Факультеті: «География және табиғатты пайдалану» Кафедрасы: «Метеорология және Гидрология» Мамандығы: «Метеорология»
СӨЖ
Тақырыбы: «Атмосферадағы озонды қарастыру»
Орындаған:Еркебаева Аружан
Тексерген: Сулейменова Ғайни
2021 жыл Озон Озон (О3) – оттегінің ерекше түрі.
Ол біздің атмосферамыздың өте аз бөлігін құрайды, бірақ оның болуы адамның әл – ауқаты үшін қажет.
Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы мен ғылыми қауымдастық жердегі станциялардан, әуе шарларынан, ұшақтар мен спутниктерден алынған метеорологиялық мәліметтерді қолдана отырып, бүкіл әлем бойынша озонды бақылайды.
Озон қабаты атмосферада Жер бетінен 10 – 40 км биіктікте, көптеген ұшақтардың ұшу деңгейінен жоғары, стратосфера деп аталатын аймақта кездеседі. Ол атмосферадағы барлық озонның 90% құрайды.
Ол ультракүлгін сәулелерді сіңіретін және адамдарды, жануарлар мен өсімдіктерді күннің зиянды сәулелерінің көпшілігінен қорғайтын табиғи күн қорғанысы ретінде әрекет етеді. Егер озон қабаты болмаса, біз ультракүлгін сәулеленуге қазіргіден 70 есе көп әсер етер едік және күннің күйіп қалуынан, тері қатерлі ісігінен және көз ауруларынан зардап шегетіндер көп болатын еді.
Озон – молекуласы үш оттегі атомынан тұратын зат. Озонның химиялық формуласы O 3. Қалыпты жағдайда озон – көгілдір газ. Сұйылған кезде ол индиго сұйықтығына айналады. Қатты түрінде қара көк, қара дерлік кристалдар түзеді.
Озонның өзіне тән иісі бар, ол найзағайдан кейін оңай иіскеледі. 1785 жылы озон алғаш рет жасанды жолмен шығарылды. Мұны голланд физигі М. ван Марум электр ұшқындарын ауадан өткізіп жасады. Алайда ван Марум жаңа зат емес, арнайы «электрлік зат» алды деп шешті.
Ежелгі грекше «озо» - «иіскеймін» етістігінен жасалған озон терминін 1840 жылы неміс химигі Х.Ф. Шёнбейн оны озонның ашушысы деп атайды.
Озонның адам үшін және Жердегі барлық тіршілік үшін алатын рөлі озон қабатының ашылуымен айқын болды. 1912 жылы француз физиктері Чарльз Фабри мен Анри Буиссон спектроскопиялық өлшеулерді қолдана отырып, ультракүлгін күн радиациясының зиянды әсерінен планетаның бетін қорғайтын атмосфераның алыс қабаттарында озон бар екенін дәлелдей алды.
Атмосфералық озон өсімдіктер мен жануарларды қорғауда маңызды рөл атқарады. Алайда, тропосфералық озон адам мен жануарлардың денсаулығына қауіп төндіретін және өсімдіктерге зиян келтіретін ластаушы болып табылады.
