п, б, м (у);
ә) Тіс пен ерін (лабиальденталь) фонемалары:
ф,в;
б) Тіс (денталь) фонемалары
: т, с, з, д, ц
;
в) Тіл ұшы (альвеоляр) фонемалары:
н, л, ч;
г) Тіл алды (палаталь) фонемалары:
р, ш, ж, й;
ғ) Тіл ортасы (препалаталь) фонемалары:
к, г;
д) Тіл арты (веляр) фонемалары:
қ, ғ, ң, х;
е) Көмей (фарингаль) фонемасы:
ћ.
Ерін фонемалары іштей еріндік
(п, б, м, у)
және ерін мен тіс
(в, ф)
болып бөлінеді. Еріндіктерді айтқанда, екі ерін
біріне-бірі жабысып
(п, б, м)
немесе дөңгелене жуысып
(у)
тұрса, ерін мен тіс дыбыстарында астыңғы ерін үстіңгі тіске
жуысады.
Аффрикат дыбыстар
–
ц
және
ч.
Тіл фонемаларын тіл-тіс, тіл ұшы, т.б. түрде бөлу ұшырай-ды. Бірақ олай бөлу есте сақтауды қиындатады және оның
практикалық мәні аз.
Дауыссыздардың жасалуында дыбыстау мүшелерінің қа-тысын білудің маңызы зор. Мұны білмейінше, дыбыстардың
ар-тикуляциялық жақтан өзгеруін түсіну де, түсіндіру де мүмкін емес. Мәселен,
қан, қон
сөздерінің соңындағы
н
дыбысы
қосы-ша жалғанған кезде
ң
кейде
м
болып өзгеруі тек артикуляциямен байланысты.
Достарыңызбен бөлісу: |
