Өндірісте газ күшімен фондандау тәсілі кеңінен таралған. Мұнай қозғалып келе жатқан кезде сұйық бағанасы қысымының гидростатикасын қайтару үшін оның түп қысымы өте үлкен болуы тиіс. Сұйық құбырлармен жүрген кезде сағадағы түп қысымы азаяды және кейбір биіктіктерде қаныққан қысыммен теңеседі. Мұндай жағдайда мұнайды фондандау нәтижесінде одан ерігіш газ пайда болады. Газ қаныққан кезде және оның қанығуының нәтижесінде ағын көтеріледі, ал оның тығыздығы төмендейді. Фонтандық ұңғыманың негізгі параметрлері болып фонтандаудың түп қысымы және сұйықтың жоғарғы қаныққандылық қысымы табылады. Фонтандауды қамтамасыз ету үшін барлық ұңғылар фантон құбырларымен жабдықталады.
Жаңадан алынған мұнай кен рындарында алғашқы кезде ұңғылардың барлығы фонтандайды, өйткені қабат энергиясының қоры жеткілікті болады. Сондықтан ұңғының түп қысымы – ұңғыдағы сұйық бағанасының гидростатикалық қысымын, сағадағы қарсы қысымды, сұйықтың қозғалысы үйкелісіне жұмсалатын қысымды жоюға мүмкіндігі болады.
Фонтандау шартын мына теңдеу анықтайды:
Мұнда -ұңғының түбіндегі қысым; - ұңғыдағы сұйық бағанасының гидростатикалық қысымы; - СКҚ үйкеліске қысымның жоғалуы; - сағадағы қысым
Ұңғыманың фонтандалуының негізінде 2 түрі бар:
.Құрамында газ көбіктері болмайтын сұйықтардың фонтандауы, - артезиянды фонтандау.
Құрамында газ көбіктері болатын сұйықтардың фонтандауыфонтандаудың кең тараған түрі
Артезианды тәсіл сирек кездеседі және ол орын алу үшін ерітілген газ мүлдем болмауы тиіс, түптік қысым ұңғы бағанасындағы газдалмаған сұйықтықтың гидростатикалық қысымнан артық болуы керек.
Фонтандау кезінде ұңғы түбіндегі қысым теңдеуімен анықталады, мұнда сұйық тығыздығы тұрақты кезінде сұйық бағанасының гидростатикалық қысымы былай анықталады:
gH
- ұңғыдағы сұйықтың орташа тығыздығы; Н – ұңғының түбімен сағасы арасындағы ұңғының тігінен арақашықтығы.
Газ күшімен фонтандау есебі
Бұл мұнай ұңғыларының фонтандаудың кейіннен тараған түрі Артезиан фонтандарының фонтан құбырларында газдандырылмаған, сұйық яғни мұнай қозғалып келе жатқан дығы анықталған болатын сондықтан мұндай сұйықтың бағана қысымының гидростатикасын қайтару үшін оның түп қысымы өте үлкен болуы керек.
Ол құбыр аралық кеңістікті саңылаусыздандыру мақсатында, ұңғыма сағасын шегендеуші құбырға жалғау үшін, сонымен қатар фонтанды арматураны бекіту үшін арналған.
Фонтанды арматура:
Фонтанды құбырдың бір немесе екі тізбегін жалғау үшін;
Фонтанды құбыр мен шегендеуші құбыр аралығын бақылау және саңылаусыздандыру үшін;
Ұңғыманы меңгеру,пайдалану және жөндеудің технологиялық операцияларын жүргізу үшін;
сорапты компрессорлы құбырлардың қабырғаларында және шығару сызығында шайырлы-асфальтенді заттар мен парафиндердің түзілуі;
ұңғыманың тоқтап қалуына әкелетін фонтаудау кезіндегі діріл;
ұңғыманың түбінде құмды қалдықтардың түзілуі,қабат эксплуатациясы кезіндегі сорапты компрессорлы құбырда саздың түзілуі;
сорапты компрессорлы құбырдың түбінде және ішінде тұздардың түзілуі.
Фонтандау шарты
Фонтандау тек егер энергия түп қысымына әкелетін энергияға тең немесе көп, бұл сұйықтықта жоғарыға көтеру шарты бйынша фонтандық көтерме оптималдық режимде жұмыс жасайды түп қысымына байланысты сұйықтық жоғарыға мүмкін , берілген қысымға байланысты
пайдалы жұмыс 1м3 сұйықты көтеру кезінде атқарылады, ол жоғарыға көтерілген сұйықтың күшіне тең.
