Спонтандық немесе
игерусіз өзгерістерде көршілес ды-быстардың бір-біріне тигізген ешқандай ықпалы көрініс
таппай-ды. Онда дыбыс өзгерісі сөздің барлық позициясында өзге ды-быстың ықпалына түспей, «өздігінен» құбылып
тұрады. Мыса-лы:
шелек – челек . Осы жерде бірде
ш , неді бірде
ч айтылуы – спонтандық өзгеріс. Сондай-ақ жергілікті
говорларға сай
Жүсіп – Түсіп – Нүсіп – Үсіп формасында айтылу да осы спонтандық өзгерістер қатарына жатады. Жалпы
алғанда игерусіз, спонтан-дық, просодикалық өзгерістер – мофема құрамындағы дыбыс-тардың басқа дыбыстың
ықпалынсыз өзгеріске еніп айтылуы. Игерусіз өзгерістер фонетикалық емес, грамматикалық дыбыс алмасудың бір түрі.
Игерусіз өзгерістер дауысты дыбыстар мен дауыссыз дыбыстардың сәйкестігі арқылы жасалады. Мысалы:
ары- әрі, ана - әне, залым – зәлім, аңырау – еңіреу, адырай – едірей – ажырай, шұңғыл – шүңгіл, балуан – палуан, сәмбе – шәмбе – сама- шама , т.б. жұптарын ешқандай фонетикалық құ-былысқа сай түсіндіруге келмейді.
Тіл білімінде игерусіз өзгерістерді тарихи не дәстүрлі ды-быстық алмасулар деп атайды, себебі бұл тілдегі ұзақ
дамудың көрінісі болып табылады.
