Homo sapiens neаndertalensis – неандерталдық (1856 жылы – Алмандиядағы алқап) адам немесе палеантроп, 250 мың жыл бұрын. От, аңшылық, отырықшылдық, үңгірде өмір сүрген, теріні пайдаланған; тамақ әзірлей бастаған, 60 -қа жуық еңбек құралын пайдаланған;
Homo sapiens sapiens немес неантроп, саналы адам 150 – 100 мың жыл бұрын. 1868 ж. Франциядағы Кро-Маньон үңгірінде табылған – кроманьон – саналы адам. Кейінгі 40 мың жыл бойында адам миы құрылымдық жағынан өзгерген жоқ делінеді, оның көлемі – 1300 – 1400 см3;
Homo faber - өндіргіш адам.
АДАМИ АДАМ
Философиялық әдебиетте адам баласының мынадай атаулары кездеседі: «саналы пенде», «саяси хайуан» (Аристотель), «табиғат мұраты», «өмір тұйығы», «өмірдің жалған адамы», «еңбек құралын жасаушы хайуан», «өзіндік санаға ие пенде», «моральдік және еркін пенде» және т.б.
Адам мәні, оның шығу тегі туралы негізгі көзқарастар:
космоцентрлік (табиғат, Ғарыштан келген);
теоцентрлік. Қасиетті Құран Кәрімнің «Мүминун» (23) сүресінде:
«Расында адамды нағыз балшықтан жараттық (23, 12); Сонан кейін оны жатырда тұратын тамшы қылдық (23, 13) Сосын тамшыны ұйыған қан жасадық. Ұйыған қанды кесек ет жасап, кесек етті сүйек жасадық та сүйектерге ет қаптадық. Сонан кейін оны басқа бір жаратылыс қып жан салдық. Жаратушылардың шебері Ұлы Алла» («Мүминун», 23, 14 - аят);
социоцентризм (әлеуметтік);
антропоцентризм.
Адам мәні жөніндегі мәселеге философия тарихына үңілейік:
|