Ғылым тарихы және философиясы пәні бойынша магистранттарға арналған ДӘрістер



бет74/122
Дата25.09.2024
өлшемі1,12 Mb.
#205095
1   ...   70   71   72   73   74   75   76   77   ...   122
Байланысты:
ИФН-Дәрістер

Модель /үлгі/ - тәжірибелік үлгі әлде оригинал ретінде ұсынылған зерттелетін объектің бағдарлама-таңбалық аналогі /ұқсас түрі/. Бір объект /макет, құрылыс, таңбалық жүйе т.б./ тек оның және басқа заттың /оригинал, үлгі/ арасында осы бекітілген абстракция аралығында теңдік қатысы болса ғана модель /үлгі/ ролін атқара алады. Осы мағынада модель /үлгі/ зерттtлетін объектің /оригиналдың/ изоморфолық әлде гомоморфолық бейнесі.
Бақылау – танымның қойылған мақсаты бойынша адамның сезім түйсік органдары арқылы фактуалды бағдарламаны алу. Ғылыми бақылау нақты қойылған мақсатымен, жүйелілігімен, әр-түрлі приборлар мен операционалды құралдарды қолданумен ерекшелінеді. Сол тұрғыда нақтылық пен дәлелділікке сәйкес, объективтілікке және нәтижелерді жаңғырта алатың осы бақылау әдісі үстемді роль алады.
Ғылыми заң – ғылыми білімнің ұйымдастыру түрі, яғни, зерттелетін пәндік аймақтың қасиеті мен ара қатынасы туралы жалпы тұжырам тудыру. Ғылыми заңның логикалық түрі келесі: А x  Bx, оның ішінде,  - жалпылау кванторы («барлығы»), x – нақты өзгергіш, оның мағынасы анықсыз-шекті әлде шексіз класс болып табылады,  - импликация белгісі, А, B – кейбір қасиеттері мен қатынасын анықтайтын атаулар. Нақты өзгергішке қарай ғылыми заңдар екіге бөлінеді: эмпириялық заңдар / «Барлық заттарды қыздырғанда олар кеңейтіледі»/ және теориялық /F=ma/. А және B класстарының арасындағы қатынас бойынша статикалық /А классы B классына толық кіреді/ және динамикалық /жартылай кіреді/ заңдар мүмкін. А және B мағынасы бойынша физикалық, химиялық, биологиялық, әлеуметтік т.б. заңдар мүмкін.
Жалпылау – нақтыдан жалпыға ойлау арқылы білім өсіру /көбейту/ әдісі. Жалпылау дегеніміз бір анықтаманың шеңберінде көп түрлі заттар мен құбылыстарды бір-біріне теңдеу арқылы жалпы принциптерді шығаруға негізделген ғылыми танымның маңызды бір тәсілі.
Құрал – жасамды әлде табиғи материалды құрылу түрінде зерттелетін объект туралы бағдарламаны алуға арналған танымдық құрал. Бағдарламаны алу ерекшелігіне қарай олар сандық пен сапалыққа бөлінеді; қызмет сипатына қарай – күшейту-құралдар, анализаторлар, өзгертушілер және тіркеушілерге бөлінеді.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   70   71   72   73   74   75   76   77   ...   122




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет