«Физика» кафедрасы «Механика» пәні бойынша зертханалық жұмыс орындауға арналған

1. 
   Маятниктің негізінің горизонтальдығын қамтамасыз етіп, оның шарик ілінген жібін шкаланың нөлінің тұсына дәл келетіндей етіп қойылсын.
   
2. 
   Микрометр арқылы шариктің радиусы анықталсын.
   
3. 
   Арнаулы оймаға зерттелейін деп отырған шарикті, ал бағыттаушыға қатты үлгі орналастырылсын. Екеуінің материалдары бірдей болсын.
   
4. 
   Көлбеулікті өлшейтін шкала арқылы маятник g=15⁰ – қа бұрылсын, сонда маятниктің горизонталь жазықтықпен жасайтын бұрышы b=90⁰ - g арқылы анықталады.
   
5. 
   Құралды ток көзіне қосып, «Желі» («Сеть») кнопкасы басылсын.
   
6. 
   Шарикті тепе – теңдік қалпынан a₀=5⁰ – қа бұрып, ол градустан радианға ауыстырылып, кестеге жазылсын.
   
7. 
   Шарикті еркін жіберу керек. Осы кезде арнаулы құрал тербеліс санын көрсетсе, секундомер осы тербеліс санына кеткен уақытты көрсетеді.
   
8. 
   Тербеліс санын 10-15 болатындай етіп алып, шкала (6.14) бойынша (6.3 – сурет) көздің байқауымен a_n ауытқу бұрышын анықтау керек, ол радианға ауыстырылып, дәптерге жазылсын. Тәжірибе үш рет қайталансын. Онда a_n – нің орташа мәнін анықтау керек.
   
9. 
   Жоғарыда айтылған 4-8 баптар a₀=5⁰ және g=25⁰ үшін қайталанып жасалсын.
   
10. 
    2-9 баптар басқа шариктермен және соған сәйкес үлгілермен қайталанып жасалсын.
    
11. 
    Домалау үйкеліс коэффициентін (6.13) формула бойынша есептеп табу керек.
    
12. 
    Өлшеудің салыстырмалы қателігі мына формула бойынша анықталады:
    

6.1 – кесте