Сабақ мазмұны мен кестесі

Сабақ мазмұны мен кестесі

№ 1 - дәріс

1. «Қазақ әдеби тілінің тарихы» пәнінің зерттеу обьектілері, мақсат-міндеттері, зерттеу әдістері.

2.Әдеби тілдің сипаты. Әдеби тіл туралы жалпы мәлімет. Ол жайындағы түрлі көзқарастар, анықтамалар.

3.Әдеби тілдің нормалық белгілері, түрлері.

№ 1 семинар

Тақырыбы: 1.Қазақ әдеби тілінің тарихы мақсат-міндеттері, мәселелері, зерттеу әдістері.

2.Әдеби тілдің сипаты. Әдеби тіл туралы жалпы мәлімет. Ол жайындағы түрлі көзқарастар, анықтамалар.

3.Әдеби тілдің нормалық белгілері, түрлері. Әдеби тіл нормаларының әр түрлі тарихи кезеңдерде тұрақтылық дәрежесі мен талаптардың бірдей еместігі.

4. Әдеби тіл және көркем әдебиет тілі, функционалдық стильдер.

№ 1 ОЖСӨЖ

Тақырыбы: 1.Әдеби тілдің нормалық белгілері, түрлері.

2. Әдеби тіл және көркем әдебиет тілі, функционалдық стильдер.

№ 1 СӨЖ

Тақырыбы: Қазақ әдеби тілі дамытуда Ы.Алтынсаринның орны.

1. 
   Әдебиеттер: 1. Сыздық Р. Абай және қазақтың ұлттық әдеби тілі. Алматы, 2004 ж.
   
2. 
   Исаев С. Қазақ әдеби тілінің тарихы. Алматы, 1989,1996 ж ж.
   
3. 
   Қалиев Ғ,Боранбаев Г. Қазақ әдеби тілінің тарихы. Практикалық курс. Алматы, 2001 ж.
   
4. 
   Мұхамбет-Кәрім Х. Диалектология мен қазақ әдеби тіл тарихы мәселелері. Алматы, 2001 ж.
   

№ 2 - дәріс

1.Әдеби тіл және көркем әдебиет тілі, функционалдық стильдер.

2. Әдеби тіл мен ауызекі сөйлеу тілінің өзара байланысы. Сөйлеу тіліне тән ерекшеліктер. Сөздердің сөйлеу тіліндегі синтаксистік, морфологиялық және фонетикалық өзгешеліктері.

3.Әдеби тілдегі сөздік қор мен ауызекі сөйлеу тіліне тән сөз байлығы. Диалектизм мен қарапайым сөздердің өзара айырмашылығы және олардың әдеби тілге қатысты, стильдік қызметі. Диалектизм мен дублет сөздер. Әдеби тіл нормаларының әр түрлі тарихи кезеңдерде тұрақтылық дәрежесі мен талаптары.

№ 2 семинар

2.Әдеби тілдегі сөздік қор мен ауызекі сөйлеу тіліне тән сөз байлығының бір еместігі. Диалектизм мен қарапайым сөздердің өзара айырмашылығы және олардың әдеби тілге қатысты, стильдік қызметі. Диалектизм мен дублет сөздер.

2.Әдеби тілдегі сөздік қор мен ауызекі сөйлеу тіліне тән сөз байлығының бір еместігі. Диалектизм мен қарапайым сөздердің өзара айырмашылығы және олардың әдеби тілге қатысты, стильдік қызметі. Диалектизм мен дублет сөздер.

№ 2 СӨЖ

1. 
   Әдебиеттер: 1.Айдаров Ғ, Құрышжанов Ә, Томанов М. Көне түркі жазба ескерткіштері тілі. Алматы, 1970 ж.
   
2. 
   Аманжолов С.А. Вопросы диаклектологии и истории казахского языка. Алма-Ата, 1959, 1997 ж.
   
3. 
   Аманжолов С.А. Вопросы диаклектологии и истории казахского языка. Алма-Ата, 1959, 1997 ж.
   
