Г и сал­ға­раева к а ка­лы­мо­ва ж а орын­таева информатика

61
бағандар мен жолдардан тұрады, оған не негіз бола алады, 
қандай деректер жиі қолданылады? және т.б.).
Сыныптастарыңмен деректер базасы қай жер де жиі пай-
да ла ны ла ты нын тал қы ла ңдар. Деректер базасы күн де лік ті 
өмір ді қан ша лық ты же ңіл де те ді?
1. Интернеттен әртүрлі мамандықтардың клас си фи ка ция-
лық деректер базасын табыңдар.
2. CD дискіден осы тақырыпқа сәйкес тапсырманы 
орындаңдар. 
Ой­бөлісейік
Үй­тапсырмасы
Шы­ғар­ма­шы­лық­тап­сыр­ма
Интернеттен­материалдарды­пайдалана­отырып,­демонстра иялық­
слайд­дайындаңдар ­
ртүрлі­деректер­базасына­(реля иялық,­желілік­
ж не­т б )­арналған­артық ылықтар­ж не­оларды­қолдану­салалары
АРМАН
-
ПВ
 
баспасы
Все
учебники
Казахстана
на
OKULYK.KZ
*
Книга
предоставлена
исключительно
в
образовательных
целях
согласно
Приказа
Министра
образования
и
науки
Республики
Казахстан
от
17 
мая
2019 
года
№
217

62
§ 10. Кес те. Өріс және жазба ту ра лы тү сі нік
Ре­ля­ ия­лық­деректер­базасы
Кестелік деректер базасы екіөлшемді кесте түрінде ұсы-
нылуы мүмкін: оның әрбір жолында жазбалар реттелген 
түрде орналастырылады және әрбір бағанда нысанның немесе 
құбылыстың сипатының көрсетілген өріс атауына сәйкес мәні 
жазылады.
Деректер базасының негізгі компоненттері – кесте, өріс, 
жазба.
ДБ өрісі
– нысанның қасиетінің мәндерін қамтитын кесте 
бағаны.
ДБ жазбасы
– деректер қорының өрісінде орналасқан, 
белгілі қасиеті жазылған кестенің қатары.
Кілттік өріс
– кестедегі әрбір жазбаны бірегей түрде анық-
тайтын өріс.
Кестенің әрбір өрісі нысанның бір сипаттамасын және 
көрсетілген деректердің типін (мәтін, сандық немесе күн/
уақыт) қамтиды.
ДБ деректер типі: 
• 
мәтіндік
– қарапайым мәтін жолы.
• 
сандық
– кез келген түрдегі нақты, бүтін сан және т.б.
• 
күні / уақыты
– күні және / немесе уақыты.
«Мек теп» ДБ кес те сін де гі жаз ба мен өріс тер бай ла ны сы на 
мы сал кел ті ре міз (
5-кес те
):
Ес­те­рі­ңе­тү­сі­рің­дер:
• деректер базасы дегеніміз не?
• деректер базасы қандай мақсатта 
жасалады?
• деректер базасының негізгі 
функция лары қандай?
Мең­ге­рі­ле­тін­бі­лім:
• жаз ба, ріс, кілт;
• деректер базасында деректердің 
типтері;
• деректерге қолданылатын 
операция лар;
• S cel программасының жаңа 
мүмкіндіктері.
Өріс
­–­По­ле­–­
F iel d
Жаз­ба
­–­За­пись­–­
R ecord
АРМАН
-
ПВ
 
баспасы
Все
учебники
Казахстана
на
OKULYK.KZ
*
Книга
предоставлена
исключительно
в
образовательных
целях
согласно
Приказа
Министра
образования
и
науки
Республики
Казахстан
от
17 
мая
2019 
года
№
217

63
5-кес те. 
«Мек теп» ДБ 
Жазба
­Кілттік­
өріс­
Өріс­
Өріс­
Өріс­
Өріс­
Рет тік 
нөмірі
Те гі, 
аты-жө ні 
Туған кезі Телефон 
нөмірі
Ата-анасы 
Жаз ба 1
1
Абы лай
Ве не ра
Бе рі кқызы 
22.03.2004 8***
Аб за лов Б.А.
Жаз ба 2
2
Жа па ров
Қай рат
Абай ұлы
02.12.2004 8***
Көке но ва А.А.
Жаз ба 3
3
Раева
Жан на
Жа кейқызы 
13.04.2003 8***
Ма ли ков Ж.Р.
5-кестеде 
«
Мектеп
» ДБ кестесінде өрістер мен жаз ба лар ара-
сын дағы байланыс көрсетілген. Мұнда 
қою қаріппен 
Оқу шы-
лардың аты-жөні, ал 
курсивтік қаріппен
Туған кезі, Телефон 
нөмірі, Ата-анасы 
туралы мәліметтер берілген. Оқу шы ға 
қатысты (Реттік нөмірі, Тегі, аты-жөні, Туған кезі, Те ле фон 
нөмірі, Ата-анасы) кілттік өріс 
Реттік нөмірі
бо ла ды.
Кестенің әр жолында белгілі бір нысан туралы дерек тер 
бар (мысалы, компьютер, тауар), ал кесте бағанында сол 
нысан ту ра лы си пат тама (мысалы, сауалнамалық деректер, 
процессордың сериясы мен маркасы, жеткізушілердің немесе 
клиенттердің байланыстары т.б.) беріл ген.
1. Реляциялық ДБ өмірде қандай салаларда қолданылады?
2. Өріс, жаз ба, кілттік өріс деген не?
3. MS Excel дерек тер ти пін қалай ті зім дейміз?
4. ДБ-да деректер типі деген не?
Бұл мы сал да өріс, жаз ба де ген не? Дерек тер дің қан дай 
типтері өріс тер де мән дер ді қа был дай ды?
Пла­не­та­
Ор­таша­­
тем­пе­ра­ту­ра­сы,­
Ау­даны,­мың­км
1 Жер 
14,8 
510 072
2 Марс
–
63,1 
144 370
Сұрақтарға­жауап­берейік
Ойланайық,­талқылайық
АРМАН
-
ПВ
 
баспасы
Все
учебники
Казахстана
на
OKULYK.KZ
*
Книга
предоставлена
исключительно
в
образовательных
целях
согласно
Приказа
Министра
образования
и
науки
Республики
Казахстан
от
17 
мая
2019 
года
№
217

64
Пла­не­та­
Ор­таша­­
тем­пе­ра­ту­ра­сы,­
Ау­даны,­мың­км
3 Меркурий
67
74 800
4 Шол пан 
463 
460 000 
ДБ-ның жа ңа тер мин де рі: өріс, жаз ба, кілт, дерек тер 
түр ле рі жә не т.б. қолданып, сөз жұм бақ не ме се бас қа тыр-
ғыш жа са ңдар. Тер мин дер ді талдап, са лыс ты ры ңдар.
Жақ ша да ас со циа тив ті мы сал дар ды жал ғас ты рыңдар.
Деректер базасын да жиі пай да ла на тын өріс тер ти пі:
• Мә тін (те гі, аты, ...);
• Сан дық (тем пе ра ту ра, шы ғын, ...);
• Күн/уа қыт (күн / ай / жыл, ...).
Берілген кестедегі деректерді MS Excel-ге енгізіп, «Менің 
достарым» атты деректер базасын құрыңдар.
Те­гі­
Аты­
ке­сі­нің­аты
Туған­кезі
Қа­ла­сы­
1
Абы лай 
Ве не ра Бе рікқызы
22.03.2004 Нұр-Сұлтан
2
Жа па ров Қай рат Абай ұлы
02.12.2004
Ал ма ты
3
Раева
Жан на Жа кейқызы 13.04.2003 Ал ма ты
Сыныптастарыңмен талқылаңдар, сабақта қандай жаңа 
ұғымдармен таныстыңдар? МЅ Excel-де деректердің қандай 
типтері бар?
Хабарлама дайындаңдар: «MS Excel-дің түрлі нұсқа-
ларындағы деректер типі».
Тал­дап,­салыстырайық
Дәптерге­орындайық
Компьютерде­орындайық
Ой­бөлісейік
Үй­тапсырмасы
Шы­ғар­ма­шы­лық­тап­сыр­ма
­
e -де­деректер­базасын­қ рудың­артық ылықтары­мен­мүмкін-
діктері ­тақырыбына­презента ия­дайындаңдар
АРМАН
-
ПВ
 
баспасы
Все
учебники
Казахстана
на
OKULYK.KZ
*
Книга
предоставлена
исключительно
в
образовательных
целях
согласно
Приказа
Министра
образования
и
науки
Республики
Казахстан
от
17 
мая
2019 
года
№
217

65

жүктеу/скачать 4,51 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: