3.4.Бизнес-жоспар – кәсіпкерлікті жоспарлау құралы ретінде Бизнес-жоспар - компанияның қандай да бір коммерциялық жобаны және тұтастай компания қызметін іске асыру жөніндегі қызметінің егжей-тегжейлі әзірленген бағдарламасы.
Бизнес-жоспарды не үшін жасау керек? Әсіресе, біз әлеуметтік желілерді "отыратын" және Интернетте жұмыс істейтін цифрландыру цифрландыру дәуірінде ол не үшін қажет? PowerPoint презентациясы немесе компанияның блиц-презентациялары жеткіліксіз бе?
Сіз бизнес—жоспар стартапқа қаражат тартуға көмектесетін құжат деп ойлайтын шығарсыз. Бірақ бизнес-жоспар дегеніміз одан әлдеқайда маңызды нәрсе. Бұл сізге және сіздің командаңызға мүмкіндігінше дұрыс әрекет етуге көмектесетін карта. Қазіргі заманғы тез өзгеретін экономикада өз іс-қимылыңды жоспарламай, оң нәтижелерге қол жеткізу мүмкін емес. Жоспар құру сіздің ойларыңызды тәртіпке келтіреді және басымдықтарды бөліп алуға көмектеседі. Сіздің жоспарыңыз сіздің стартапыңыздың міндеттерін, құндылықтары мен іс—қимыл стратегиясын, сондай-ақ барлық іс-қимылдарды орындау критерийлерін, яғни бизнестің мақсаттары мен негізгі нәтижелерін нақты анықтайды.
Қазіргі жағдайда бизнес—жоспар - кәсіпкердің маңызды іскерлік құжаты. Бірде-бір компания мұқия ойластырылып, дұрыс ұсынылған бизнес-жоспарсыз мақсаттарды нақты қалыптастыра алмайды немесе қаржыландыра алмайды. Егер сіз дәлелді бизнес-жоспар ұсынбасаңыз, ешкім сіздің іскерлік ұсынысыңызды байыптап қарамайды.
Егер сіз қайда бара жатқаныңызды білмесеңіз, адасып кеткеніңізді қалай түсінесіз? Жоспар емес, жоспарлау маңызды екенін есте сақтаңыз. Бизнес-жоспарлы құру барысында сіздің өз бизнесіңіздің кейбір шектерін - тіпті ең маңыздыларын өзгертуіңіз мүмкін. Нақты қаражат пен бағалы уақытты шығындағанша, қағазда қателік жіберген оңай.
Жәй ғана іске асыру жеткіліксіз, табысқа қол жеткізу қажет. Бизнес-жоспарды әзірлеудің басты мақсаты— сіздің бизнесіңіздің табысқа жетуі. Ұзақ мерзімді перспективада сіз өз мақсаттарыңызды жақсылап ойластырмасаңыз және сіздің стартабыңыз сәтсіздікке ұшырауы мүмкін болса, ақшалай қаражат тартуға арналған бизнес-жоспарлы әзірлеудің мәні жоқ. Жоспар бойынша жұмыс істей отырып, сіз өз бизнесіңіздің ұзақ мерзімді қажеттіліктерін ескергеніңізге көз жеткізу және компания қызметінің нәтижелерін арттыруға мүмкіндік беретін және сізді жеке қанағаттандыратын стратегияларды әзірлеу керек.
Келесі факторлар бизнестің жетістігіне үлкен үлес қосады және жоспарлау процесін дәл осылар бағыттауы тиіс:
бизнес тұжырымдамасы;
нарықты түсіну;
сіздің саланың даму үрдістері;
айқын стратегиялық ұстаным;
білікті басқару;
қызметкерлерді тарту, ынталандыру және жұмысқа қызықтыру қабілеті;
қаржылық бақылау;
өзгерістерді алдын ала болжау және оларға бейімдеу;
компанияның құндылықтары мен тұтастығы;
жаһандық мүмкіндіктер мен үрдістерді есепке алу.
Бизнес-жоспардың негізгі бағыты - ең алдымен сізге стратегия әзірлеуге және оның дамуын жоспарлауға , сонымен қатар инвестиция тартуға көмектесу.
Бизнес-жоспарды құру мақсатына қарай (негіздеу үшін инвестицияларды, серіктестерді тарту және т. б.) оның бөлімдерін егжей-тегжейлі әзірлеу керек.
Бизнес-жоспардың құрамы, құрылымы және талдап-тексерілуі мыналармен анықталады:
компанияның функционалдық ерекшелігі мен көлемі;
өткізу нарығының белсенділігі;
бәсекелестердің тәжірибелілігі;
стратегиялық мақсат;
нақты бизнестің жергілікті міндеттері;
компанияның өсу перспективалары.
Үлкен көлемді бизнес-жоспарды жасауға және оны артық ақпаратпен жүктеуге болмайды.
Әрине, бизнес-жоспар - сіздің жобаңыздың дамуының және жұмыс істеу үлгісі. Күтпеген жағдайлар пайда болуы мүмкін екенін есте ұстаңыз, себебі сіз бизнесті қағаз жүзінде емес, нақты өмірде бастайсыз. Алайда, егер сіз ұсыныстарды ұстансаңыз, сіз көптеген проблемаларды болдырмауға мүмкіндік беретін толық және жұмыс бизнес-жоспарын жасай аласыз.
Осы кезеңде сіз бизнес-модельдермен және бизнес жоспармен танысасыз. Бірақ мәселе бұрынғысынша қалады: "Бизнес-модель мен бизнес-жоспар арасындағы айырмашылық неде?". Жауабы қарапайым: бизнес-модель-бұл схема, ал бизнес-жоспар – есептеулер мен нақтылығы. Сіздің бизнес-моделіңіздің негізінде уақыт өте келе осы модельді іске асырудың бизнес-жоспары әзірленеді.
Бизнес-жоспарда компанияның / жобаның мақсаттары мен миссиясы, құнды ұсыныстарды жасау кезіндегі негізгі құзыреттер, қызметтің негізгі ережелері, негізгі іргетасы бизнес-модель болып табылатын компанияның белгілі бір кезеңге дамуы жүйеленеді.
Бизнес-модельді әзірлеу компанияны дайындаудағы алғашқы қадам болып табылады және бизнес-жоспардан бұрын құрылады.
Бизнес-модельдің және бизнес-жоспардың құрылымының салыстырылуын сіз 1-суреттен көре аласыз.
Бизнес-модель бизнестің төрт негізгі элементіне негізделген: клиенттер, ұсыныс, инфрақұрылым және қаржылық тұрақтылық. Бұл элементтер бизнес-жоспарда егжей-тегжейлі қарастырылады.
Сізде негіз бар болса, жоспарлауды бастау оңай. Бизнес-модельдің көмегімен жоспарлау процесінде сіздің назарыңыз дұрыс нәрселерге түседі.
Олар өзара байланысты болғандықтан, бұл екі құрал бір-біріне сәйкес келуі керек. Осылайша, егер бизнес-модель өзгерсе, ол компанияның немесе жобаның жаңа идеяларына сәйкес келуі үшін бизнес-жоспарды қайта жасау қажет болады.