4. 
   Әуезов М. Қазақтың әдеби тілі туралы. //Әдебиет және искусство. 1951, № 4.
   

№ 3 - дәріс

1.Қазақ әдеби тілінің тарихи негіздері мен даму кезеңдері.

а) Қазақ халқы – ежелгі түркі тайпалардың ұрпағы. Түркі тайпаларының ауызша түрде сақталып келген туындылары.

ә) Ежелгі түркі тілдері ескерткіштері (Орхон-Енесей жазу нұсқалары) мен ұйғыр жазу ескерткіштерінің тілі.

б) Орта ғасыр (Х-ХҮ ғасырлар) түркі ескерткіштері, батыс түркі тілдерінің ескерткіштері:

№ 3 семинар

2.Ежелгі түкі тілдері ескерткіштері (Орхон-Енесей жазу нұсқалары) мен ұйғыр жазу ескерткіштерінің тілі.

2. Қазақ халқы – ежелгі түркі тайпалардың ұрпағы. Сондықтан түркі тайпаларының арасында туып, ғасырлар бойы ауызша түрде сақталып келген туындылар түркі халықтарының көпшілігіне, оның ішінде қазақ халқына да ортақ екендігі.

2.Жұбанов Қ. Қазақ тілі жөнінде зерттеулер. Алматы, 1966 ж.

3. Жұбанов Е. Қазақтың ауызекі көркем тілі. Алматы, 1996 ж.

4.Жанпейісов Е, М.Әуезовтің «Абай жолы» эпопеясының тілі. Алматы, 1976 ж.

№ 4 - дәріс

Тақырыбы: 1. Қазіргі қазақ әдеби тілін қалыптастырудың алғашқы лабораториясы - қазақтың бай ауыз әдебиеті.

а) Ауыз әдебиеті үлгілерінің тілін, олардың пайда болу дәуірлеріне қарай бөліп сипаттау;

ә) Олардың жанрлық классификациясына қарай бөлінуі;

б) Ауыз әдебиетінің лексикалық, морфологиялық сипаттамасы, көркемдеу тәсілдері, сөз тіркестіру амалдары; проза бөліктерінде сөздердің сөйлем ішіндегі орын тәртібі, құрамалас сөйлемдердің берілуі т.б.

в) Халық ауыз әдебиеті нұсқаларындағы көне түркі элементтері мен оғыз, қарлұқ тілдерінің элементтері (лексикасы мен грамматикасы).

№ 4 семинар

а) «Кодекс Куманикустың тілі:

ә) Қыпшақ тілдері (мамлюк қыпшақтарының тілі; армян қыпшақтарының тілі;

б)Қожа Ахмет Иассауыдің «Хикмет» өлеңдер жинағының тілі, оның қазақ тіліне қатысты;

2)Қыпшақ тілдері (мамлюк қыпшақтарының тілі; армян қыпшақтарының тілі; Қожа Ахмет Иассауыдің «Хикмет» өлеңдер жинағының тілі, оның қазақ тіліне қатысты; шығыс түркі ескерткіштері; 1)Қараханидтер түріктерінің тілі; 2)Хоризм түріктерінің тілі; 3)Шағатай түріктерінің тіліндегі ескерткіштер. Олардың фонетикалық, лексикалық және грамматикалық сипаты.

№ 4 СӨЖ

Тақырыбы: Қазақ әдеби тілі лексикасының нормалану процесі

Әдебиеттер: 1.ХХ ғасырдағы қазақ әдеби тілі. Астана: Елорда 2000 ж.

2. 
   Ибатов А. ХІҮ ғасырдағы хандар жарлықтарының тілі. Алматы, 1997 ж.
   
3. 
   Қазақ тілі. Энциклопедия. Алматы, 1998 ж.
   
4. 
   Мусабаев Г.Г. Становление и развитие казахского литературного языка и вопросы казахской диалектологии. Алма-Ата, 1952 ж.
   

