Ғылыми мәтін сөйлемдегі сөздердің қалыпты орны, тіл нормасы қатаң сақталады. Яғни, сөз көп мағыналы болып келмейді, сонымен қатар термин сөздер көптеп кездеседі.
Тілдің лексикалық деңгейіндегі өзгерістер (экспектация – күту, жылжымайтын мүлік объектілері-тұрғын үйлер, т.б.)
Тілдің морфологиялық деңгейіндегі өзгерістер: (етістік формаларының өзгеруі, сын есімдердің кездесуі)
Тілдің синтаксистік деңгейіндегі өзгерістер: (жай сөйлем, хабарлы, лепті, сұраулы сөйлемдер)
Стилистикалық әдістер: оқырманмен немесе аудиториямен диалог құру,
Талдау жұмысының объектілері:
Ғылыми мәтін
Ғылыми-көпшілік мәтін
Автор: Рақымжан Тұрысбек
Атауы: Қазақ поэзиясы және ұлттық мұрат. («Қазіргі кезең әдебиеті» оқулығындағы 1-тарау)
Ғылыми мәтінде тәуелсіздік кезеңіндегі қазақ әдебиеті, ондағы жанрлар жүйесі, тақырыптық-көркемдік ерекшеліктер, тілдік-стильдік сипаттар жан-жақты қарастырылады.
Ғылыми мәтінде жоғарғы оқу орындарының филология және журналистика мамандықтарының студенттері мен магистранттарына арналған.
Автор: Айгүл Сейілова
Тақырыбы: Авторды мойындамау немесе постмодернизмге жол ашқан бағыттар
Мақала «Егемен Қазақстан» газетінің «Руханият» айдарында 2020 жылдың 23 маусым күні жарық көрген.
«антология», «халықаралық стандарт», «модернизм» «цензура» және т.б. әдебиеттану ғылымына тән термин сөздердің кездесуі
…Ол Ж.Делез бен Ф. Гваттридің «Кафке» (1974) еңбегіндегі «ризома» терминінен анық көрінеді. Тамырлық жүйедегі көптеген «түйіндерді» «ризома» деп ұсынған. Олардың ойынша «ризома» нақтылықты бейнелеуде құрылым ұғымынан гөрі қолайлы.
Ғылыми мәтін
Ғылыми-көпшілік мәтін
Морфологиялық ерекшеліктері
Ғылыми мәтін
Ғылыми-көпшілік мәтін
Бірінші жақтық тұлға бейтараптанылды
Баяндауыш көбіне ырықсыз етіс тұлғасында
Етістікке жіктік жалғауының І жағының көпше түрі жалғанады:
Бірінші кезең - ...., екінші кезең - ...,үшінші кезең - ... (ой нақты, кезең-кезеңімен жеткізіледі)
Осы реттен келгенде...
Тұжырым. Сонымен...
Автор санаты шығармашылық қабілет, шығармашылық даралық, дара дүниетаным, этикалық, эстетикалық принцип, өмір тәжірибесі секілді ұғымдар ауқымында талданады делінеді автор ұғымына түсінік берілгенде. (сөйлем етістікпен аяқталмайды)
ҚОРЫТЫНДЫ
Ғылыми көпшілік мәтіндердің ғылыми мәтіннен ерекшеліктері:
терминологияны сипаттамаларды түсініктемелермен ауыстыру (жақша ішінде терминдерге анықтама беру)
