ФИЗИКА • КҮШТЕР • НЬЮТОН ЗАҢДАРЫ 5 ДИАГРАММА 02: Қосымша сұрақ С6. Ұшу үшін қанат пішіні қаншалықты
маңызды?
Ұшақтардың қанаттары мен тікұшақтардың
роторлары ұқсас жолдармен пішінделген. Олардың
дөңгелектелген алдыңғы және үшкір артқы жиегі
бар. Төменгі бетке қарағанда үлкен қисықтығы бар
жоғарғы беттік тіркестік аэродинамикалық профиль
деп аталады.
Шабуыл бұрышы да жоғары көтерілу үшін маңызды.
Қанат ауаны төмен ығыстыру үшін және жоғары
көтеру үшін алдыңғы жиек үшкір жиектен биік
болатындай етіп бұрышталу қажет.
Қанаттың ауданы да маңызды. Ұшақ салмағының
қанатының ауданына қатынасы қанат жүктемесі
ретінде белгілі. Қанат жүктемесі төмендеген сайын,
қажетті жоғары көтеру жылдамдығы да азаяды.
Свинг ұшақтар өздері жүріп бара жатқан
жылдамдықтарына сәйкестену үшін, қанаттарының
пішінін өзгертуге қабілетті. Төменгі жылдамдықтар
үшін ұзын, жұқа қанаттар жақсы болса, жоғарғы
жылдамдықтар үшін қысқа, тұйықталған қанаттар
көбірек үйлеседі.
• Жануарлар қалай ұшады?
Құстар ұша алу үшін, олардың бірнеше икемділіктері бар. Олардың денелері оларды көбірек аэродинамикалық қылу
үшін және салмақтарын азайту үшін іші қуыс сүйекті сүйір пішінді болып келеді. Оларға қанаттарын сермеуге және
оларды ауаға көтеруге мүмкіндік беретін өте үлкен бұлшықеттері бар.
Ұша алатын жануарлардың үш түрі бар: құстар, жәндіктер және жарқанаттар. Бірақ көпшілігі сырғып ұшуға икемді.
Қосымша сұрақ С7. Сырғып ұшу деген не?
Тұрақты күшсіз ауада қалықтап тұруға болады, бұл сырғып ұшу ретінде белгілі. Көптеген ұшақтар кейбір
дәрежеде сырғып ұша алады және көптеген құстар да үлкен қашықтыққа төзу үшін сырғып ұшуды қолданады.
Сырғып ұшуға икемделген құстардың қанаттары ұзартылған (ұзын әрі жұқа). Бұл оларға алыс қашықтыққа
сырғып ұшуға көмектеседі.
Ұша алмайтын көптеген жануарлар да сырғи алады. Оларға сүтқоректілер мен бауырымен жорғалаушылардың
түрлері жатады.
