Биохимия және химиялық пәндер кафедрасының меңгерушісі медицина ғылымдарының кандидаты
Ферменттердің құрамы және қасиеттері
Ферменттер – белокты табиғаты бар биологиялық катализаторлар
Физикалық-химиялық қасиеттері – белоктың барлық қасиеттері тән
Биологиялық маңызы – ағзадағы барлық метаболитикалық процестердің жүруін катализдейді
Ерекшеліктері:
Реакцияларда шығындалмайды
Өте аз мөлшерде әсер етеді
Активаторлар мен ингибиторларға сезімтал
Өзгешелік және өзгешелік емес факторлар арқылы белсенділігі реттеледі
Тек белгілі жағдайда ғана әсер етеді (t = 36-37ºС, рН ~ 7,4, атмосфералық қысым)
Әсер ету аумағы өте кең
Жоғары өзгешелік қасиет тән
2013 жылға дейін 5000-нан астам әртүрлі ферменттер сипатталған
Субстратты өзгешелік:
▪ абсолютті (1 фермент - 1 субстрат),
▪ топтық (1 фермент – бірнеше ұқсас субстраттар),
▪ стереоөзгешелік (L немесе D субстраттарына әсер етеді.
Каталитикалық өзгешелік(химиялық реакциялардың түрлерінің бірін катализдейді)
1. Белсенді орталық – фермент молекуласының бір бөлігі, ол субстратпен өзгешелік өзара әрекеттесіп, катализ процесіне тікелей қатысады
б). Каталитикалық орталық
Субстратпен байланысатын кем дегенде үш бөлігі болады, соған байланысты субстрат белсенді орталықпен қосылып, ферменттің субстратты өзгешелігі қамтамасыз етіледі
Белсенді орталық
а). Субстратты бөлік
(байланысу алаңы)
Каталитикалық орталық құрылысының ерекшелігі белгілі-бір катализ механизмі арқылы реакцияны катализдеуге мүмкіндік береді: қышқылды-негізді, электрофильді және т.б.
Каталитикалық орталық химиялық айналу жолдарын таңдауды қамтамасыз етеді және ферменттің каталитикалық өзгешелігін қаматамсыз етеді
Ферменттердің құрылысы
Ферменттер – құрамында белсенді орталық бар глобулярлы белоктар
Фермент
+
-
0
Субстрат
Ферменттерде катализдің өзгешелік орталықтары болады
Субстратты
бөлік
Каталит.
орталық
Белсенді орталық
+
0
-
Өнім
https://ppt-online.org/18629
2. Аллостериялық орталық
Реттеуші ферменттерде аллостериялық орталықтар болады, олар белсенді орталықтан тыс орналасқан
Аллостериялық орталыққа “+” немесе “-” модуляторлар (активаторлар, ингибиторлар) қосылып, ферменттің белсенділігін арттырады.
