
6 семестр
Пәннің аталуы
М36. Тағам биотехнологиясы
Қысқартылған атауы
ТБ
Оқу іс-шаралары / оқу пәндерінің курстары (егер бар болса)
Пререквизиттер: Биохимия, микробиология, биотехнология өндіріс негіздері, микроорганизмдер биотехнологиясы.
Білім беру мақсаттары / құзіреттілігі
Бұл пәнді оқытудың мақсаты тағам өндірісінде микроағзаларды қолдану және әдістер құралдарының ұқсастығы туралы білімді студенттерге меңгерту болып табылады.
Компетенциялар: негізгі биотехнологиялық тағам өндірісінің үйымдастырудың принциптері мен әдістері, нысандары туралы көзқарас болу, биотехнология дамуының перспективаларын және қазіргі кездегі жағдайын түсіну, биотехнологиялық өнімдеріне қойылатын талаптарды білу, әр түрді салада қолданылатын биотехнологиялық өнімнің өндірісін қамтамасыз ету бойынша шығармашылық саласында алдыңғы қатарлы орынды иемдену мен жаңа биотехнологиялық процестерді жасап шығару.
Мазмұны
Дәрістер: Тағам өндірісінде қолданылатын микроағзалардың негізгі типтері, микроағзаларды қолданып тағам өнімдерін алу, тағам өндірісінің өнімдеріне және шикі зат сапасына қойылатын талаптар. Ашытқы өндірісі. Спирт өндірісі. Сыра қайнату. Шарап жасау. Нан пісіру өндірісі. Сүтті қайта өңдеу өндірісі. Органикалық қышқылдар. Ақуыз, дәрумендер, ферметтер, амин қышқылдары, биологиялық белсенді қосымшалар алу. Қазіргі замандағы биотехнология өндірісі өнімдерінің биологиялық қауіпсіздік мәселелері. Тағам өнімдерінің микроағзалармен зақымдануы, тағам өнімдерінің улы болуы және осы құбылыстар мен күресу әдістері. Тағам өнімдерін микробиологиялық және санитарлы -гигиеналық бақылау.
Зертханалық сабақтар:
Микроорганизмдерді культивирлеуге қоректік орта дайындау.
Сүт қышқылының ашу процесі
Спирттік ашу процесі.
Май қышқылының ашуы.
Лимон қышқылының ашуы.
Дайын азық құрамындағы ақуыз және шикі протеинді анықтау.
Престелген ашытқылардың көтерілу күшін анықтау және сапасын органолептикалық бағалау.
Микробтық азықтық ақуыз алу.
Оқу жұмысының нәтижелері / қорытынды бақылау түрлері
Оқу шығармашылығының нәтижелері қорытынды бақылау түрі. Пәнді оқу және емтихан тапсыру нәтижесінде тағам өндірісі саласында микроағзаларды қолдану мүмкіндіктері туралы студент білуі керек.
Бақылау түрлері: ағымдық, аралық, қорытынды оқытудың техникалық және электронды құралдары.
6 семестр
Пәннің аталуы
М37. Медициналық жəне ветеринарлық биотехнология
Қысқартылған атауы
М ж ВБ
Оқу іс-шаралары / оқу пәндерінің курстары (егер бар болса)
Пререквизиттер: Неорганикалық химия,органикалық және биорганикалық химия,жалпы және молекулалық генетика,өсімдік биотехнологиясы, жасушалық биотехнология пәндері
Білім беру мақсаттары / құзіреттілігі
Адам жəне жануарлардың бұрын қиын жолмен жазылатын
ауруларының терапиясы үшін пайдаланылатын жаңа фармацевтік жəне ветеринарлық препараттарды өндіруді жүйелі түрде өсіру мақсатында медициналық жəне ветеринарлық биотехнологияның мүмкіндіктері кеңеюде. Осы жөнінде инфекцияға, қатерлі ісік жəне басқа да ауруларға қарсы адам организмінің қорғаныштық күштерінің деңгейін бақылайтын табиғи қосылыстар зерттелуде. Дамыған мемлекеттерде антибиотиктер, инсулин, интерферондар жəне интерлейкиндер, вакциналар мен моноклональды антиденелерді өндіру тұрақты жолға қойылған. Қазақстанда медициналық жəне ветеринарлық биотехнологияның даму тенденциясы нығаю үстінде. Республика экономикасының осы бағыттағы жетістіктеріне жету үшін жоғарғы дəрежелі мамандар қажет. Медициналық жəне ветеринарлық биотехнологияның əдістерінің көмегімен диагностикалық жəне дəрілік препараттарды жасаудың медико-биологиялық жəне ветеринарлық-биологиялық тəсілдерінің стратегиясын; практикалық денсаулықты сақтау жəне ветеринарияда пайдаланылатын, олардың ішінде гормондар, интерферондар, интерлейкиндер, антибиотиктер, антиденелер, вакциналар сияқты қазіргі дəрілік заттардың өндірістік деңгейдегі өндірілуінің негізін.
Мазмұны
Дәрістер: Қазіргі заманғы биотехнологияның əр түрлі салаларындағы медициналық жəне ветеринарлық биотехнологияның орны жəне олардың міндеттері. Медициналық жəне ветеринарарлық биотехнологияның даму кезеңдері. Биотехнологиялық фармацевтік жəне ветеринарлық препараттарды жасаудағы негізгі ыңғайлы тəсілдер. Медициналық жəне ветеринарлық биотехнологияның объектілері – микроорганизмдер, вирустар, жануарлар ұлпалары мен клеткалары. Медициналық жəне ветеринарлық биотехнологияда рекомбинанттық ДНҚ əдістерін қолдану (микробиологиялық гендік-инженерлік өндіріс)Гендік инженерияның анықтамасы, гендік инженерия əдістерін пайдалана отырып микроорганизмдер штамдарын жəне биологиялық ырықты қосылыстар. Инсулин. Денсаулық практикасы үшін инсулин алудың екі тəсілі: шошқа инсулинін адам инсулиніне айналдыру (жартылай синтездік əдіс); гендік- инженерлік жолмен адам инсулинін алу. Гендік-инженерлік адам инсулинін кең көлемде өндірудің концептуалды жолдары: Антибиотиктер. Антибиотиктердің жаңа түрлерін жасау: жаңа штамм- продуценттерді іздеу; қазіргі антибиотиктерді химиялық u1084 модификациялау; Адам жəне жануарлардың иммундық жүйесін ырықтандыру үшін, грипп, А гепатиті жəне олардан басқа бірқатар аса қауіпті инфекциялардың профилактикасы үшін интерферондар мен интерлейкиндерді басқа да цитокиндермен бірге пайдалану. Онкологиялық ауруларды емдеу үшін интерферондар мен интерлейкиндерді пайдалану. Ортопоксвирустарға қарсы вакциналар – адам жəне жануарлар патогендері . АИВ жəне В гепатиті вирустарына қарсы тірі поливалентті вакцина: АИВ І, В гепатиінің вирусына жəне ортовирустарға қарсы гуморальдық жəне клеткалық иммундық жауаптың қалыптасуы. Жұқпалы ауруларды қоздырушы микроорганизмдерді генотипирлеу жүйелері. Табиғи аналогтарын анықтау үшін рекомбинантты антигендерге қарсы моноклональды антиденелерді пайдалану. Иммунологияның негізгі қағидалары. Иммунобиотехнология.
Антиденелердің құрылысы мен қызметі. Гибридомдар, олардың қасиеттері жəне алу жолдары. Моноклональды антиденелер. Моноклональды антиденелерді қолдану салалары – медициналық жəне ветеринарлық диагностика, терапия. Вакциналарды жасау.
Практикалық және зертханалық сабақтар: Инсулиннің негізгі қасиеттерінің сипаттамасы. Биосинтезі. Инсулиннің қазіргі заманғы биотехнологиялық препараттарын алу.
Инсулинді идентификациялау жəне оның қауіпсіздігін бақылау əдістері.
Фармацевтік инсулиннің қазіргі дүниежүзілік рыногы.
Жаңа антибиотиктердің негізгі кластары; қасиеттері; əсер ету механизмі;терапевтік мақсатта қолданылуы.
Антибиотиктерді өндіру технологиялары. Жаңа антибиотиктерді іздеудің негізгі жолдары.
Гибридомдар мен моноклональды антиденелер алудың технологиялық схемалары.
Қазіргі заманғы иммунобиотехнологияның негізгі бағыттары.
Антиген-антидене реакциясы.
Оқу жұмысының нәтижелері / қорытынды бақылау түрлері
Пәнді оқып емтихан тапсырып болғаннан кейін студенттер істей алуы тиіс:белок препараттарымен жұмыс істеу: белоктарды бөлу, тазарту жəне паспортизациялау операцияларын орындау;гендік-инженерлік тақырыбы бойынша негізгі операцияларды жүргізу;гибридомдық техникаға байланысты комплексті операцияларды орындау;моноклональды нтиденелерді алу, оларды идентификациялау жəне паспортизациялай білу;медициналық жəне ветеринарлық биотехнология əдістерімен дайындалған препараттардың биологиялық ырықтылығын клиникаға дейінгі сынау жұмыстарын жүргізу.
Қорытынды бақылау түрлері:ағымды,аралық,соңында емтихан
6 семестр
Пәннің аталуы
М42. Педагогикалық іс-тәжірибе
Қысқартылған атауы
ПП
Оқу іс-шаралары / оқу пәндерінің курстары(егер бар болса)
Оқу практика, ОБСӨЖ, СӨЖ
Семестр:
6 семестр
Оқытушының Т.А.Ә.
Бигара Т.
Доцент / оқытушы:
а/ш.ғ.к., доцент м.а.
Жұмыс тілі
Қазақша, орысша
Оқу жоспарымен сәйкестігі
Практикалық - кәсіптік бөлім
Оқу түрі / академиялық сағаттардың саны
1 апта
Еңбек сыйымдылығы
Кредиттер / сынақ бірліктері
1 кредит
Модуль аясында оқытуға қабылдау жағдайлары
Пререквизиттер: Биология, биологияны оқытудың метоликасы, Жалпы педагогика, психология, микроорганизмдердің әртүрлілігі, өсімдіктер,жануарлар және микроорганизмдер физиологиясы, өсімдіктер,жануарлар және микроорганизмдер биотехнологиясы, микробиология и вирусология, , мамандыққа кіріспе.
Білім беру мақсаттары / құзіреттілігі
Іс-тәжірибенің мақсаттарыы: Педагогикалық іс-тәжірибенің негізгі мақсаты – 050701 «Биотехнология» мамандығы бойынша білім алушылардың жалпы ғылыми білімді тереңдетіп, бекіту, культуралогиялық, психология-педагогикалық, әдістемелік және арнайы пәндер, сонымен қатар теориялық білімді педагогикалық білімде, жоспарында және компетенциясында бекіту.
Педагогикалық іс-тәжірибе жалпы ғылыми, дидактикалық әдістемелік, пән аралық және психология-педагогикалық дайындықты біріктіруге бағытталған.
Мазмұны
Педагогикалық іс-тәжірибенің бағдарламасы білім алушының мамадандырылған білім алу мен компетенцияның қалыптасуына бағытталған: педагогикалық шебердің негізін қалыптастыру және оқушылармен оқу-тәрбиелік жұмыстарының мамандандырылған дағдыларын меңгеру; жеке ұстаздың мамандандырылған қажетті тәрбиесі, педагогикалық өзін-өзі тәрбиелеу; бекіту, тереңдетілген және қоғамдық-саяси байытылған, психология-педагогикалық және нақты педагогикалық мәселені шешуде арнайы білімдерді процестерде пайдалану; түзілуі және мамандандырылған білім мен дағдының дамуы; жалпы білім беретін мектепте, колледжде қазіргі заманғы оқу-тәрбиелік жұмысымен танысу;
жоспарлау, жобалау, оқытудың және тәрбие беру процестердің негізгі компоненттерін анализдеу; қолданып жатқан әдіске сәйкес деңгейін бөліп алу және дидактикалық оқытудағы әдістер және мәселелер
Оқу жұмысының нәтижелері / қорытынды бақылау түрлері
Іс-тәжірибе соңында студент күнделікпен бірге 20-30 бет көлемінде жазбаша түрде жетекші оқытушыға іс-тәжірибе есебін тапсырып оны комиссия алдында қорғауы шарт.
4 – курс
7, 8 семестрлер
7 семестр
Пәннің аталуы
М29.1. Биологиялық жүйелерді зерттеу әдістері және құралдары
Қысқартылған атауы
БЖЗӘжҚ
Оқу іс-шаралары / оқу пәндерінің курстары (егер бар болса)
Пререквизиттері: биотехнологиялық құралдар, биотехнологиялық өндірістің негіздері, биохимия, математика.
Білім беру мақсаттары / құзіреттілігі
Берілген пәнді оқытудың мақсаты студенттерді ғылым мен техниканың соңғы жетістіктерін қолданып микробиологиялық, биохимиялық процестерді, аппараттарды және құралдарды зерттеу бойынша келешек ғылыми қызметіне дайындау.
Компотенциялар: биотехнологиялық өндірісті үйымдастырудың әдістері мен қағидалары, құралдары, негізгі объектілері туралы мағлұмат алу, логикалық, аналитикалық және концептуальді ойлану шеберлігін игеру, топта, ұжымда жұмыс істеу қабілетін игеру, нәтижелерді іс қағаздау және түсінікті жеткізу шеберлігін игеру.
Мазмұны
Дәрістер: Биотехнологиялық процестерді зерттеу және жүру ерекшеліктері. Зертханалық және өндірістік жағдайдағы зерттеу және өлшеу. Микроскоп пен микроскоптаудың типтері жайлы негізгі түсініктер. Микроскоптаудың биотехнологиялық зерттеулердігі ролі. Культивирлеу процесін сипаттайтын химиялық және физикалық факторлар. Биотехнологиядағы хроматографиялық әдістер, олардың классификациясы және қолдану аймағы.
Зертханалық сабақтар: Оқу және өндірістегі микробиологиялық зертхананың негізгі құралдары.Биологиялық объектілерді микроскоптау әдістері және жасуша популяциясының сипатына бақылау. Биологиялық жүйенің тотығу-тотықсыздану потенциалын өлшеу. Культуралы сұйықтықтағы диализ және электродиализ әдісімен тазарту. Культуралы сұйықтықтың компоненттерінің концентрациясын фотоэлектрокалориметр көмегімен анықтау. Культуралы сұйықтықтың анализі мен бөлуде хроматографиялық әдісті қолдану. Диализ.
Оқу жұмысының нәтижелері / қорытынды бақылау түрлері
Пәнді оқу және емтихан тапсыру процесінде студент технологиялық процестер параметрлер өлшеу және талдаудың негізгі әдістері, негізгі өнімдерді талдау сызба-нұсқасын технологиялық процестермен алынатын өнімдерді теориялық зерттеу құралдары мен әдістерін, өлшеу техникаларының технологиялық процестерді зерттеуге қолданылуын білуі керек.
Бақылау формас: ағымдық,, аралық, қорытынды (емтихан)
7 семестр
Пәннің аталуы
М29.2. Фотобиологиялық процестер
Қысқартылған атауы
ФП
Оқу іс-шаралары / оқу пәндерінің курстары (егер бар болса)
«Фотобиологиялық процестер» пәнінің мақсаты қазіргі заман заңнамалар және жарықтың механикасын биологиялық системада әртүрлі күрделі шоғырлануда әсерін, фотобиологиялық реакция негізінде байқау.
