Филология факультеті Қазақ филологиясы кафедрасы
жүктеу/скачать 435,66 Kb. Pdf көрінісі
|
Стилистика
Реферат тақырыптары: 1. Қазақ жастарының тіл мəдениеті 2. Қазақ тіліндегі қосымшалардың стильдік қызметі. 3. Қайталау жəне оның түрлі стильдердегі көрінісі мен қызметі. 4. Шешендік мəтіндердегі көркем сөз бейнесі жəне оның жасалу жолдары. 5. Өзге стиль элементтерінің көркем мəтінде жұмсалу ерекшелігі. 6. Қазіргі қазақ теледидарының тілдік-стильдік жəне жанрлық ерекшелігі. 7. Көркем сөз жəне көркем бейне. 8. Мемлекеттік тілдің қолданысы. 9. Мəдениеттілік деген не?. Əдебиеттер тізімі: Балақаев М., ЖанпейісовЕ., Томанов М., Манасбаев Б. Қазақ тілінің стилистикасы. А., 2005.
47 Кожина М.Н. Стилистика русского языка. М., 1993. Стилистика русского языка. Учебное пособие для студентов пединститутов. (В.Д. Бондалетов и др.) Л., 1989. Сыздық Р. Сөз құдіреті. А., 1997. Балақаев М. Қазақ əдеби тілі жəне оның нормалары. А., 1984. Əміров Р. Ауызекі сөйлеу стилінің синтаксистік ерекшеліктері. А., 1977. Жұбанов Е. Қазақтың ауызекі көркем тілі. А., 1996. Серғалиев М. Синтаксис жəне стилистика. А., 1997. Серғалиев М. Синтаксистік синонимдер. А., 1981. Шалабай Б. Көркем əдебиет стилистикасы. А., 2000. Одинцов В.В. Стилистика текста. М., 2006. Хасанова С., Жексембаева Ғ. Қазақ тілінің стилистикасы (жаттығулар жинағы) А., 1999. Мұсабекова Ф. Қазақ тіліндегі зат есім стилистикасы. А., 1976.
Емтиханға дайындалатын сұрақтар: 1. Алтаистика ғылымы? 2. Түркі тілдерінің даму дəуірлері туралы көзқарастар? 3. Орал-Алтай гипотезасы мəселесі? 4. Түркі тілдерінің даму қалыптасу дəуірлері? 5. Көне түркі жазба ескерткіштерінің зерттелуі? 6. Енисей ескерткіштерінің сипаты? 7. Орхон ескерткіштерінің зерттелуі? 8. Күлтегін ескерткіші? 9. Талас ескерткіштерінің зерттелуі 10 Ю.Көне ұйғыр ескерткітері? 11. Көне түркі дəуірі? 12. Орта түркі дəуірі ескерткіштері? ІЗ. Жаңа түркі дəуірі сипаты? 14- Қараханид ескерткіштерінің зерттелуі? 15. Мəмлүк кыпшақтары ескерткішетрі? Іб. Түркі тілдері фонетикасы ерекшелгі? 17. Ең жаңа дəуір сипаты? 18. Ресей түркітанушылары? 19. XIX ғасырда Ресейде түркі тілдерінің зерттелу сипаты. 20. Этнолингвистика мəселесі. 21. Қазақ алфавитінің дамуы? 22. Махмуд Қашқари "Диуани лүғат ат түрік" еңбегі 23. ХҮ-ХҮШ ғасырларда казак əдеби тілі сиапты. 24. Түркі халыктары демографиясы. 48 25. Түркі филологиясына кіріспе пəннің зерттеу нысаны əдістері? 26. Түркі тілдерінің жіктелімі? 27. Түркі тіледерінің Кеңес дəуіріндегі зерттелуі? 28. Европа түркітанушылары? 29. XIX ғасырдағы түркі тілдерінің сиапты? ЗО. Ресейдегі түркітану мектептері ЗІ. Білге қаған ескерткіші 32. Түркі халыктарының этногенезі? ЗЗ. Қазақ халқының демографиясы? 34. Түркі тілдерінің типологиялық жіктелімі? 