Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й Ка рг у әож кбж



Pdf көрінісі
бет26/444
Дата17.11.2023
өлшемі3,59 Mb.
#191774
түріОқулық
1   ...   22   23   24   25   26   27   28   29   ...   444
Байланысты:
Okulik XX kazak adebiet

І БӨЛІМ. 
Әдеби мұраны зерттеудің негізгі арналары
«Ми на қиб Ибраһим Алтынсарин» 
атала тын азасөз (№33, 1889) ғылыми-
зерт теушілік ой-пікірдің әдебиет та-
рихы мәселелеріне шындап көңіл 
аудара бастағандығын байқатады. 
«Оренбургский листок» газетінде 
басылған некрологтың (1888) ау-
дар масы болғанымен, бұған де йін 
жоғарыда айтылғандай тек ғылы-
ми бағалаушылық мәндегі ой-пікір 
білдіру мақсатында тек сөз ара-
сында ғана айтумен шектеліп келген 
Ы. Алтынсарин өмірі мен шығар-
машылығын, педагогтық қызметін 
қазақ жұртшылығына алғаш рет жү-
йелі түрде таныстыра алуымен құн-
ды болды. Ұлы педагогтың өмір жо-
лы мен атқарған қызметтерін, мек-
теп ашудағы жанқиярлық еңбегінен 
ха бардар ете келіп: «Алтынсарин 
орыс тардың әр ғылым-білімдерін бі-
ліп, қазақтан бір мінезді, ақылды, 
данышпан, қазақ халқына һәм Ре-
сейге пайдалы бір қызметтегі адам 
еді. Жақсылығын айтқанда, Алтын-
сарин қазақ арасына әуел Еуро-
паның білім-ғылымын шашқан һәм 
халықтың Ресейге ықыласын аш -
қан бір артық жан болды», – де ген 
пікірдің қазақ баспасөзінде жа рия-
лануы Ыбырай мұрасын ғы лыми 
тұрғыда тану жолындағы зерт теу 
ісіне қозғау салмады деп айта алмай-
мыз [10, 153]. Минақиб орыс ша жа-
зылып, алғаш орыс тілді бас пасөз 
бетінде жарық көргенімен, оның 
авторы қазақ ұлтынан екені анық 
байқалады. Ол Ыбырайдың педа-
го гикалық көзқарасының қалып-
та суына В. Григорьев, Н. Ильмин-
ский, Л. Толстойлардың әсер етуі 
мен қазақ елін оқу-білімге, өнер-ғы-
лымға үндеген ағартушылық қыз-
метін бағалаған тұстарында айқын 
танылады. «Дала уалаятының га-
зетін» шығарушылар оны аударып 
басуды өздеріне парыз санаған. 
Бұл минақибке Н. Ильминскийдің 
«Ы. Алтынсарин туралы естелік» 
атты кітабының қатысы жоқ. Ол ке-
йін Қазанда 1891 жылы шыққан. 
«Акмолинские ведомости» газетінде 
«Ы. Алтынсарин – қазақ ауыз әдебие-
тін жинаушы және зерттеуші» (№33, 
1889) деген мақала да жарияланған. 
Осы үш газетте де мақалалар бір 
номерде, яғни 1889 жылғы №33 са-
нында жариялануында бір сыр бар. 
Негізінен қазақ оқығандарының ара-
сында Ы. Алтынсарин тұлғасы ке-
ңінен танымал болған. Оны «Қазақ 
хрестоматиясының» (1879), оның 
«Мақ тубат» деген атпен шыққан нұс-
қасының (1899) және «Қазақтарға 
орыс тілін үйретудің бастауыш құ-
ралы» (1897), «Шарият әл-ислам» 
се кілді оқулықтарының қазақ-орыс 
мек тептерінде үздіксіз пайдалануы 
то лық дәлелдейді.
Ұлт әдебиетінің тарихи даму 
жолына көз сала бастаған алғаш-
қы қадамдарда ғұмырнамалардың, 
яғни биографизмнің танымдық си-
паты – белгілі бір ақын-жазушы 
Ре
по
зи
то
ри
й
Ка
рГ
У


40


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   22   23   24   25   26   27   28   29   ...   444




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет