График а алматы "Білім" 2012


§ 4.2 Аксонометриялық проекциялардың стандартты түрлері



Pdf көрінісі
бет18/100
Дата13.10.2023
өлшемі5,19 Mb.
#185148
1   ...   14   15   16   17   18   19   20   21   ...   100
Байланысты:
Бәйдібеков Ә.К. Инженерлік графика 2012

§ 4.2 Аксонометриялық проекциялардың стандартты түрлері
Аксонометриялық проекцияларға қойылатын негізгі талаптардың 
бірі - нəрсенің кескінін салу оңай болып, мейлінше аз бұрмалануы. Осы 
талаптарды қанағаттандыру мақсатында халықаралық стандарттар ұйымы 
бес түрлі аксонометриялық проекция түрін тағайындаған. Бұл стандарт 
аксонометриялардың атаулары: тікбұрышты изометрия; тікбұрышты 
диметрия; қиғашбұрышты фронталь изометрия; қиғашбұрышты фронталь 
диметрия жəне қиғашбұрышты горизонталь изометрия. 
4.2.1 Тікбұрышты изометрия 
Аксонометриялық проекциялау əдісінің ішіндегі ең оңай жəне қарапайым 
түрі тікбұрышты изометрия болып табылады. Тікбұрышты изометрияда 
барлық координата осьтерінің аксонометриялық проекциялау жазықтығына 
құлау бұрыштары бірдей жəне барлық осьтердегі бұрмалану көрсеткіштері 
өзара тең болады. 
ϕ


53
Енді осы бұрмалану көрсеткішінің сандық мəнін қарастырайық. Ол 
үшін жоғарыда қарастырылған тікбұрышты бұрмалану көрсеткіштерінің 
(2) формуласын аламыз. Барлық координата осьтерінде мəндер өзара тең 
болғандықтан, 2-формуланың оң жағы былайша өзгереді:
2
3
2
=
p
. (3)
Егер бұл 3-формуланы əрі қарай шешсек, онда координаталардағы осьтер-
дің мəндері төмендегідей болады:
0. 82
(4)
Бұл бұрмалану көрсет-
кіш терін тікбұрышты изо-
метрияда қолдануға оңай болу 
үшін жуық шамамен 1-ге тең 
деп аламыз.
Енді тікбұрышты изо-
метрия проекциясының ко-
орди наталар 
осьтерінің 
ара сындағы 
бұрыштық 
шама ларын 44-суретте көр-
сетілгендей, жазықтықтың 
үшбұрышты іздері арқылы 
қарастырайық. 
Егер кеңістіктегі коор 
ди-
на 
талар осінің бойындағы 
кесінді мен аксоно 
метрия-
лық координаталар осінің 
бойындағы кесінділердің 
қатынастары өзара тең болса, онда бұрмалану көр 
сеткіштері де өзара 
тең болады (44-сурет). Бұл дегеніміз

Х
/
О
/
Y
/


X
/
O
/
Z
/
жəне

Z
/
O
/
Y

үшбұрыштары теңбүйірлі, яғни [Х
/
Y
/
], [X
/
Z
/
] жəне [Z
/
Y
/
] табандары да 
тең. Осы теңбүйірлі үшбұрыштың бүйірлерінің ұзындықтары изометрия осі 
болады, яғни бұрыштық шамалары да өзара тең. Бұл бұрыш 120
0
градус 
болады. 45-суретте 120
0
градустың үш түрлі салу жолы көрсетілген. Бірінші 
жолы - z осіне перпендикуляр болатын сəулені 5 бөлікке бөліп, сол бөлінген 
жерден z осіне параллель түскен сəулені үш бөлікке, екінші жолы - екі 
тікбұрыш-ты (60
0
пен 30
0
жəне 45
0
пен 45
0
градусты) үшбұрышты сызғыштар 
арқылы, үшінші жолы циркульдің көмегімен шеңберді тең үшке бөлу арқылы 
жүзеге асады.

3
2
r
q
p
=
=
=
x
y
z
O
/
X
/
Z
/
Y
/
O


54
/
x
/
y
/
z
O
5
3
0
30
0
120
0
120
Жоғарыда қарастырылған бұрмалану көрсеткіші тек осьтер бойындағы 
шамалар мен осьтерге параллель болатын сызықтар үшін ғана қолданылады.
4.2.1.1 Шеңбердің тікбұрышты изометриясы
Енді шеңбердің аксоно-
метриялық проекциясы тік-
бұрышты изометриясын салу 
жолын көрсетелік. Шеңбердің 
аксонометриялық проек 
ция-
сы эллипс болғандықтан, 
үлкен жəне кіші осьтер бола-
ды (46-сурет). 46-суретте 
эллипстің үлкен осьтері 
аксо нометриялық 
осьтерге 
перпендикуляр болады. Ал 
кіші осьтер сол осьтерге 
бағыттасып немесе беттесіп 
жатады. Эллипстің үлкен 
осінің бұрмалану көрсеткішін 
табу үшін, 1 санын осьтер-
дің бұрмалану көрсеткішіне 
бөлеміз (1/0.82=1.2). Сонда 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   14   15   16   17   18   19   20   21   ...   100




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет