Хасанов М. Ғылым теориясы indd
«білімөндіруиндустриясын»
жүктеу/скачать 1,92 Mb. Pdf көрінісі
|
dokumen.pub 9786010412965
| «білімөндіруиндустриясын»
ту ды ра ды. Қа лып ты ғы лым да ға лым дар қа был дан ған мо дель дер мен ере же лер ге сәй кес жұ мыс жа са ған дық тан, бұл ғы лым зерт теу нә- ти же ле рін де гі, бел гі лі теория дан кү тіл ген ше шім дер де гі кез кел- ген сәй кес сіз дік тер ді бір ден бай қай ды. Кей жағ дай лар да қа лып- ты ғы лым да ғы бел гі лі ере же лер мен тәр тіп тер ар қы лы ше ші луі тиіс мә се ле лер ше шіл мей қа ла ды. Бас қа жағ дай лар да қа лып ты ғы лым ның мақ сат та ры на ар нал ған әдіс те ме кү тіл ген дей әре кет ету ге қа бі лет сіз бо лып шы ға ды. Әдет те гі ғы лым осы лай ша ауыт қу шы лық тар ды та ба тын сер- гек құ рал ға айна ла ды, бұл кейін нен па ра диг ма ны қайта қа рауға түрт кі бо ла ды. Ға лым қа был дан ған ере же лер ге сүйе ніп жұ мыс жа сай оты рып, ойла ма ған жер ден ере же ге сәй кес кел мейт ін фак- ті лер ге тап ке луі мүм кін, бұл осы ере же лер ді өз гер ту ді та лап ете ді. Мұн дай жағ дайда ға лым дар дың әр қай сы сы па ра диг ма ға 79 3.6. То мас Кун ның ғы лы ми бі лім нің қар қы ны ту ра лы тұ жы рым да ма сы түр лі ше қа рай бас тайды, осы ған сәй кес олар дың зерт теу ле рі- нің си па ты да өз ге ре ді. «Ере же ден тыс жағ дай лар дың» (алын ған фак ті лер дің па ра диг ма лық қа ғи да лар ға сәй кес кел меуі) са ны тым кө бейіп кет се, ғы лым са ла сын да дағ да рыс жағ дайы орын ала ды, сөйт іп дағ ды лы ғы лым «қой нау ын да» ерек ше ғы лым пай да бо- ла ды. Ес кір ген қа ғи да лар қайта қа рас ты ры ла ды. Ғы лым бір ор- нын да тұр майды, зерт теу лер де еш қа шан тоқ та май ды, сон дық тан әр түр лі па ра диг ма лар дың, кә сі би ұйға рым дар дың орын ал ма суы дағ да рыс тан шы ғу ға мүм кін дік бе ре ді. Осы ны ғы лы ми ре во лю- ция деп атай мыз. Одан соң қайтадан қа лып ты ғы лым ның әре кет етуіне қа жет ті жағ дай лар қа бат та ла ды. Үл гі бо ла тын мат ри ца таң дау да ке лі сім ге ( қауым дас тық мү ше ле рі нің ара сын да ғы ке лі- сім) қол жет кі зу жа ңа па ра диг ма ның құ ры лу ына не гіз бо ла ды. Кун ның айт уы бой ын ша, ғы лы ми ре во лю ция ның әр қай сы- сын да ғы лы ми қауым дас тық бір-бі рі мен сәй кес пейт ін ғы лы ми теория лар дың бі рі нен бас тар туы қа жет. Алай да Поп пер ге ұқ сап бү кіл ғы лы ми қыз мет ті ре во лю ция лық ке зең де қол да ны ла тын тер мин дер мен си пат тау ға бол майды деп есеп тейді. Ғы лы ми қыз- мет ті ұзақ уа қыт бойы жи нақ тал ған, жүйе лен ген, тек се ріл ген бі- лім дер ді ес кер мей, тек ре во лю ция лық көз қа рас пен қа рас ты ра тын бол сақ ғы лы ми бі лім нің да му ына қол жет кі зе ал май мыз. Кун ның көз қа ра сы бой ын ша, жа ңа па ра диг ма ға өту үде рі сін әлеу мет тік тұр ғы дан тү сін ді ру ге бо ла ды. Бұл үде ріс ло ги ка лық не ме се экс пе ри мен тал дық жәр дем нің не гі зін де, сон дай-ақ ғы лы- ми қауым дас тық тар дың қайта қа был да нып отыр ған па ра диг ма- ның тиім ді лі гі не де ген жүктеу/скачать 1,92 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|