Хасанов М. Ғылым теориясы indd


­Ки­бер­не­ти­ка,­­жүйе­лік­әдіс­жә­не­жүйе­лік­ана­лиз



Pdf көрінісі
бет96/107
Дата28.02.2023
өлшемі1,92 Mb.
#170536
1   ...   92   93   94   95   96   97   98   99   ...   107
Байланысты:
dokumen.pub 9786010412965

6.2.­Ки­бер­не­ти­ка,­­жүйе­лік­әдіс­жә­не­жүйе­лік­ана­лиз
ХХ ға сыр дың ор та сын да ғы лым дар дың то ғы сын да (ма те ма-
ти ка, ло ги ка, се ми оти ка, фи зи оло гия, биоло гия, әлеу мет та ну) ки-
бер не ти ка пай да бол ды. Оның зерт теу пә ні – ақ па рат ты қа был дау-
ға, сақ тау ға жә не өң деуге қа бі лет ті кез кел ген жүйе. Ғы лым ның 
бұл жас жә не бо ла ша ғы үл кен са ла сы жә не оны мен бай ла ныс ты 
пән дер (фи зи ка, хи мия жә не т.б.) бас қа ру жүйесі нің (үл кен, күр-
де лі жүйе нің) ме ха ни зм де рін тү сін ді ру ге үл кен үлес қос ты. Осы 
уа қыт тан бе рі жүйе лік әдіс пен жал пы жүйе лер теориясы са ла-
сын да қар қын ды жұ мыс тар жүр гі зі ліп ке ле ді. 
Жүйе
(грек ті лі нен ау дар ған да – бөл шек тер дің құ ра мы, бі рік-
кен) – бұл бел гі лі бір тұ тас тық ты, бір лік ті құ райт ын өза ра бай ла-
ныс ты жә не өза ра қа рым-қа ты нас та ғы эле ме нт тер дің жиын ты ғы. 
Бұл ұғым теорияда – за ма науи фи ло со фияда, ғы лым да, тех ни ка-
да жә не тә жі ри бе лік қыз мет те ке ңі нен қол да ны ла ды. Ға сыр лар 
өте оның маз мұ ны то лы ға түс ті. Ан тик за ма нын да «бү тін оны 
құ райт ын бөл шек тер дің жал пы са ны нан үл кен» де ген те зис құ-
рыл ды. Стоик тер жүйені «әлем дік тәр тіп» ре тін де тү сін дір ді. 
Фи ло со фияда ан тик за ма ны нан бе рі (Пла тон, Арис то тель) бі лім 


121
6.2. Ки бер не ти ка, жүйе лік әдіс жә не жүйе лік ана лиз
жүйесі нің ерек ше лік те рін ашу ға үл кен на зар ауда рыл ды. Конт 
та ным ның жүйелі лі гін анық та ды; бұл тұ жы рым ды Шел линг пен 
Ге гель әрі қа рай да мыт ты. XVII – XIX ға сыр лар да түр лі же ке ғы-
лым дар да жүйе нің тип те рі (гео мет рия лық, ме ха ни ка лық жүйе лер 
жә не т.б.) зерт тел ді. 
Жүйе­ұғы­мы­тұ­тас­тық,­эле­мент,­бай­ла­ныс,­қа­ты­нас,­құ-


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   92   93   94   95   96   97   98   99   ...   107




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет