2.4.1. Тақырып 2. Морфология. Етістіқ.
2.4.2. Мақсаты:Латын етістіктерінің грамматикалық категориясымен, сөздік түрі, жіктелу 4 түрлерімен таныстыру.Білу:Етістіктін бұйрық рай түрін жасау ережелерін. Стандартты рецептуралық оралымдарды.
2.4.3. Дәріс тезистері. Етістік – Verbum
Етістік жіктелу түрлері. 4 жіктелу түрі бар, оларды түйық жалғауы арқылы анықтайды (infinitifus) Түйық формасында келесі жалғаулары болады:
1 жіктелу түрінде:–are (signare – белғілеу)
2 жіктелу түрінде–ere (miscere –араластыру)
3 жіктелу түрінде–ĕre (solvĕre – еріту)
4 жіктелі түрінде–ire (audire – тыңдау)
1,2,4 жіктелі түрінде етістік неғізін табу үшін –«re», ал 3 де «ere» жалғауын алып тастап анықталады
Етістіқ сөздіктеғі түрі.Сөздіктерде етістік бірінші жақ, осы шақ, жекеше түрінде және түйық жалғаумен жіктелу түрі көрсетіледі:
Signo, are, 1; misceo, ere, 2; solvo, ĕre, 3, audio, ire, 4.
Етістіктін 2 түрі болады (жекеше Singularis, қөпше pluralis) және 3жағы, 3 райы бар( ашық, калау, бұйрық).
Бұйрық рай(Modus imperativus)
Тек 2-ші жақ жекеше және көпше түрінде қолданылады. Жекеше түрін жасағанда түйық формасынан «re» алып тастайды: signare – signa; miscere – misce; solvĕre – solve, audire – audi
Қөпше түрі бұйрық райының жекеше түріне «te» қосылады, тек3 жіктелуде ĕ i –ге аусады: signate, miscete, solvite, audite
Достарыңызбен бөлісу: |
