Географиядан зерттеу тақырыбын таңдау
жүктеу/скачать 10,05 Mb.
|
ҰБТ Тақырып бойынша керемет
Табиғатты пайдалануАдамның табиғатқа тигізетін кері әсерінің салдарынан ХХ ғасыр ортасында әлемдегі экологиялық жағдай күрт төмендеп кетті. Табиғатты пайдалану дегеніміз – түрлі табиғат ресурстары мен табиғат жағдайларын пайдалану, сондай-ақ қоғамның материалдық және мәдени қажеттілігін қанағаттандыруға бағытталған қоғамдық-өндірістік іс-әрекеттердің күрделі жиынтығы. Табиғатты пайдалану тиімді және тиімсіз болуы мүмкін. Адамдардың экологиялық қауіпсіздігін сақтау және табиғатты қорғау, тиімді пайдалануға байланысты, жергілікті, ұлттық, халықаралық деңгейде конференция, самиттер жүргізіліп, ұйымдар құрылд. Осы ұйымдар 1992 жылы Рио-де Жанейро, 2002 жылы Йоханнесбург қаласында бас қосты. Қоғамның табиғатқа «қысымы» күрт өскен ғасыр А)ХІХ В)ХV XX XVI E)XXI 1992 жылы 5-маусымда «Қоршаған орта және оны дамыту» жөніндегі БҰҰ концеренциясы өткен қала А) Йоханнесбург В) Женева С) Стокгольм Д) Рио-де-Жанейро Е) Нью-Йорк Табиғатты тиімді пайдалану жолдары А) табиғи тепе-теңдікті сақтау В) сұранысты қамтамасыз ету С) өңдеу салаларын арттыру Д) қайта өңдеу орындарын азайту Е) қалдықтарды табиғатқа шығару табиғатты қорғау мақсатында 1971 жылы құрылған тәуелсіз халықаралық қоғамдық ұйым А) Көгілдір патруль В) Жасыл ел С) Гринпис Д) Семей-Невада Е)Қызыл кітап табиғат байлықтарын кешенді ғылыми негізбен тиімді пайдалану шаралары А) шектеу шаралары, уақытша резерваттар В) урбандалу, сұранысты орындау С) инфрақұрылымдарды дамыту Д) экономикалық даму, таза ауа Е)мәдени ландшафт, қалдықсыз өнеркәсіп Геоэкономиканың кеңістік аумағы Географиялық кеңістікте әрбір нысанның өзіндік орны бар. Географиялық кеңістік табиғи ортадағы қоғамдық нысандар мен құбылыстардың, үдерістердің жиынтығы ретінде ұдайы өзгеріске түседі. Қазіргі әлемнің кеңістік моделін И.Валлерстайн әзірлеген болатын. Ол экономикалық кеңістікті геосаясат тұрғысында түсіндірген. Ғалым әлемдік экономикалық кеңістікті 3 бөлікке бөлді: орталық (дамыған елдер), жартылай периферия (ТМД, Оңтүстік-Шығыс Азия), периферия (артта қалған елдер). Tабиғи ортадағы қоғамдық нысандар мен құбылыстардың, үдерістердің ұдайы өзгеріске түсу аумағы табиғи орта саяси кеңістік экономикалық кеңістік географиялық кеңістік әлеуметтік орта Әлемдік экономикалық жүйелерді кеңістік модельге орналастыруда И.Валлерстайн басшылыққа алған ғылым саласы экономикалық география геоэкономика геосаясат геоәлеумет физикалық география Қазіргі кездегі ғаламдық орталықтар АҚШ, Еуропалық Одақ, Жапония Қытай, Оңтүстік Корея, Индонезия Еуропалық Одақ, Мексика, БАӘ ОАР, Жапония, Сингапур Қытай, Сингапур, Бразилия И. Bаллерстайнның кеңістік моделі бойынша Қазақстанның орны периферия шет аймақтар орталық жартылай периферия әлемдік ядролар Kеңістік тұрғыдан алғанда Қазақстанда даму мүмкіндігі жоғары халықаралық көлік қатынасының түрі құбыр әуе мұхит құрлық су І. Дүниенің ешбір бөлігінде Азиядағыдай айқын ажыратылатын аймақтар жоқ. Азия аумағында әлеуметтік-экономикалық, географиялық жағынан мүлде ұқсамайтын төрт тарихи-географиялық аймақ қалыптасқан. Әр аймақтың өзіндік бет-бейнесінің қалыптасуына біріншіден, географиялық орнының ерекшеліктері; екіншіден, табиғат жағдайлары мен ресурстарының әркелкі болуы; үшіншіден, тарихи тағдырларының әрқилылығы; төртіншіден, әлеуметтік-мәдени айырмашылықтары; бесіншіден, экономикалық даму жолының түрліше болуы ықпал етті. Үш дүние бөлігі тоғысқан жерде орналасқан, «Таяу Шығыс» деп аталатын тарихи-мәдени облысқа кіретін аймақ. А. Орталық Азия В. Оңтүстік-Шығыс Азия С. Оңтүстік-Батыс Азия Д. Оңтүстік Азия Е. Шығыс Азия Үндіқытай түбегі мен Малай топаралында орналасқан 10 ел енетін аймақ. А. Орталық Азия В. Оңтүстік-Шығыс Азия С. Оңтүстік-Батыс Азия Д. Оңтүстік Азия Е. Шығыс Азия Жаңа индустриялды елдер немесе экономикалық секірісті бастан кешірген «Азия жолбарыстары» деп аталатын елдер: А. Тайвань, Сингапур, Израиль, Гонконг В. Малайзия, Сингапур, Қытай, Корея РеспубликасыС. Корея Республикасы, Тайланд, Бруней, Израиль Д. Қытай, Үндістан, Корея Республикасы, Гонконг Е. Малайзия, Сингапур, Тайвань, Корея Республикасы 1948 жылы БҰҰ-ның шешімімен Палестина жерінде құрылған мемлекет. А. Израиль В. Бахрейн С. Біріккен Араб Әмірлігі Д. Сирия Е. Ливан Дүниежүзілік нарықта ірі өнеркәсіп және қаржы орталығы ретінде көзге түсетін жоғары дамыған ел А. Корея Республикасы В. Үндістан С. Қытай Д. Жапония Е. Сингапур Қазіргі заманғы ғаламдық экологиялық жағдайдың нашарлануын адамзаттың тұтыну ауқымымен және биосфераның ресурстық-экологиялық мүмкіндіктерінің сәйкес келмеуімен түсіндіруге болады. Ноосфера туралы ілімнің негізін қалаған академик В.И. Вернадский ХХ ғасырдың ортасында-ақ адамзаттың шаруашылық әрекеті географиялық ортаға табиғаттың өзінде жүріп жатқан геологиялық процестерден кем әсер етпейтіндігі туралы жазған. Одан бергі өткен уақытта адамның табиғатқа әсері одан сайын арта түсті; экологиялық проблемалар ауқымы жөнінен ғаламдық сипат алды. Ғаламдық экологиялық проблемалар түрліше сипатта, олардың аса маңыздыларына табиғи ортаның ластануы мен ахуалының нашарлауы жатады. «Жылыжай эффектісі» атмосферада қандай газдың үлесінің артуы есебінен туындайды? А. Көмірқышқыл газы В. Азот С. Хлор Д. Оттегі Е. Күкірт қышқылы Ноосфера туралы ілімнің негізін қалаған: А. В.П. Максаковский В. Н.Н. Баранский С. В.И. Вернадский Д. Б.Н. Зимин Е. Т. Мальтус Атмосфера құрамында хлорфторсутекті қосылыстар – фреондардың көбеюі салдарынан пайда болатын проблема А. Ормандар аумағының қысқаруы В. Озон қабатының жұқаруы С. Табиғи ортаның ластануы Д. Жылыжай эффектісі Е. Мұхиттар проблемасы Соңғы 200 жыл ішінде ауданы екі есеге жуық қысқарған А. Ормандар В. Пайдалы қазбалар С. Азық-түлік көлемі Д. Тұщы су көлемі Е. Жайылымдық жерлер Шөлейттену құбылысы, әсіресе дамушы елдерде ұлғаюда. Үндістандағы халық тығыз қоныстанған құрғақ аудандардың бірі А. Руб-эль-Хали шөлі В. Тар шөлі С. Брахмапутра бойы Д. Гоби шөлі Е. Черапунджи |