Хабаршысы вестник

69 
жеткіліксіз. Көптеген коммерциялық банктер негізді несиелендіруге толық 
көлемде дайын бола алмайды және банктің несиелік тәуекелінің ұлғаюы 
есебінен оның мөлшерін арттыруы тиіс, мұның салдарынан банктердің 
өздерінің тұрақсыздығына әкеп соғады [1]. 
01.01.2018 жылғы жағдай бойынша ҚР банк секторы нарығының 
активтері 24 221 млрд. теңгеге жетті (немесе 72,9 млрд. АҚШ доллары). ЕДБ 
активтерінің қысқаруы 2016 жылға қарағанда 5,2%-ға жетті және негізінен 
несие қоржынын 19,5% - ға қысқарту есебінен пайда болды 
(«Казкоммерцбанк» 
АҚ, 
«BankRBK» 
АҚ 
коммерциялық 
банктер 
қоржындарының қысқаруына байланысты). 
1-кесте. Қазақстанның банк секторының негізгі көрсеткіштері, млрд. 
теңге 
2016 
2017 
2018 
Өзгерісі 2018/2017 
сомасы 
үлесі 
сомасы 
үлесі 
сомасы 
үлесі 
сомасы 
үлесі 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
9 
Активтер 
23 780 
100% 
25 557 
100% 
24 221 
100% 
-1 336 
-5,2% 
Несиелер 
15 554 
65% 
15 511 
61% 
13 591 
56% 
-1 920 
-12,4% 
Экономикадағы 
несиелер** 
12 674 
53% 
12 859 
50% 
12 705 
52% 
-154 
-1,2% 
ЗТ несиелері 
8 511 
67% 
8 817 
69% 
8 164 
64% 
-653 
-7,4% 
ЖТ несиелері 
4 164 
33% 
4 042 
31% 
4 541 
36% 
499 
12,3% 
- ипотекалық 
901 
22% 
983 
24% 
1 097 
24% 
113 
11,5% 
- тұтынушылық 
2 617 
63% 
2 537 
63% 
2 923 
64% 
386 
15,2% 
Міндеттемелер 
21 290 
90% 
22 716 
89% 
20 691 
85% 
-2 025 
-8,9% 
Депозиттер*** 
15 605 
66% 
17 269 
68% 
16 681 
69% 
-588 
-3,4% 
ЗТ депозиттері 
8 720 
56% 
9 361 
54% 
8 454 
51% 
-907 
-9,7% 
ЖТ депозиттері 
6 886 
44% 
7 908 
46% 
8 227 
49% 
319 
4,0% 
Меншікті капитал 
2 490 
10% 
2 841 
11% 
3 091 
13% 
250 
8,8% 
Ескерту – дереккөздерден алынды 
 
2018 жылдың соңында ЕДБ жалпы несиелік қоржыны 13 591 
млрд.теңгеге жетті (немесе 40,9 млрд. АҚШ доллары). Экономикадағы 
несиелендіру мөлшері (ҚР резиденттеріне қатысты) 2018 жылы 12 705 млрд. 
теңгеге (немесе 38,2 млрд. АҚШ доллары) жетті, бір жыл ішінде заңды 
тұлғаларға берілетін несиелердің 7,4%-ға азаюына, жеке тұлғаларға 
берілетін несиелердің 12,3% -ға артуына байланысты 1,2% - ға қысқарды. 
Осылайша, Қазақстанның несие беру нарығы зерттелген кезеңде көрсетілді 
[2].
ЕДБ жалпы міндеттемелері 01.01.2018 жылы 20 691 млрд. теңгеге 
(немесе 62,3 АҚШ доллары) жетіп, 8,9% - ға қысқарды. Қорландыру 
базасының іргетасына клиенттердің қаражаты кірді, олардың үлесі екінші 
деңгейдегі банктердің міндеттемелерінде 69% - ға жетті (2017 жылы 68%).
Екінші деңгейдегі банктер клиенттерінің ресурстары 2018 жылы 16 681 
млрд. теңгеге (немесе 50,2 млрд. АҚШ доллары) жетті, 2017 жылға қатысты 
3,4%-ға қысқарды. ЕДБ клиенттері қаражатының азаюы заңды тұлғалар 
ресурстарының азаюы (-9,7%), сондай-ақ жеке тұлғалар ресурстарының 
4,0% - ға артуымен байланысты.

70 
2016-2017 жж. ішінде реттеуші функциялары ЕДБ заңды, жеке 
тұлғалардың депозиттерін долларландырудың өсуін тоқтатып, сондай-ақ 
ЕДБ жеке тұлғалардың ашық депозиттері бойынша ең тиімді сыйақы 
мөлшерлемесінің ҚҚГ ұсынатын депозиттерінің көмегімен ұлттық валютада 
14% - ға, шетел валютасында 1% - ға дейін өсуін өзгертуге мүмкіндік берді 
[3].
Нәтижесінде, ҚР Ұлттық Банкінің ақпараты бойынша, Қазақстанның 
банк жүйесіндегі долларлану деңгейі 2018 жылдың қорытындысы бойынша 
2016 жылдың соңына 54,5% - дан 47,7% - ға дейін төмендеді. 
2-кесте мәліметтерінен көріп отырғанымыздай, корпоративтік 
клиенттерге берілген несиелер көлемі 2017 жылмен салыстырғанда бөлшек 
клиенттерге берілген несиелер көлеміне қарағанда баяу қарқынмен өсуде. 
2-кесте. Банктің несиелік қоржынының серпіні, мың теңге 
 
Көрсеткіштер 
2016 
2017 
2018 
Өзгерістер (+,-) 
2017/2016 
2018/2017 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
Корпоративтік 
клиенттерге 
берілген несиелер 
794957991 
777795415 
838904479 
98,8 
107,9 
Бөлшек клиенттерге берілген несиелер 
Ипотекалық несиелер 
60839237 
64200029 
64343510 
105,5 
100,2 
Кепілсіз тұтынущылық несиелер 85608015 
51816732 
81185500 
60,5 
156,7 
Кепілдік 
тұтынушылық 
несиелер 
51351280 
47490459 
92,5 
Көліктер сатып алуға несиелер 
2276439 
2104859 
1911514 
92,5 
90,8 
Бөлшек клиенттерге берілген 
несиелер, барлығы 
148723691 
169472900 
194930983 
114,0 
115,0 
Ескерту: дереккөздерден алынды 
 
Бөлшек несие беру көлемі 2018 жылы 194930983 мың теңгеге немесе 
2017 жылмен салыстырғанда 15% - ға немесе 2017 жылы 2016 жылмен 
салыстырғанда 14% - ға жетті. Несиелендіру көлемі абсолюттік мәнде 2017 
жылмен салыстырғанда 25458083 мың теңгеге өсті[4].
Бөлшек несиелендіру құрылымында 2018 жылы кепілсіз тұтынушылық 
несиелендіру 56,7% - ға аса қарқынмен өсуде. 2017 жылмен салыстырғанда 
ипотекалық несие беру 0,2% - ға аз қарқынмен өсуде. Кепілдік 
тұтынушылық несиелер 2017 жылмен салыстырғанда 7,5% - ға, көлік сатып 
алу несиелері 9,8% - ға азайды. 
Бүгінде АҚ нарықтың барлық басты сегменттеріне қызмет көрсетуді 
жүзеге асырады. АТФБанктің ең көп қатысуы жеке тұлғалар сегментінде - 
18,9%, басқалары-18,9%, көтерме сауда – 16,9%, жылжымайтын мүлік – 
12,7% байқалады. 
2014-2017 
жылдары 
АҚ 
басшылығының 
шешіміне 
сәйкес, 
қалыптастырылған провизиялар көлемінде 360 күннен артық төлем мерзімі 
өтіп кеткен құнсызданған несиелік берешектің қомақты мөлшерін есептен 
шығару жүзеге асырылды, бұл несиелердің баланстық құнының, оның ішінде 
несие сапасының дәрежесі бойынша оларды жіктеуге және мерзімі өткен 

71 
берешекті кезеңдер бойынша беруге әсер етті. Клиенттерге берілген 
қарыздар, егер қарыздар бойынша борыштарды өндіріп алу мүмкін болмаған 
жағдайда, ішінара не толық есептен шығарылады[5]. 
АТФБанктің клиенттерге берілген ипотекалық несиелерінің сапасы 3-
кестеде көрсетілген және ипотекалық несиелердің өсу қарқыны 2017 
жылмен салыстырғанда (2017 жылмен салыстырғанда 0,2% - ға) тұтастай 
өзгермегенін көрсетеді. [6].
3 – кесте. Клиенттерге берілген ипотекалық несиелердің сапасы, мың 
теңге 
көрсеткіштер 
2016 
2017 
2018 
Өзгерістер (+,-) 
2017/2016 
2018/2017 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
Мерзімі өтпеген 
41318037 
42420097 45407463 
102,7 
107,0 
30 күнге дейін мерзімі 
өткен 
1749125 
1427671 
1051579 
81,6 
73,7 
30-89 күнге дейін 
мерзімі өткен 
1114470 
733903 
843197 
65,9 
114,9 
90-179 күнге дейін 
мерзімі өткен 
1154137 
1267749 
762629 
109,8 
60,2 
180-360 күнге дейін 
мерзімі өткен 
1059868 
2605142 
780772 
245,8 
30,0 
360 күннен жоғары 
мерзімі өткен 
14443600 
15748467 15497870 
109,0 
98,4 
Несиелер барлығы 
60839237 
64200029 64343510 
105,5 
100,2 
Ескерту – дереккөздерден алынды 
Мерзімі өтіп кеткен несиелер сомасы 2017 жылмен салыстырғанда 7% - 
ға өсті, 30 күнге дейін мерзімі өтіп кеткен несиелер сомасы 26,3% - ға 
қысқарып, 30-89 күнге дейін мерзімі өтіп кеткен несиелер 14,9% - ға өсті, 
90-179 күнге дейін мерзімі өтіп кеткен несиелер 39,8% - ға, 180-360 күнге 
дейін мерзімі өтіп кеткен несиелер 70% - ға ұлғайып, 360 күннен астам 
мерзімге мерзімі өтіп кеткен несиелер 2017 жылмен салыстырғанда 1,6% - 
ға азайды. 
4 – кесте. Клиенттерге берілген тұтынушылық несиелердің (кепілсіз) 
сапасы, мың теңге 
Көрсеткіштер 
2016 
2017 
2018 
Өзгерістер (+,-) 
2017/2016 
2018/2017 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
Мерзімі өтпеген 
- 
46696703 
71409661 
152,92 
30 күнге дейін мерзімі өткен 
- 
2075878 
3083981 
148,56 
30-89 күнге дейін мерзімі 
өткен 
- 
518078 
1248149 
240,92 
90-179 күнге дейін мерзімі 
өткен 
- 
507818 
1268576 
249,81 

72 
180-360 күнге дейін мерзімі 
өткен 
- 
975540 
1410503 
144,59 
360 күннен жоғары мерзімі 
өткен 
- 
1042715 
2764630 
265,14 
Несиелер барлығы 
- 
51816732 
81185500 
156,68 
Ескерту – дереккөздерден алынды 
 
4-кестеде 
көрсетілген 
АТФБанктің 
клиенттеріне 
берілген 
тұтынушылық несиелердің (кепілсіз) сапасы төмендегілерді көрсетеді: 
мерзімі өтпеген несиелер 2017 жылмен салыстырғанда 52,9% - ға өсті, 
мерзімі 30 күннен аз мерзімге кешіктірілген несиелер 48,5% - ға ұлғайды, 
мерзімі 30-89 күн мерзімге кешіктірілген несиелер 140% - ға ұлғайды, 90-179 
күн мерзімге кешіктірілген несиелер 149% - ға ұлғайды, 180-360 күн 
мерзімге кешіктірілген несиелер 44,5% - ға ұлғайды. 
5 – кесте. Клиенттерге берілген тұтынушылық несиелерінің (кепілдік) 
сапасы, мың теңге 
Көрсеткіштер 
2016 
2017 
2018 
Өзгерісі (+,-) 
2017/2016 2018/2017 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
Мерзімі өтпеген 
66709761 34489372 30031501 
51,7 
87,1 
30 күнге дейін мерзімі 
өткен 
3296069 
2712031 
530994 
82,3 
19,6 
30-89 күнге дейін мерзімі 
өткен 
1267701 
507442 
4802512 
40,0 
946,4 
90-179 күнге дейін мерзімі 
өткен 
1656523 
2357449 
311475 
142,3 
13,2 
180-360 
күнге 
дейін 
мерзімі өткен 
1012467 
875852 
273694 
86,5 
31,2 
360 
күннен 
жоғары 
мерзімі өткен 
11665494 10409134 11540283 
89,2 
110,9 
Несиелер барлығы 
85608015 51351280 47490459 
60,0 
92,5 
Ескерту – дереккөздерден алынды 
 
5-кестеде 
көрсетілген 
АТФбанк 
АҚ 
клиенттеріне 
берілген 
тұтынушылық несиелерінің (кепілдік) сапасы мыналарды көрсетеді: мерзімі 
өтпеген тұтынушылық несиелердің сомасы 2017 жылмен салыстырғанда 
12,9% - ға азайды, 30 күннен аз мерзімге мерзімі өткен тұтынушылық 
несиелердің сомасы 80,4% - ға азайды, 30-89 күн мерзімге мерзімі өткен 
тұтынушылық несиелердің сомасы 846% - ға ұлғайды, 90-179 күн мерзімге 
мерзімі өткен тұтынушылық несиелердің сомасы 86,8% - ға азайды, 180-360 
күн мерзімге мерзімі өткен несиелер 68,8% - ға қысқарды. Ал тұтынушылық 
несиелердің жалпы сомасы 7,5%-ға қысқарды. 
6-кестеде көрсетілген клиенттерге берілген «АТФбанк» АҚ көліктерді 
сатып алуға берілген несиелердің сапасы осы несие тобы бойынша соманың 
өткен жылмен салыстырғанда 9,2% - ға төмендегенін көрсетеді. 

73 
6 – кесте. Клиенттерге көліктерді сатып алуға берілген несиелердің 
сапасы, мың теңге 
Көрсеткіштер 
2016 
2017 
2018 
Өзгерістер (+,-) 
2017/2016 
2018/2017 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
Мерзімі өтпеген 
1904500 
1774388 
1637551 
93,2 
92,3 
30 күнге дейін мерзімі 
өткен 
21533 
23751 
7315 
110,3 
30,8 
30-89 күнге дейін мерзімі 
өткен 
11803 
7010 
3867 
59,4 
55,2 
90-179 күнге дейін мерзімі 
өткен 
11140 
1563 
2415 
14,0 
154,5 
180-360 күнге дейін мерзімі 
өткен 
29509 
27811 
10688 
94,2 
38,4 
360 күннен жоғары мерзімі 
өткен 
297954 
270336 
249678 
90,7 
92,4 
Несиелер барлығы 
2276439 
2104859 
1911514 
92,5 
90,8 
Ескерту – дереккөздерден алынды 
Кестеде көрсетілген деректер бойынша, көлік сатып алуға мерзімі 
өтпеген несиелердің сомасы 2017 жылмен салыстырғанда 7,7% - ға азайды, 
мерзімі 30 күннен аз мерзімге мерзімі өткен несиелер 69,2% - ға азайды, 
мерзімі 30-89 күнге мерзімі өткен несиелер 44,8% - ға азайды, 90-179 күнге 
мерзімі өткен несиелер 54,5% - ға ұлғайды, 180-360 күнге мерзімі өткен 
несиелер 61,6% - ға азайды, 360 күннен астам мерзімі өткен несиелер 7,6%-
ға қысқарды. 
7-кесте. Мерзімі өткен берешектер үлесі 
Көрсеткіштер 
2016 
2017 
2018 
Өзгерістер (+,-) 
2017/2016 
2018/2017 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
Көліктерді сатып алу 
13,1 
12,8 
13,1 
97,7 
102,3 
Тұтынушылық 
несиелер (кепілдік) 
13,6 
20,2 
24,3 
148,5 
120,3 
Тұтынушылық 
несиелер (кепілсіз) 
- 
2,0 
3,4 
170,0 
Ипотекалық несиелер 
23,7 
24,5 
24,0 
103,4 
98,0 
Ескерту – дереккөздерден алынды 
 
7-кестелердің деректерінен көрініп тұрғандай, мерзімі өткен 
берешектің үлесі 360 күннен астам тұтыну несиелері (кепілсіз) бойынша 
2017 жылмен салыстырғанда 70% - ға, содан кейін тұтыну несиелері (кепіл) 
бойынша 20,3% - ға өсуде. Мерзімі өткен несиелер ипотекалық кредит беру 
сегментінде 2% - ға азаюы байқалады, мерзімі өткен төлемдер үлесінің 
шамалы өсуі көліктерді сатып алуды несиелендіру бойынша байқалады. 

74 
Банк несиелік тәуекелді басқару тұжырымдамасына ие, АТФБанк 
стратегиясына жауап береді және қарыз алушының банктік несиелік 
саясатта рұқсат ету шарттары мен сипаттамаларын анықтау әдісімен, оның 
ішінде бір қарыз алушыға, қарыз алушылар тобына, бизнес секторына, 
экономика саласына, несие беру өніміне, оның ішінде несиелік тәуекелдің 
шекті дәрежесін бақылауды жүзеге асыру әдісімен несие беру тәуекелін 
тиімді анықтауға, айқындауға, мониторингілеу және бақылау жүйесіне 
кепілдік береді [7]. 
АТФБанктің Несиелік тәуекелдерін басқару тұжырымдамасы банкте 
тәуекелдерді басқару жүйесін дамыту және ҚР Ұлттық Банкінің ЕДБ үшін ішкі 
бақылауды жүзеге асыру ережесінің №29 талаптарына сәйкес құрылған. АҚ 
несиелік тәуекелдің шекті дәрежелерін белгілеуді, мониторингілеуді және 
бақылауды қамтамасыз ететін үдерістер мен операциялар жақсартылды. 
Бұдан басқа, АҚ Базель стандарттарына сәйкес тәуекелдердің басқа түрлері 
бойынша шекті деңгейді басқару құралдарын табысты қолданады. 
АҚ-да уәкілетті органдардың, бөлімдердің ашық құрамы және банкке 
берілген несиелік өтінімдер бойынша шешімдерді қарау мен қабылдаудың 
икемді тұжырымдамасы, банктегі несиелік өтінімдерді басқарудың 
автоматтандырылған электрондық жүйесі құрылған, бұл талап етілетін сома 
мен несиелік өтінімнің қиындығына байланысты орналасқан АҚ-ның шалғай 
бөлімшелерінен, сондай-ақ АТФБанктің бас кеңсесінде де қарауға және 
дауыс беруді жүзеге асыруға мүмкіндік береді. 
Барлық берілген несиелік өтінімдер бойынша банктегі шешімдерді 
коммерциялық банктің филиалдарында және оның бас кеңсесінде құрылған 
несиелік дирекциялар қабылдайды. 
Көрсетілген несиелік дирекциялардың, оның ішінде АҚ-мен ерекше 
өзара қарым-қатынастармен байланысты тұлғалармен жасалған мәмілелер 
бойынша өкілеттігінен асатын несиелік өтінімдердің мөлшері несиелік 
комитеттің коммерциялық банктің алдын ала қарауын және кейіннен банктің 
Директорлар кеңесінің реттеушінің шарттарымен келісуімен растауын талап 
етеді. Осы несиелік комитет Банк басқармасы бар болған кезде арнайы 
құрылған алқалы орган болып саналады [8]. 
АҚ қорытындыларды қабылдау, несиелердің белгілі бір лимиттерінің 
объективтілігін арттыру және несиелік қоржынның сапасын бақылау 
бойынша мүмкіндіктерді шоғырландыру тәуекелін қысқарту үшін 
коммерциялық банк филиалдарының несиелік дирекцияларының несиелік 
мүмкіндіктерінің лимиттерін белгілеу, анықтау және бақылау рәсімі құрылды 
[9]. 
Осылайша, жоғарыда айтылғандарды ескере отырып мынадай 
қорытынды жасауға болады. 
«АТФБанк» АҚ 1995 жылғы маусымда құрылды және ҚР ҰБ «Алматы 
сауда-қаржы банкі» ЖАҚ ретінде тіркелді. 2018 жылы таза пайыздық табыс 
46 617 млн. теңгеге жетті, 2017 жылмен салыстырғанда 1,3% - ға, 2016 
жылмен салыстырғанда 2017 жылы 46 028 млн. теңгеге немесе 66,6% - ға 

75 
өсті. 2018 жылы таза комиссиялық кіріс 12192 млн. теңгеге немесе 2017 
жылмен салыстырғанда 11,1% - ға өсті, операциялық кірістер 2017 жылмен 
салыстырғанда 120,1% - ға немесе 72658 млн. теңгеге ұлғайды, таза пайда 
258% - ға немесе 12458 млн. теңгеге, меншікті капитал 18,8% - ға немесе 
17679 млн. теңгеге ұлғайды. RoAE коэффициенті 5,3% - дан 16,8% - ға дейін 
өсті. Көрсетілген көрсеткіштердің тек активтері 2017 жылмен салыстырғанда 
8,8% немесе 128169 млн. теңгеге азайды. «АТФБанк» АҚ активтердің, 
несиелік ресурстардың және ашық депозиттердің көлемі бойынша 
Республиканың ең ірі коммерциялық банкінің топ-10 құрамына батыл кіреді.
«АТФБанк» АҚ қалыптасуының тұрақты серпініне байланысты ҚР ЕДБ ірі 
банктерінің санына кіреді.
2017 жылдың қорытындысы бойынша шоғырландырылған қаржылық 
есептілікке сәйкес банктің таза пайдасы 17,3 млрд. теңгені құрады. Өткен 
жылдың ұқсас көрсеткішімен салыстырғанда пайда өсімі 258% - ды құрады. 
Осылайша, Банктің қаржылық нәтижесінің оң серпінінің сақталуы 
байқалады. 
Барлық басты бизнес-көрсеткіштер бойынша банк сенімді өсімге қол 
жеткізді. Бұл клиентке бағытталу, өзгермелі нарықтық талаптарға жылдам 
барабар әсерлесу, қойылған мақсаттарды жүзеге асыруға бағытталған 
банктің жоғары кәсіби және ұйымшыл қызметкерлерінің қызметі сияқты 
бірнеше шарттар ықпал етті [10]. 
АТФБанктің корпоративтік клиенттерге берілген несиелерінің көлемі 
бөлшек клиенттерге берілген несиелердің көлеміне қарағанда 2017 жылмен 
салыстырғанда баяу қарқынмен өсіп келеді. Бөлшек несие беру көлемі 2018 
жылға қарай 194930983 мың теңгеге немесе 2017 жылмен салыстырғанда 
15% - ға немесе 2017 жылы 14% - ға жетті. Абсолюттік мәнде 2017 жылмен 
салыстырғанда несиелендіру көлемі 25458083 мың теңгеге өсті. АТФБанктің 
ең көп қатысуы жеке тұлғалар сегментінде - 18,9%, басқалары-18,9%, 
көтерме сауда – 16,9%, жылжымайтын мүлік – 12,7% байқалады. 
АҚ-ның 360 күннен астам мерзімі өткен берешегінің үлесі 2017 жылмен 
салыстырғанда тұтынушылық несиелер (кепілсіз) бойынша 70% - ға, содан 
кейін тұтынушылық несиелер (кепіл) бойынша 20,3% - ға өсуде. Мерзімі 
өткен несиелер ипотекалық несие беру сегментінде 2% - ға аз байқалады, 
мерзімі өткен төлемдер үлесінің шамалы өсуі көліктерді сатып алуды 
несиелендіру бойынша байқалады. 

жүктеу/скачать 2,77 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: