Галогендер

Эксперименттік бөлім.
1. Тәжірибе:Хлорды алу және оның тотықтырғыш қасиеттері.
Лабораторияда хлорды тұз қышқылына тотықтырғыштармен әсер
етуімен алады.
а) Таяқшаның бетіне бірінші пробиркаға КМnO
4
салыңдар,2-ге-МnO
2 
,3-
ге- PbO
2
және әрбіреуіне біраз концентрлген НСl-ды қосыңдар. КМnO
4
cалынған пробирканы газ өткізгіш таяқшасымен бекітіңдер және Сl-ды
тиосульфат ерітіндісіне жіберіңдер.
Н.Д. Зелинский ұсынған противогаздарды жасалғаннан бұрын-хлордың
улылығынан тиосульфат ерітіндісімен суланған орамалдармен қорғалды:
Cl
2
+Na
2
S
2
O
3
+H
2
O→Na
2
SO
4
+S+2HCl
реакциясымен
негізделген.
Жасалған хлордың алыну реакциялардың теңдеулерін құрыңдар
Cl/2Cl=жұптарға тотығу-тотықсызданубаға беріңдер.(таблицаға қараңдар. 6-
кіріспе).
б.) Газ өткізгіш трубканы қолданып, хлорды 2 пробиркаға жинаңдар.
Бір пробирканы жауып, ал басқасын ⅓ бөлігін сумен толтырып, жабыңдар
және араластырыңдар. Пайда болған хлорлы судың қандай белгілері бар?
Хлорды суық калий су ерітіндісі арқылы жібергенде не пайда болады?
Ыстыққа?
Қысқышпен 2-3 мыс бөлігін сындырып алып, оларды қатты қыздырып
және хлор бар пробиркаға салыңдар.Не байқалады? Мыстың қасиетін
ескертіп, хлордың активтілігін бағалаңдар.
2-Тәжірибе. Хлор судың қасиеті.Хлор суды қолданып қарапайым Br
мен I-ты алыңдар. Вr-мен және I-пен пробиркаларды сақтаңдар. Реакция
теңдеуін құрыңдар.
3- Тәжірибе. Вr мен I-тың экстрагирленуі. Алдындағы тәжірибелерден
қалған ерітінділер пробиркаларына бірнеше тамшы бензол, эфир немесе
хлороформ тамызыңдар. Не байқалды? Қарастырылған жағдай, полярсыз
заттар полярсыз еріткіштерде, полярлы ерітіндіден жақсы ериді ережесіне
сай келе ме? Сіздерге экстрагирлеу туралы не белгілі?
4- Тәжірибе. Вr мен I-тың қасиеттері. Бромды және бөлек йодтты сумен
натрий сульфат ерітіндісіне әсер етіңдер. Не байқалды? Реакция теңдеулерін
құрыңдар. Сl
2
/2Cl‾,Br
2
/2Br, I
2
/2I‾ жұптарға салыстырмалы мінездеме
беріңдер.
NaCl, NaBr, NaI , бірнеше тамшыларын пробиркаға бөлек салыңдар
және оларға (абайлап!) концентрлген күкірт қышқылының H
2
SO
4
бірнеше
тамшыларымен әсер етіп, бұл мінездемені тексеріңдер. НВr немесе НІ бұл
жолмен алуға бола ма?

5- Тәжірибе. Калий хлоратының қасиеттері. (Ұстаздың байқеуымен).
Фарфор тостағанда бірнеше калий хлоратының талшықтарын және біраз
күкірт ұнтақтарын араластырыңдар және сығыңдар(бетін
шайқамаңдар). Реакция кезінде үлкен емес жарлыстар пайда болады:
KClO
3 
+ S→КСl+SO
2
-ΔΗ.
Көлемнің тез өзгеруі және үлкен термиялық эффектімен бірге жүреді.
Алынған тұздың көп мөлшерінде жарылыс қауіпті болуы мүмкін.
б) КСlO
3
,бірнеше концентрлген НСl тамшыларымен әсер етіңдер. Не
байқалды? Реакция теңдеуін құрастыр.
6- Тәжірибе.Галогендер комплексті қосылыстарда. а)Пробиркаға темір
(ІІІ)тұз ерітіндісінің бірнеше тамшыларына бірнеше НСl тамшыларын және
бірнеше натрий фторидінің ұнтақтарын қосыңдар. Пробирканы бірнеше рет
шайқаңдар және 2-3 тамшы аммоний роданидін қосыңдар. Ерітіндіде Fe³‾
иондардың жоқтығын байқаңдар. Fe(ІІІ)иондары [FeF
6
]³‾ иондарын құрды. 
(FeCl
6
)³‾,(FeBr
6
)³‾,(FeІ
6
)³‾-иондарын алу әрекеттері орындалмайды. Натрий
фториттің орнына оның хлоридін, бромидін, иодидін алып, айтылғанның
дұрыстығын тексеріңдер. [Fe F
6
]³‾ионының үлкен тұрақтылығын түсіндіріп
көріңдер.
б) Иод суда нашар ериді 2-3 иод кристалдарын бірнеше KI-ң
ұнтақтарын қосыңдар. I‾+I
2
↔[I
3
]‾ реакция нәтижесінде иод ериді.