35. Батыс қыішақ ескерткіштері? Зб. Жамиғ ат-тауарих ескерткіші. З7. Түркі халыктарының өсу демографиясы Ауызша тапсырмалар І. Түркі филологиясы пəнінің маңызы. 2. Түркі тілдерінің даму кезеңдері? З. Орал-Алтай гипотезасы деген не? 4. Көне түркі еіжерткіштерін жариялаған адам? 5- Көне түркі ескерткіштерінің сипаттамасы. б. Көне үйғыр іхкерткіштері. 7. Түркі халықтарының географиясы. 8. Түркі халықгарының демографиясы. 9 Қазақ халқыпың өсу ахуалы? 10. Қазақ этнографиясы сипаттамасы? 11. Тіл жəне этнос карым-қатынасы? 12 Түркі тілдерінің Х-ХІІ ғасырлардағы сипаты? ІЗ. Көне қырғыз кезеңі. 14. ХП-ХҮ ғасырлардағы түркі тілдері? 15. "Жамиат ат-Тауарих" ескерткіші Іб. М.Қашкари"Дивани лүғат ат - түрк" еңбегі. 17. ХҮ-ХҮШ ғас. қазақ тілі сипаты, авторы əдеби тіл. 18. Жазу жүйесінің дамуы. 19. XX ғасырдағы түркі тілдері. 20. Жалпы түркі тілдерін зертгеген Ресей түркітанушылырыньщ еңбегі? 21. Қазақ тіл б;лімінің дамуы? 22. Графика, алфавит мəселесі? 23. Тəуелсіздік алғаннан бері кезеңдегі түркі тілдері. 24. Түркі əдеби тілдері. 25. Мемлекеттік тіл деңгейне көшу мəселесі. 26. Алтаистика ҒЫЛЫМЫ
27. Түркі тілдерінің даму дəуірлері туралы көзқарастар? 28. Орал-Алтай гипотезасы мəселесі? 29. Түркі тілдерінің даму қалыптасу дəуірлері? ЗО. Көне түркі жазба ескерткіштерінің зерттелуі? ЗІ. Енисей есксрткіштерінің сипаты? 32. Орхон ескерткіштерінің зерттелуі?
49 ЗЗ. Күлтегін ескерткіші? 34. Талас ескер гкіштерінің зерттелуі 35. Көне үйғыр ескерткітері? Зб. Көне түркі дəуірі? 37- Орта түркі лəуірі ескерткіштері? 38. Жаңа түркі дəуірі сипаты? 39. Қараханид ескерткіштерінің зерттелуі? 40. Мəмлүк қьнішақтары ескерткішетрі? 41. Түркі тілдері фонетикасы ерекшелгі? 42. Ең жаңа дəуір силаты? 43. Ресей түркі ганушылары? 44. XIX ғасырда Ресейде түркі тілдерінің зерттелу сипаты. 45. Этнолингвистика мəселесі. 46. Қазак алфаіштінің дамуы? 47. Махмуд Қашқари "Диуани лүғат ат түрік" еңбегі 48. ХҮ-ХҮШ І асырларда қазақ əдеби тілі сиапты. 49. Түркі халықтары демографиясы. ЗО. Түркі филологиясына кіріспе пəннің зерттеу нысаны əдістері? ЗІ. Түркі тілдерінің жіктелімі? 32. Түркі тіледерінің Кеңес дəуіріндегі зерттелуі? 33. Европа түркітанушылары? 34. XIX ғасырдағы түркі тілдерінің сиапты? 35- Ресейдегі түркітану мектептері 36. Білге қаған ескерткіші 37. Түркі халықтарының этногенезі? З8. Қазақ халқілның демографиясы? 39. Түркі тілдерінің типологиялық жіктелімі? 4О.Батыс қыпіііақ ескерткіштері? 41. Жамиғ ат-тауарих ескерткіші. 42.Түркі халықтарының өсу демографиясы.
диахрондық тұрғыда зерттейтін тіл білімінің саласы. Стиль — латынша stуlos (қазақша — жазу құралы) деген сөз. Функционалдық стилистика – қарым-қатынастың əр түрлі аясына, шарттарына тəуелді болатын тілдік бірліктердің қолданылу жүйесін, яғни функционалдық стильдерді қарастыратын сала.
