Физиология дјріс №12

ТАЛДАҒЫШТАР ҚҰРЫЛЫСЫ:

• ТАЛДАҒЫШТАР ҚҰРЫЛЫСЫ:
• И.П. Павлов талдағыштар құрамы үш бөлімнен тұрады деп қарастырды:
• Шеткі бөлім – рецептор;
• Өткізгіш бөлім – қозуды өткізетін жолдар;
• Орталық бөлім – ми қыртысы нейрондары

• Бұл үш бөліктің біреуінің зақымдануы белгілі бір тітіркендірісті ажырату қаблеттілігін жоюға әкеп соқтырады.

Қабылдағыштар екі үлкен топқа

• Қабылдағыштар екі үлкен топқа
• бөлінеді:
• Экстрорецепторлар (көру, дыбыс, иіс, дәм, терінң сезімдерін жеткізеді).
• Интрорецепторлар (ішкі организмде висцерорецепторлар және проприорецепторлар қабылдағыштары жатады).

Қабылдағыштар сыртқы ортадан

• Қабылдағыштар сыртқы ортадан
• қабылдауға қарай екіге бөлінеді:
• Дистанциялық (көру, есту, иіс)
• Контакты (тері, дәм сезімдері)

Қабылдағштар тітіркендіргіштердің

• Қабылдағштар тітіркендіргіштердің
• табиғатына қарай жіктеледі:
• Механорецепторлар (есту, тепе-теңдік, тірек-қимыл аппаратының, терінің сипап сезу рецепторлары т.б.)
• Хеморецепторлар (дәм, иіс,қан тамырларының және ткандердің химиялық заттарды сезетін рецепторлары)
• Фоторецепторлар (терінің және ішкі ағзалардың, орталық жүйке жүйесінің қызу сезгіш рецепторлары)
• Терморецептрлар
• Ноцицепторлар ( ауырғанды сезу)

• Негізгі қасиетіне қарай:
• біррайлы және көпрайлы
• тез және баяу бейімделуші
• төмен және жоғары табалдырықты

Барлық талдағыштардың аралық бөліміне орталыққа тебетін сезімтал өткізгіш жолдар мен олар байланысатын оралық ядролар жатады.

• Барлық талдағыштардың аралық бөліміне орталыққа тебетін сезімтал өткізгіш жолдар мен олар байланысатын оралық ядролар жатады.
• Сезім организмнің сезімдік жолдары екіге бөлінеді:
• арнамалы жүйе
• бейарнамалы жүйе