Компетенттілігі:
Фотобиологияның перспективті дамуын және қазіргі кездегі жағдайларын түсіну, биотехнологиялық нысандарды зерттеуде сәйкес келетін әдістерді таңдап алу және сенімді қолдана білу, жарықтың заттармен өзара әсерлесу заңдылықтарын, фотофизика және фотохимияның негізгі түсініктерін, әртүрлі фотобиологиялық процестердің жалпы кезеңдерін, сондай-ақ фотобиологиялық механизм туралы қазіргі заманғы түсініктерін меңгеру, фотобиологиялық әсер етудің әртүрлу деңгейлерде пайда болуына талдау жасауға интегральды қадамдарды қолдана білу; фотобиологиялық тәжірибелердің нәтижелерін түсіндіріп беру, ғылыми аппаратуралармен жұмыс жасау, соның ішінде жоғарғы кернеулігі бар құралдармен жұмыс істеу, фотобиологиялық тәжірибелерді ұйымдастыру кезінде, алынған білімді теориялық дайындық деңгейін жоғарлату үшін қолдану, сондай-ақ алынған білімді практикалық шығармашылықта қолдана білу керек.
Мазмұны
Дәрістер мазмұны: Биология ғылымының маңызды бағдарламасы фотобиология болып табылады. Эволюциялық фотобиологиялық процесс. Функционалды-физиологиялық рекциялап ж/е деструктивті-модефикациялық реакциялар. Жарық табиғаты. Жарықты мінездейтін негізгі параметрлер (өлшемдер). Жарықтың квантты энергиясы. Фоторецепторлар классификациясы: арнайыланған, арнайыланбаған, бояушылар.. Атомдар мен молекулалардың энергетикалық жағдайлардың квантты-механикалық моделі. Фотохимияның негізгі заңнамалары. Фотохимиялық реакциялардың квантты шығуы және жылдамдығы Молекулалардың электронды-қоздырғыш жағдайы.. Қоздырғыш молекулалардың негізгі жағдайы. Қоздырғыш жағдайдың дезактивациясы.. Жеке фотобиологиялық реакциялардың механизмі. Энергетикалық фотореакция. Фотосинтез. Фотосинтездің термодинамикасы және квантты шағу. 1 және 2 фотосистеманың. Хабарлаушы фотореакциялар. Фотокинездер, фототаксистер, фототропизм, фотопериодтар, фотоморфогенездер. Фоторецепция көру. Көру пигментінің молекуласы. реакциялық. Көру механизмі: көру пигментінің фотолизі, родопсиннің фотохимиялық өзгеруі, көру пигментінің регенерациясы. Патофизиологиялық фотореакциялар. Нуклеин қышқылына ультрафиолеттің әсері. Ультрафиолетті сәуленің ақуызға және липидтерге әсері. Ақуыздың фотоинактивациялық механизмі. Мутациялық фотореакциялар. Фотореакциялар түрлері.
Зертханалық сабақтар мазмұны: Жапырақ пигментінің химиялық қасиетін анықтау. Пигменттердің оптикалық қасиеті. .Гуревич бойынша хлорофилдің фотосенсибилизациялық әсері.Пигменттерді сандық анықтау. Түсі бойынша хроматографиялық әдіспен жапырақ пигменттерін бөлу. Қағазды хроматография әдісімен жапырақтардағы пигмент құрамын анықтау. Ауадағы фотосинтез СО2 сіңілуін анықтау.Жапырақты хромды қоспада жағып фотоколориметрлік әдіспен құрамындағы көміртегіні анықтау. Фотосинтездің таза өнімділігін анықтау.Жапырақ көлемін анықтау. Жапырақтарды ұзақ уақыт жарықтандырғаннан кейінгі зерттеу. УФ-сәулемен жарықталған амин қышқылы ерітіндісінің спектрлік мінездемесін зерттеу. УФ-сәуленің ақуызға әсерінен перекис жиналуын кинетикалық үйрену. Нуклеин қышқылы ерітіндісін УФ-сәулемен жарықталғанда спектрлік зерттеу. Ультрафиолетті сәуленің липидтарға әсері.
Оқу жұмысының нәтижелері / қорытынды бақылау түрлері
Пәнді оқыту және емтихан тапсыру процесінде биологиялық жүйелерге сәуле әсерінің негізі физика-химялық механизмін, фотобиологиялық процессте негізгі фотофизикалық және фотохимиялық сатылардың классифициясын және мінездемесімен студенттер танысып, үйренуі керек.
Бақылау түрлері: ағымдық, аралық, қорытынды (емтихан).
7 семестр
Пәннің аталуы
М29.3. Биологиялық жүйелердің термодинамикасы
Қысқартылған атауы
БЖТ
Оқу іс-шаралары / оқу пәндерінің курстары (егер бар болса)
Пререквизиттер: физика, математика, жалпы химия, биология, ботаника, зоология, жалпы биотехнология
Білім беру мақсаттары / құзіреттілігі
Бұл пәнді оқытудың мақсаты термодинамиканың негізгі түсініктері мен заңдылықтарымен, биологиялық құбылыстарға биофизикалық қадамдардың ерекшеліктерімен, термодинамиканың негізгі заңдылықтарымен, соның ішінде молекулалықтан бастап популяциялыққа дейінгі биологиялық жүйелерді ұйымдастырудың әртүрлі деңгейлерін зерттеудің негізі болып табылатын биофизикалық әдістерімен, теориялық тәсілдермен студенттерді таныстыру,
Компетенттілігі: биологиялық жүйелерді зерттеудің сәйкес келетін әдістерін таңдап алу және сенімді қолдану, термодинамиканың негізгі түсініктері мен заңдылықтарын білу, әртүрлі деңгейде пайда болатын биохимиялық процестердің талдау жасалуына интегралды қадамдар қолдануды үйрену; тәжірибе нәтижелерін түсіндіру, ғылыми аппаратурамен жұмыс істеу, алынған білімді теориялық дайындықтың деңгейін жоғарлату үшін қолдану, сондай-ақ осы дағдыларды практикалық шығармашылықта қолдана білу қажет.
Мазмұны
Дәрістер мазмұны: Классикалық термодинамиканың негізгі жағдайлары. Термодинамикалық жүйелердің классификациясы. Жабық және ашық жүйелер. Термодинамиканың бірінші заңы. Термодинамиканың бірінші заңын биологиялық жүйелерге қолдану. Термодинамиканың екінші заңы. Энтропия түсінігі. Термодинамиканың екінші заңының биологиялық жүйелерге қосқан үлесінің ерекшеліктері. Термодинамикалық тепе-теңдік және стационарлық жағдайы, олардың ұқсастығы мен айырмашылығы.
Зертханалық сабақтардың мазмұны: Зерттеудің биофизикалық әдістері. Макромолекула физикасы. Макромолекулалар биоқұрылымды ұйымдастыру негізі ретінде. Биологиялық жүйелердің термодинамикасы. Термодинамиканың бірінші заңы. Термодинамиканың екінші заңы. Биологиялық мембраналарды физика-химиялық ұйымдастыру. Биологиялық мембраналардың өткізгіштігі мен зат алмасуы. Механика-химиялық процестер. Фотобиологиялық процестер. Фотосинтездің және көрудің биофизикалық механизмі.
Оқу жұмысының нәтижелері / қорытынды бақылау түрлері
Пәнді оқыту мен емтихан тапсыру процесінде студент тірі ағзалардың өмір сүруінің негізгі заңдылықтарын, биожүйелердің қызметін басқару және реттеудің жаңа биотехнологиялық тәсілдерін жасау үшін теориялық базаны білу қажет.
7 семестр
Пәннің аталуы
М37. Экологиялық биотехнология
Қысқартылған атауы
ЭБ
Оқу іс-шаралары / оқу пәндерінің курстары (егер бар болса)
Пререквизиттер: Экология, биотехнология өндіріс негіздері, биотехнология өндіріснің құрал-жабдықтары, микроағзалар биотехнологиясы.
Білім беру мақсаттары / құзіреттілігі
Бұл пәнді оқытудың мақсаты студенттерді қоршаған ортаның негізгі экологиялық мәселелерімен, техногенді факторлар әсер ету нәтижелерімен таныстыру, оларды шешу үшін биотехнологияны қолдану қажет екендігі болып табылады.
Компетенциясы: биотехнология өндірісін ұйымдастырудың негізгі принциптері, әдістері, нысандары туралы қоршаған ортаның негізгі экологиялық мәселері туралы техногенді факторлар әсер ету нәтижелері туралы және осы мәселелерді шешуде биотехнологияны қолдану қажеттілігі туралы білу керек. Содай-ақ әртүрлі салада қолданылатын биотехнология өнімдері өндірісін қамтамасыз ету бойынша шығармашылық саласында алдыңғы қатарлы орындарды иемдену мен жаңа биотехнологиялық процестер жасап шығару.
Мазмұны
Дәрістер: Экологиялық биотехнолгияның дамуы мен пайда болуы. Қоршаған ортаның органикалық заттары биодеградациясында микроағзалардың маңызы. Ағын суларды тазартудың биологиялық әдістері. Сілтілендіру, қатты заттарды утилизациялау (зарарсыздау) және дәстүрлі емес энергия көздерін алудың биотехнологиялық әдістері. Өндірістік және ауыл шаруашылығы қалдықтарын қайта өңдеудің аэробты және анаэробты әдістері. Технологиялық биоэнергетика. Ластандырудың антропогенді факторлар. Этанол, биогаз, көмірсутектер өндірісі. Фотосинтез процесінің модофикациясы. Қоршаған ортада ластанудың абиотикалық тасымалдануы және ауысу. Ауыр металдармен және радионуклидтермен ластанудың нысандарын тазартудың биотехнологиялық әдістері.
Практикалық сабақтар: Табиғи экожүйелердің, табиғи орталардағы биоценоздар қызметінің негізгі ерекшеліктері. Органикалық ксенобиотиктердің биотрансформациясы, биодеструкциясы мен биологиялық қажеттілігі. Өндірістік және табиғи ластанған су орталарың биологиялық тазарту топырақтың биоремедиациясы. Газ тәріздес қалдықтардың цезорациясы мен биологиялық тазарту. Микроағзалар негізінде биопрепарттарды алудың технологиялық негіздері. Тағи орталарды тазарту үшін және ауыл шаруашылығы үшін биопрепараттардың микробиологиялық өндірісі. Өсімдіктерді қорғаудың биологиялық құралдары.
Оқу жұмысының нәтижелері / қорытынды бақылау түрлері
Пәнді оқу және емтихан тапсыру нәтижесінде биотехнологияда ағын суларды тазарту үшін микроағзаларды қолдану биогаз алу, өсімдік шикізатының биокаонверсиясы мен қоршаған ортаны сауықтұру мүмкіндіктерін студент білу керек. Бақылау түрлері: ағымдық, аралық , қорынтынды (емтихан).
7семестр
Пәннің аталуы
М38.1. Ауылшаруашылы биотехнологиясы
Қысқартылған атауы
АШБТ
Оқу іс-шаралары / оқу пәндерінің курстары (егер бар болса)
Пререквизиттер: Микроорганизмдер,өсімдіктер және жануарлар физиологиясы; Микроорганизмдер,өсімдіктер және жануарлар биотехнологиясы; Микроорганизмдер, өсімдіктер және жануарлар селекциясы; Малдәрігерлік медицина биотехнологиясы пәндері.
Білім беру мақсаттары / құзіреттілігі
Берілген пәнді оқытудың мақсаты биотехнологияның ауылшаруашылық саласындағы негізгі жетістіктерін жақсы меңгерген, яғни ауылшаруашылық культураларының өнімділігін арттыру, ауылшаруашылық жануарларын бактериалды дәрмектермен емдеу, сондай – ақ биотехнология мен бионженерия жетістіктерін агроөнеркәсіп өндірісінде қолдана білетін жоғары квалификациялы мамандарды дайындау болып табылады.