№ 5 - дәріс

а) Қазақ халқының ұлттық кезеңге дейінгі әдеби тілі. ХҮ-ХІХғ. екінші жартысы; ә) Қазақ халқының ұлт болып қалыптасқан кезеңіндегі әдеби тілі. б) ХІХғ. екінші жартысынан қазіргі кезеңге дейін бөліну принциптері. Қазақ әдеби тілінің бастамасы мен дәуірлерге бөлінуі туралы зерттеушілердің әр түрлі көзқарастары.

2. Әдеби тіліміздің даму кезеңдері. Бұл жөніндегі көзқарастар.

№ 5 семинар

1) Қараханидтер түріктерінің тілі;

2) Хоризм түріктерінің тілі;

3)Шағатай түріктерінің тіліндегі ескерткіштер. Олардың фонетикалық, лексикалық және грамматикалық сипаты.

2. Аманжолов С.А. Вопросы диаклектологии и истории казахского языка. Алма-Ата, 1959, 1997 ж.

3. 
   Аманжолов С.А. Вопросы диаклектологии и истории казахского языка. Алма-Ата, 1959, 1997 ж.
   
4. 
   Әуезов М. Қазақтың әдеби тілі туралы. //Әдебиет және искусство. 1951, № 4.
   

№ 5 ОЖСӨЖ

2.Исаев С. Қазақ әдеби тілінің тарихы. Алматы, 1989,1996 ж ж.

3.Қалиев Ғ,Боранбаев Г. Қазақ әдеби тілінің тарихы. Практикалық курс. Алматы, 2001 ж.

4.Мұхамбет-Кәрім Х. Диалектология мен қазақ әдеби тіл тарихы мәселелері. Алматы, 2001 ж.

2. Исаев С. Қазақ әдеби тілінің тарихы. Алматы, 1989,1996 ж ж.

3. Қалиев Ғ,Боранбаев Г. Қазақ әдеби тілінің тарихы. Практикалық курс. Алматы, 2001 ж.

4. Мұхамбет-Кәрім Х. Диалектология мен қазақ әдеби тіл тарихы мәселелері. Алматы, 2001 ж.

ХҮ-ХҮІІ ғасырлардағы қазақ тілін танытатын үлгілер: а) халықтың сөйлеу тілі негізіндегі; б) жазба әдеби тілі дәстүріндегі нұсқалар. Қазтуған Сүйіншіұлы, Сыпыра жырау Сұрғалтайұлы, Асанқайғы, Доспамбет, Шалкиіз Тіленшіұлы, Жиембет, Марғасқа, Шонан жыраулардың өлең – толғау, жырларының лексикалық, граматикалық сипаты. Олардың сөз қолданысын, көркемдегіш-бейнелеу тәсілдерін ауыз әдебиеті үлгілерімен байланыстырып, ұқсастықтары мен айырмашылықтарын көрсету.

№ 6 семинар

Тақырыбы: 1.Қазіргі қазақ әдеби тілін қалыптастырудың алғашқы лабораториясы қазақтың бай ауыз әдебиеті.

2.Ауыз әдебиеті үлгілерінің тілін, біріншіден, олардың пайда болу дәуініне қарай бөліп сипаттау, екіншіден олардың жанрлық классификациясына қарай айырылып көрсету. Ауыз әдебиетінің лексикалық, морфологиялық сипаттамасы, көркемдеу тәсілдері, сөз тіркестіру амалдары; проза бөліктерінде сөздердің сөйлем ішіндегі орын тәртібі, құрамалас сөйлемдердің берілуі т.б. Халық ауыз әдебиеті нұсқаларындағы көне түркі элементтері мен оғыз, қарлұқ тілдері элементтері (лексикасы мен грамматикасы).

№ 6 ОЖСӨЖ

№ 6 СӨЖ

2.Ибатов А. ХІҮ ғасырдағы хандар жарлықтарының тілі. Алматы, 1997 ж.

3..Қазақ тілі. Энциклопедия. Алматы, 1998 ж.

4.. Ысқақов А.Абай және қазақтың әдеби тілі. // Абай тілі сөздегі. Алматы, 1968 ж.

Автор: Абай атындағы Қазақ Ұлттық педагогикалық университеті Жалпы тіл білімі және қазақ тілі тарихы кафедрасы Ф.Ғ.К, Доцент Г.Боранбаева.
№ 7 - Дәріс

Тақырыбы: 1. ХҮІІІғ. мен ХІХ ғ. І-жартысы аралығындағы қазақ әдеби тілі.

Бұл кезеңдегі халықтың сөйлеу тілі мен ауыз әдебиеті тілі негізінде жырлаған ақын-жыраулардың (Шал, Көтеш, Досқожа, Ақтамберді, Тәтіғара, Үмбетей, Бұқар т.б) шығармалары тілінің лексикасы, морфологиялық сипаты; сөз тіркесу амалдары, көркемдеу тәсілдері.

№ 7 Семинар

Тақырыбы: 1.Қадырғали Жалайырдың «Жамиғ-ат-тауарих» (ХҮІ ғ.) Абулғазы Баһадурдың «Шежіре-түрк» (ХҮІІ ғ.), шығармаларының тілін, ХҮ-ХҮІІ ғасырлардан қалған қазақ хандарының, тархандарының жарлықтары мен әр алуан іс-қағаздарының (арыз, мәлімдеме, бұйрық т.б) тілін талдап олардың қазақ тіліне қатысын көрсету. Бұлардығы орта ғасырлық түркі жазба тілінің белгілері, қазақтың сөйлеу тілінен алшақтайтын тұстары.

№ 7 ОЖСӨЖ

№ 7 СӨЖ

2.Исаев С. Қазақ әдеби тілінің тарихы. Алматы, 1989,1996 ж ж.

3.Қалиев Ғ,Боранбаев Г. Қазақ әдеби тілінің тарихы. Практикалық курс. Алматы, 2001 ж.

3.Мұхамбет-Кәрім Х. Диалектология мен қазақ әдеби тіл тарихы мәселелері. Алматы, 2001 ж.

№ 8 - Дәріс

Тақырыбы: ХІХ ғ. ІІ-жартысы мен ХХ ғ. 20 жылдары аралығындағы қазақ әдеби тілі.

№8 Семинар

2. Қазақстанда оқу-білімнің кеңірек таралуына жағдайлар жасалуы. Ы.Алтынсариннің ағартушылық қызметі.

№8 ОЖСӨЖ

№ 8 СӨЖ

1.Әдеби тіліміздің көркем шығарма және публицистикалық стильдермен қоса, бұл жылдары ғылыми стильдің даралануы.

Әдебиеттер: 1. Сыздық Р. Абай және қазақтың ұлттық әдеби тілі. Алматы, 2004 ж.

2.Исаев С. Қазақ әдеби тілінің тарихы. Алматы, 1989,1996 ж ж.

3.Қалиев Ғ,Боранбаев Г. Қазақ әдеби тілінің тарихы. Практикалық курс. Алматы, 2001 ж.

4.Мұхамбет-Кәрім Х. Диалектология мен қазақ әдеби тіл тарихы мәселелері. Алматы, 2001 ж.

№ 9 - Дәріс

Тақырыбы : 1.Абай және жаңа дәуірдегі қазақ әдеби тілі.

2.Абай «Қара сөздері», оның жанрлық және стильдік сипаты. Әдеби тілімізді дамытуға қатысы. Лексикалық құрамы, бөгде сөздер, грамматикалық және фонетикалық екрекшеліктер, бұл екрекшеліктер арғы шығу тарихы.

№ 9 Семинар

Тақырыбы: 1.Қазақ тілінде алғашқы мерзімді баспасөздің шығуы «Түркістан уалаятының газеті», «Дала уалаятының газеті», «Торғай газеті», «Ауыл шаруашылық листосі». Қазақ жазуы мен әдеби тілді қалыптастыру туралы мәселелердің көтеріле бастауы. Алғашқы газеттердің әдеби тілімізді дамытудағы, публицистикалық стильдің қалыптасуындағы рөлі. Ресми іс-қағаздары стилінің әрі қарай дамуы.
№ 9 ОЖСӨЖ

Тақырыбы: 1.Ауыз әдебиеті үлгілерінің тілін жанрлық классификациясына қарай айырып көрсету.

№ 9 СӨЖ

2.Исаев С. Қазақ әдеби тілінің тарихы. Алматы, 1989,1996 ж ж.

3.Қалиев Ғ,Боранбаев Г. Қазақ әдеби тілінің тарихы. Практикалық курс. Алматы, 2001 ж.

3.Мұхамбет-Кәрім Х. Диалектология мен қазақ әдеби тіл тарихы мәселелері. Алматы, 2001 ж.

№10 - Дәріс

Тақырыбы: 1.Эпостолярлық құжаттар тілі. Эпостолярлық стильдің ерекшеліктері. Кеңсе іс-қағаздары стилінің пайда болуы. Патша үкіметі мен жергілікті әкімшілік орындарының бұйрықтары, мәлімдемелері т.б. Олардың лексикалық сипаты, грамматикалық ерекшеліктері, орфографиясы.

№10 Семинар

2.Бұл кезең де бұрынғы қазақ поэзиясы тілінің одан әрі дамуы. Шөже, Сүйінбай, Шортанбай, Күдері, Біржан, Ақан, Мұрат, Базар жырау т.б. шығармаларының қазақ әдеби тілінің даму барысындағы орны.

№10 ОЖСӨЖ

Тақырыбы: 1.Халық ауыз әдебиеті нұсқаларындағы көне түркі элементтері мен оғыз, қарлұқ тілдері элементтері (лексикасы мен грамматикасы).

№10 СӨЖ

Әдебиеттер: 1. Сыздық Р. Абай және қазақтың ұлттық әдеби тілі. Алматы, 2004 ж.

2.Исаев С. Қазақ әдеби тілінің тарихы. Алматы, 1989,1996 ж ж.

3.Қалиев Ғ,Боранбаев Г. Қазақ әдеби тілінің тарихы. Практикалық курс. Алматы, 2001 ж.

4.Мұхамбет-Кәрім Х. Диалектология мен қазақ әдеби тіл тарихы мәселелері. Алматы, 2001 ж.

№11 –Дәріс

2.Қазақ әдеби тілі дамытуда Ы.Алтынсаринның орны. Ыбырай Алтынсарин қара сөзінің тілі және оның поэзиядағы сөз тігісі. Қазақ әдебиетінде мысал жанрының пайда болуы.

№11 -Семинар

2.Қазақ тілі жайындағы алғашқы грамматикалар. Қазақ тілі материалдарын қамтыған сөздіктер, олардың түрлері, сипаты, сапасы және қазақ әдеби тілінің дамуына тигізген әсері.

№11 ОЖСӨЖ

Тақырыбы: 1. Қазақ тілі тарихын дәуірге бөлу принциптері, әдеби тіліміздің даму кезеңдері. Бұл жөніндегі көзқарастар.

11 Апта

№11 СӨЖ

2.Қазақ әдеби тілі лексикасының нормалану процесі.

2.Исаев С. Қазақ әдеби тілінің тарихы. Алматы, 1989,1996 ж ж.

3.Қалиев Ғ,Боранбаев Г. Қазақ әдеби тілінің тарихы. Практикалық курс. Алматы, 2001 ж.

4.Мұхамбет-Кәрім Х. Диалектология мен қазақ әдеби тіл тарихы мәселелері. Алматы, 2001 ж.

20-30 жылдардағы тіл, әліпби, орфографиялық саласында жүргізілген реформалар. Латын жазуына көшу мәселесі. Орфографиялық ережелерді жетілдіру жолдары.

1940 жылғы орыс графикасына негізделген жазу жүйесін қабылдау.
№12 Семинар

Тақырыбы: 1.ХІХ ғ. 2-жартысындағы әдеби тілдің ерекшеліктері. Сол тұста айтылған пікірлер: орыс ғалымдарының, Ыбырайдың, Абайдың айтқандары мен «Дала уалаятының» бетінде жарияланған мақалалар.
№ 12 ОЖСӨЖ

Кредиттік сағат саны – 3

Тақырыбы: 1.Қазақ халқының ұлттық кезеңге дейінгі әдеби тілі. ХҮ-ХІХғ. екінші жартысы; 2.Қазақ халқының ұлт болып қалыптасқан кезеңіндегі әдеби тілі ХІХғ. екінші жартысынан қазіргі кезеңге дейін.

№ 12 СӨЖ

Әдебиеттер: 1. Сыздық Р. Абай және қазақтың ұлттық әдеби тілі. Алматы, 2004 ж.

2.Исаев С. Қазақ әдеби тілінің тарихы. Алматы, 1989,1996 ж ж.

3.Қалиев Ғ,Боранбаев Г. Қазақ әдеби тілінің тарихы. Практикалық курс. Алматы, 2001 ж.

4.Мұхамбет-Кәрім Х. Диалектология мен қазақ әдеби тіл тарихы мәселелері. Алматы, 2001 ж.
№13 Дәріс

Тақырыбы: 1.ХХғ. 20-жылдарынан бергі (Кеңес дәуіріндегі) қазақ әдеби тілі

Қоғамның әлеуметтік, мәдени өміріндегі өзгерістер.

Ж. Аймауытов, М.Жұмабаев, Шәкәрім, М.Дулатов, А.Байтұрсынов, Б.Майлин, С.Сейфуллин, І.Жансүгіров, М.Әуезов, С.Мұқановтың т.б. прозалық, драмалық және поэзиялық шығармаларының, публицистикалық туындыларының лексикасы
№ 13 Семинар

Тақырыбы: Қазақтың тілінің жасалып, қалыптасқан кезі. Қадырғали Жалайырдың «Жамиғ-ат-тауарих» (ХҮІ ғ.) Абулғазы Баһадурдың «Шежіре-түрк» (ХҮІІ ғ.), шығармаларының тілін, ХҮ-ХҮІІ ғасырлардан қалған қазақ хандарының, тархандарының жарлықтары мен әр алуан іс-қағаздарының (арыз, мәлімдеме, бұйрық т.б) тілін талдап олардың қазақ тіліне қатысын көрсету.

№13 ОЖСӨЖ

№13 СӨЖ

Әдебиеттер: 1. Сыздық Р. Абай және қазақтың ұлттық әдеби тілі. Алматы, 2004 ж.

2.Исаев С. Қазақ әдеби тілінің тарихы. Алматы, 1989,1996 ж ж.

3.Қалиев Ғ,Боранбаев Г. Қазақ әдеби тілінің тарихы. Практикалық курс. Алматы, 2001 ж.

4.Мұхамбет-Кәрім Х. Диалектология мен қазақ әдеби тіл тарихы мәселелері. Алматы, 2001 ж.

№14 Дәріс

№ 14 Семинар

№ 14 ОЖСӨЖ

2.Ақындар мектебінің әдеби тілі дамуындағы ролі.

3. Дулат ақын тіліндегі жазба әдеби тілге тән белгілер.

№ 14 СӨЖ

2. 
   Аманжолов С.А. Вопросы диаклектологии и истории казахского языка. Алма-Ата, 1959, 1997 ж.
   
3. 
   Аманжолов С.А. Вопросы диаклектологии и истории казахского языка. Алма-Ата, 1959, 1997 ж.
   
4. 
   Әуезов М. Қазақтың әдеби тілі туралы. //Әдебиет және искусство. 1951, № 4.
   

№ 15 дәріс

№ 15 семинар

№ 15 ОЖСӨЖ

№ 15 СӨЖ