белгілі бір тəртіппен келуі, ал тілдік құрылым дегеніміз осы жүйенің іске асқан (көрінген) материалдық мүмкіндіктері.
тілдің өзінің қалыптастыруы. Узус – «қолданылып кеткен тілдік бірліктер» деген түсініктеме береді, узустың
карама-қарсысында окказионалдық бірліктер, яғни
Ə деттегі 50 (нормадағы) мағынадан бөлек, тек сол контексте келтірілген мағынада жұмсалған сөздер Абзац (нем. Absatz –шегініс) – 1) баспа не қолжазба мəтіннің алғашқы жолындағы шегініс, азат жол. 2) Автор ұстанымы тұрғысынан, графикалық түрде айқын бөлшектеніп тұратын мəтіннің композициялық-стилистикалық бөлігі. Адресант (нем. Adressant –жіберуші) ор. адресант – 1. Сөйлеуші, бір тілде қарым-қатынас жасау кезіндегі екінші бір жақ 2. Қарым-қатынас кезіндегі компоненттің бірі 3. Хабарды, айтылымды т.б. тудыратын, жіберуші жақ, хабарлаудың жəне эмотивті, донативті іс-əрекеттің субъектісі. Адресат (нем. Adressat –қабылдаушы) ор. адресат – 1. Тыңдаушы, сондай-ақ бір тілде қарым-қатынас жасау кезіндегі аудитория 2. Қарым- қатынас кезіндегі компоненттің бірі 3. Хабарлау, эмотивті, донативті іс-əрекет бағытталатын жақ. Айналмалы тұтасымдар (ор.кольцевые, рамочные) – күрделі фразалық тұтасымның басқы жəне соңғы сөйлемдерінің немесе лексикалық бірліктердің қайталанып қолданылуы.
эмоциялық, бағамды, стилистикалық рең білдіруі. Алшақ байласым – мəтін құрылымында бір-бірінен өзара алшақ орналасқан сөйлемдердің арасында орнайтын байласым түрі. Жалпы халықтық тіл - қоғам мүшелерінің бəріне бірдей түсінікті ортақ тіл. Анафора (грек. anaphora ana – кейін, қайтадан + phoros – алып жүруші, нем. anapher – бірыңғай басталуы) – 1. Қайталау арқылы жасалатын стилистикалық сөйлеу айшығы. Мəтіндегі əр жол немесе əр тармақ бірыңғай тілдік бірліктерден басталып отырады (дыбыс, сөз, морфема, сөйлем т.б.). 2. Бұрын жəне алдында айтылған ойға сілтеме жасайтын түрлі амал-тəсілдер (есімдік, қайталау, перифраз т.б.)
мəтін түрі. Əңгімелеуде мезгілдегі оқиғаның дамуы, құбылыстардың бірін-бірі ауыстыруы баяндалады.
тəсілдермен ұйымдасуы, мəтіндегі бірліктердің байланысы. Дейксис (грек. deixis –сілтеме) – тілдік құралдармен берілетін сілтеме, орнына жұмсалып отырған тілдік бірліктің мағынасына немесе қызметіне нұсқайды (есімдіктер, үстеулер, есімдік пен шылау, есімдік пен мекендік, мезгілдік ұғымды білдіретін сөздер).
жүзеге асуына тəн тілден тысқары (əлеуметтік, мəдени, психологиялық) фактілерді ескере отырып, жан-жақты, толықтай қарастырылатын сөйлеу, нақты мəтін 2. Мəтіннің ырғақпен, интонациямен жəне т.б. белгілерге сəйкес ұйымдасуы.
синтаксистік құрылысының, предикат мүшелердің, сөйлемдегі сөздердің орын 51 тəртібінің бір-бірімен сəйкес келіп қайталануы арқылы жүзеге асады. Сөйлемдердің бірі екіншісіне бағынбай, өзара тең дəрежеде байланысуы. Имплицитті - мазмұнның кейбір бөліктерінің формалды тілдік құралдарсыз берілуі. Композициялық-сөйлеу формалары (компазиционно-речевые формы) - екі жақты құрылым, біріншіден, ойлаудың бір түрі, яғни ойлау əрекетін жүзеге асырады, екіншіден, сөйлеу əрекетінің бір түрі, яғни қатысым түріне жатады. Композициялық-сөйлеу формалары - əңгімелеу, суреттеу (сипаттау), ойталқы (пайымдау).
барлық деңгейіне тəн единицалардың мағына, мазмұны жүзеге асатын орта. Көлемдік-прагматикалық мүшелену – бөліктердің көлемін, оқырманның назар аударуын ескере отырып мəтінді бөлшектеу: том, кітап, бөлім, тарау, тарауша (араб сандарымен көрсетіледі), бөлектеу (бірнеше жол қалдырылып барып жазылады), абзац, күрделі фразалық тұтасым. Көркем мəтін – сыртқы ортамен қарым-қатынас жасаудың, оны танып білудің эстетикалық құралы. Оның өзге стильдегі мəтіндерден өзгешелігі – қарым-қатынастың көркем тілдік құралдардың молынан қолданылу арқылы жүзеге асуы. Күрделі фразалық тұтасым - бір тақырыпқа негізделіп, мағыналық тұтастыққа бірігетін дербес сөйлемдердің тізбегі.
Басты қасиеті тұтасым жəне байласым болып саналатын мағыналық байланыстармен біріккен таңба бірліктерінің тізбегі.
синтаксистік тұтастық, синтаксистік күрделі бірлік, күрделі фразалық тұтасым, прозалық шумақ, фразадан үстем тұтастық т.б.
адамның ойы. Мүшелену – мəтін белгілерінің бірі əрі қатысымның жүзеге асуының бірден-бір шарты. Мəтіннің мүшеленуінің түрлері: 1) көлемдік-прагматикалық; 2) контекстік-вариативтік.
мəтін түрі. Ол ой-пікірдің, бір мəселе төңірегіндегі көзқарастың динамикалы түрде өрістетіле дамуын бейнелейді.
тізбегінің де орнына қолданылып, зат, мекен, мезгіл т.б. атаулардың мағынасында қолданылады.
композициялық-сөйлеу формасының бірі, мəтін түрі. Ол болмыстағы заттар мен құбылыстардың қандай да болмасын бір белгісін не белгілерін бейнелейтін мазмұндық сипатқа ие.
ұйымдастыруда ерекше қызмет атқарады. Тұтасым (ор. Когерентность, интеграция) – мəтін бөліктерінің бір тақырыпқа, шығарманың түпкі мазмұнына, ортақ ойға бірігуі. 52
үздіксіз қозғалысы нəтижесінде алдыңғы сөйлемде екпін түскен сөздің келесі сөйлемде қайталанып, өрістетілуі арқылы жүзеге асады. Форма — ол тіл құралдарының көмегімен болатын сөйлеудің сыртқы көрінісі; Стиль — қолданылуда өзіндік ерекшеліктері, айырым белгілері бар тілдік элементтер жүйесі немесе əдеби тілдің өзіндік сөздік құрамы, грамматикалық тұлғалары бар сараланған бөлігі.
атқарады. Іргелес байласым – мəтін құрамында өзара іргелес орналасқан сөйлемдер арасында орнайтын байланыс түрі. Эксплицитті байласым – мəтін бірліктері арасындағы байланыстың айқын формалды тілдік бірліктер арқылы жүзеге асырылуы. Пуризм - əдеби тілді, əсіресе оның сөздік қазынасын шет тілдік кірме сөздерден, тіпті жаңа жасанды тұлғалардан, ауызекі сөйлеу элементтері болып саналатын жергілікті сөз-диалектілерден, қарапайым сəздерден тазарту дегенді костайтын ағым, күрес түрі. Білімді бағалау жөніндегі мəлімет
U = [(P1 +P2) / 2] * 0,6 + E * 0,4 P1 - бірінші рейтингті бағалаудың цифрлік эквиваленті P2 - екінші рейтингті бағалаудың цифрлік эквиваленті Е – емтихандағы бағалаудың цифрлік эквиваленті Яғни 30% (1 рейтинг) + 30% (2 рейтинг) + 40% (емтихан)
«Білімді бағалау схемасы» №
Бағалау критериясы Бағалау түрі Апталар % барлығы
1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 0 11 12 13 14 15 1 Үй тапсырмасы 1 15
+ + + + + + + + + + + + + + + 2 Жеке жұмыс (реферат) 2 8
+ +
+
+
3 Практикалық сабақтардағы белсенділігі 0,5 7
+ + + + 4 СӨЖ, ОЖСӨЖ 2 30
+ + + + + + + + + + + + + + + 5 Р 1 + Р
2
60
7 Емтихан
40
8 Қорытынды
100
53 Аралық бақылаулар бойынша студенттің максималды үлгерім көрсеткіші 60% құрайды. Семестр аяғында оқу пəні бойынша қорытынды аттестациялау – емтихан өткізіледі (максималды көрсеткіші - 40%). Пəн бойынша қорытынды емтихан бағасы аралық бақылаулар жəне қорытынды аттестациялаудың максималды көрсеткіштер сомасы ретінде анықталады. Қорытынды емтихан пəннің негізгі теориялық жəне практикалық материалдарын қамтитын нұсқауларға бөлінген тест тапсырмалары түрінде өтеді.
Əріптік бағалау жəне оның балдардағы цифрлік эквиваленті дұрыс жауаптардың пайыздық көрсеткіші бойынша анықталады (кесте бойынша)
A-
3,67 90-94
өте жақсы B+
3,33 85-89
жақсы B 3,0 80-84 B-
2,67 75-79
C+ 2,33
70-74 қанағат
C 2,0
65-69 C-
1,67 60-64
D+ 1,33
55-59 D 1,0 50-54 F 0 0-49 қанағаттанарлық
Курс саясаты оқу процесінің жоғарғы тиімділігін қамтамасыз етуге тиісті жəне барлық студенттер үшін міндетті.
Курс бойынша жоғары балл алу үшін əрдайым жұмыстану қажет. Себебі пəн бойынша баға жалпы семестр бойы жинақталады. Сабаққа белсенді қатысып, барлық тапсырмаларды нақты, дұрыс, ұқыпты, толық орындаған жағдайда студентке жоғары баға қойылады. Студент əрбір кредит сағат бойынша жинаған балдарын есептеп жүруі қажет /жоғарыда көрсетілген пəн бойынша білімді бағалау жəне апталық тақырыптық кесте бойынша/.
54
Сабаққа міндетті түрде қатысуы керек. Босатылған сабақтар оқу-əдістемелік кешенде көрсетілген сабақтың толық көлемінде қосымша жұмыспен өтеді. Аудиториядағы тəртіп: Сабақ уақытында төмендегі іс-əрекеттерге рұқсат етілмейді: 1. Ұялы телефонмен сөйлесуге; 2. Сабақтан сұрануға; 3. Бос əңгіме құруға; 4. Басқа біреуге кедергі келтіріп, тапсырманы автоматты көшіруге. Сабақ уақытында студенттің төмендегі іс-əрекеті есепке алынады: Өз пікірін дəлелдесе; Сабаққа белсенді қатысса; Берілген тапсырманы уақытынан бұрын орындаса; Үй тапсырмасы: Үй жұмысының орындалуы міндетті жəне оқытушы белгілеген уақытта тапсырылуы тиіс. Уақытында тапсырылмаған үй жұмысы қабылданбайды. Сіздің өте жақсы орындаған бес үй жұмысыңыздан Сіздің жалпы бағаңызға əсер ететін баға шығарылады.
Жеке семестрлік тапсырмалар міндетті орындалуы тиіс. Семестрлік жұмыстар дұрыс орындалғанда, студент ол жұмысты қорғауы тиіс. Жұмыста қателер табылған жағдайда, ол студентке қайта қарауға қайтарылады. Тапсырмалардың əрқайсысы бөлек бағаланып, қорытынды бағаға əсерін тигізеді. Өзіндік жұмыс: Сабақта
орындалып, сабақ
соңында тапсырылады. Сабақтан соң
қабылданбайды жəне бағаланбайды.
құралдар жоқ
55
56
57
жүктеу/скачать 435,66 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|