Мазмұны
Дәрістер мазмұны: Дүние жүзінде және Қазақстанда ауылшаруашылық-тың даму жолдары. Молекулалық биология және молекулалық генетика – генетикалық инженерияның ілгерілік негізі. Генетикалық инженерияның ферменттері. Өсімдіктердің цианобактериамен симбиозы. Ақуыз биосинтезі және генети-калық деңгейдегі оның регуляциясы. Гендерді экспрессиялау-дағы биохимиялық регуляция. Биотехнологияда өсімдік шаруашылығы өнімдерінің сапасын арттырудағы биохимия-лық және генетикалық инженерияның маңызы. Азықтық ақуызды алу. Азықтық биомассаны алудың принціпттері. Бактериялардан ақуызды концентрат алу. Балдырлардан азықтық ақуыздар алу. Микроскопиялық саңырауқұлақтардың ақуызы. Өсімдіктерден алынатын азықтық ақуыз концентрат-тары. Алмаспайтын аминқышқылы өндірісі. Лизиннің микро-биологиялық синтезі. Триптофанның микробиологиялық синтезі.Триптофанды алудың екісатылы сызбанұсқасы. Азықтық витаминді препараттардың өндірісі. В2 витаминінің азықтық препараттары. В12 витаминнің азықтық препарат-тары. Азықтық липидтер өндірісі. Микробты липиттерді алу-дағы технологиялық процестердің ерекшелігі. Ауылшаруашы-лығына арналған ферменттік препараттар. Ауылшаруашылы-ғында қолданылатын маңызды ферменттік препараттар. Ферменттік препараттардың мал дәрігерлігінде қолданылуы. Органикалық қалдықтардың биоконверсиясы. Биогаз өндірісі-нің технологиясы. Биоконверсия өнімдері. Биоконверсияға қажетті өсімдік шикізаты. Шикізатты өңдеу. Клетчатканы бұзатын микроорганизмдер. Ауыл шаруашылығындағы биотехнологиялық баламалар. Биопестицидтер.Бактериальды, Саңырауқұлақты , Вирусты препараттар. Биогербицидтер. Биологиялық тыңайтқыштар. Азот биотыңайтқыштарын алу технологиясы. Биотехнология және биоинженерия жетістікте-рін агроөнеркәсіп өндірісінде қолдану. Малдәрігерлік медици-на. Ауылшаруа шылық өнімдерін өңдеу және сақтау. Қауіпсіздік және биоқауіпсіздік туралы түсінік. Генетикалы модифицирленген организмдерді қолдану,олардан алынатын өнімдерге мемлекеттік бақылау және инженерлік қызметтерді мемлекеттік реттелуін жүргізу. Биотехнологиядағы және биоинженериядағы стандартизация. Әлемдегі алдыңғы қатарлы елдерде биотехнология мен биоинженерияның қарқынды дамуына әлемдік қоғамның көзқарасы.
Практикалық сабақтар: Трансгенді өсімдіктерді селекцияда және өнім мақсатында қолдану технологиясы.Рекомбинантты ДНҚ құрастыру әдістері.Азықтық биомассаны алудағы технологиялық сызбаның негізгі сатылары. Азық сапасын толыққанды липидтер қүрамымен арттырудың негізгі жолдары. Мал шаруашылығында қолданылатын ферментті және микробты препараттардың биологиялық әсері. Мал шаруашылығында қиды өңдейтін және биогаз алатын қондырғылардың құрылысы мен жобалау әдістемесі. Биогаз қондырғысы параметрлерінің есептері. Ауылшаруа-шылығында органикалық қалдықтарды биоконвер-сиалауда биотехноло-гиялық әдістерді қолдану. Өсімдік селекциясында өсімдіктің қоршаған ортаның биотикалық және абиотикалық факторларға тұрақтылығын сақтауда биотехнология мен биоинженерияны қолдану.Ауылшаруашылық өнімдерін өңдеуде және сақтауда қолданылатын биотехнологиялық әдістердің нәтижелері.
Оқу жұмысының нәтижелері / қорытынды бақылау түрлері
Пәнді оқудың барысында және емтихан тапсыру нәтижесінде студент биотехнологиялық әдістерді ауылшаруашылықта топырақ құнарлығын арттыру,жануарлар мен мәдени өсімдіктердің ауру қоздырғыштар мен зиянкестерге қарсы күресу, азық-түлік өнімдерін дайындау, оларды консервілеу және қоректік құрамын арттыру үшін дәстүрлі түрде қолдануды, қазіргі уақытта өсімдіктердің жаңа культивирленетінсорттарын шығару мен оларды таратуда биотехнологияның жаңа әдістері- жасушалық және генетикалық инженерияны қолдануды білуі тиіс.
Бақылау түрлері: ағымдағы, аралық, қорытынды (эмтихан).
