Вавилон,Египет ғылымы: математика, астрономияның дамуы

Математика ғылымдардың ішінде ең ерте шыққан, оның тарихи ғасырлар түкпірінде  жазу мен сызу жоқ кезінде басталған. Адамзат тағылының  даму дәуірінің  табалдырығын аттап басқан заманда «артық», «кем», «үлкен», «кішкене» ұғымдары туған. Заттарды санаудан 1,2,3,4,5....т.с.с натурал сандарды жазуға, нәрселердің мөлшерін өзара салыстыруға, жыл мезгілдерін ажыратуға мәжбүр еткен.

Ең алғашқы сандар, яғни цифрлар б.з.д 2 мыңжылдықта пайда болған. Тарих жағынан келсек, сандардың ежелгі Вавилонда қолданғаны айқындалады. Осылай математика саласы одан әрі қарай дами түсті. Қаншама ғалымдар өз шығармаларын есеп арқылы өшпес мұра қылып қалдырған.

Көне Мысыр  әлемдегі ең байырғы мәдениет ошақтарының бірі. Ніл өзенінің екі жағалауына орналасқан бұл ел б.з.б. 3200-ші жж біртұтас мемлекет болып бірікті. Ніл өзені әр жылда тасып, жағалаудағы егістік жерлерді шайып кетіп отырған, тасу мезгілі аяқталған соң тұрғындардың жерін қайта өлшеп бөлу керек болады, ұзақ жылғы жер өлшеу тәжірибесінің арқасында геометрия ғылымы пайда болған (геометрия – грекше сөз, гео — жер, метро — өлшеу деген мағына береді).

Б.з.б. 2900-шы жж кейін патшаларының мазары ретінде көне мысырлықтар көптеген алып пирамидаларды тұрғыза бастаған. Пирамидалардың құрылысына қарай отырып, сол кездегі көне мысырлықтардың геометрия мен астрономияны аз білмегенін аңғаруға болады. Мысалға, пирамида табаны мен бүйір бет ауданы арасындағы қатынас пен табанындағы бұрыштарды атауға болады.

Қазіргі кездегі Көне Мысыр математикасы туралы зерттеулер негізінен, сол кездегі монахтар жазуы және руни жазуымен жазып қалдырған екі кітапқа сүйенеді: бірі Лондонда (1858 жылы ағылшын жинаушысы Райнд тауып, өз меншігіне алған, сондықтан көбінесе Райнд папирусы (жоғарғы суреттегідей) деп аталады, ол папирус б.з.б. 1700 жылға жатады, бұл Мәскеу папирусына қарағанда үлкенірек). Енді бірі Москвада сақтаулы. «Мәскеу папирусы» деп аталады.

Мысырлықтар жұлдыздардың барлығы 365 күнде толық өзгеретінін байқады. Сонымен қатар, Күннің бұл 365 күндік циклі жыл мезгілдерімен сәйкес келеді, ал 2500 Б.-ға дейін. мысырлықтар сол цикл негізінде күнтізбені қолданды, сондықтан олар төртінші мыңжылдықтан бастап жүйелі түрде астрономиялық бақылауды қолданды деп болжанады.

Мысыр күнтізбелік жылында 12 ай 30 күнді, 5 күн эпагоменос деп аталды. Айырмашылық күн жылымен салыстырғанда ¼ күн болды. Олар серпінді жылдарды қолданбаған: 120 жылдан кейін бір ай алға, 1456 жылдан кейін азаматтық және астрономиялық жыл қайтадан сәйкес келді.

Ніл өзінің көтерілуін азырақ немесе аз басталды, бұл жұлдыз Сотис, біздің Сириус (Мысырлықтардың Сепеті), көкжиек астында ұзақ көрінбейтін болғаннан кейін, күн шыққанға дейін қайтадан көрінді.