- окушыларға дайын күйінде берілмсйді, окыту үдсрісіиде
дамиды;
- биологнялык үғымдар меи тер.миндер белгілі бір кезендср-
дсн оту барысында біртіндсп дамып отырып
қалыптасады;
- үғымдардың арнаулы, локальды (жергілікті) және жалпы
биологиялық түрлері болады;
- күрделі үғымдар жай үғымдарды түжырымдау аркылы, әсі-
ресе баска пондердің ішіндегі үғымдармеи өзара байлаиыс
нәтижесіндс, пәнаралык байланыс негізіндс қалынтасады;
- үғымдарға әртүрлі пәндер арасындағы
бірпәнішілік жата-
ды.
- пэнаралык және пәнішіаралык байланыстар үғымдар дам-
уының басты жолдары - «оку үдерісінің сиихрондық кар-
тасы»;
- үғымдардың дамытудың: үздіксіз, үздікті, тура бір бағыт-
тағы және оку мсрзімінің кішкенс ғаиа бөлігінде және оны
үйрену кезсніне байланысты әртүрлі типтері бар;
- үздіксіз түсініктің дамуы мен калыптасуы саналы түрде ал-
дыңғы алған білім әдісіне байланысты болады.
Осы айтылған кағида - биологнялык үғымдардың теориясы-
ның әдістемелік озегі. Саналы және тиянакты білім алудыц бас
ты кепілі - үғымдарды дамыту, әсіресе мектеп биологиясындағы
эколотиялык,
физиологиялык, цитологиялык, анатомиялық жонс
эмбриологиялык, тенетикалык дамыту.
Сонымен біргс мектеп биологиясында арнаулы түсініктср тек
бір курстың ішінде (ботаника,
зоология, т.б.) жоне жалпы биоло-
гиялык иәннің барлык курсында болады.
Мысалы, атғашкы кезде жай түсінік «жапырак» бір ғана эле-
менттен түратын гүсінік, баска түсініктермен
біріге отырыгі, ке-
йішген күрделі түсінік күрауы мүмкін.
Окушыларға алғашында жасыл жапырақ тактасы жүйкеле-
нуден гүратын сағағы бар жай түсінік болса, оның анатомиялык
қүрылысы, фотосинтезге катысуы, күрделі
органикалык заттар
түзумен катар, атмосфераға оттегі бөліп, жер бетіндегі баска да
жануарлар мен адам базасы үшін
тыныс алудағы маңызды ролін
түсінуі аркылы күрделеніп, жалпы үғымға айналады.
10.1. Биологнялыктүсініктср жоне оның да.мытудыц...
♦ 219