Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й Ка рг у әож кбж



Pdf көрінісі
бет34/444
Дата17.11.2023
өлшемі3,59 Mb.
#191774
түріОқулық
1   ...   30   31   32   33   34   35   36   37   ...   444
Байланысты:
Okulik XX kazak adebiet

І БӨЛІМ. 
Әдеби мұраны зерттеудің негізгі арналары
тарихы туралы еңбекке Ә. Бөкейха-
нов еңбегін жасырын атымен болса 
да енгізді.
Бұл мақаланың ғылыми сипат-
тағы мазмұны мен көтерген проб-
лемасы сол кездегі ғылыми-зерт-
теушілік ой-пікірдің деңгейін көр-
сететінін айта келіп ғалым С. Қас-
қабасов: «Мақалада қазақ фолькло-
рис тикасы үшін аса маңызды бір-
неше мәселе көтерілген. Бұлар: 
эпос тың тарихилығы, «Қобыланды» 
жырының шығу мерзімі, қазақ фоль-
клорының түрлері, жыршы және 
оның шеберлігі, қоғамдық ой-сана-
ның көрініс табуы, «Қобыланды» жы-
рындағы әйелдер бейнесі, олардың 
атқарып отырған идеялық қызме ті», –
деп жазады. Біз бұған толығынан 
келісеміз. Өйткені, ұлттық ғылыми-
зерттеушілік ой-пікірдің сол кезде 
нақты сөз етуге ұмтылған басты 
мәселелерінің өзі осы болатын. Тың-
нан қосылғаны – жырдың образ-
дық жүйесіне теориялық талдау жа-
саудағы алғашқы қадамның көрініс 
табуы. Ұлттық ғылыми-зерттеушілік 
ой-пікір бұған дейін тарихи-мәдени 
мектептің тарихилық принципі бо-
йынша фольклорлық жырдағы та-
рихи оқиғалардың көрініс табуын, 
жырдың алғаш рет пайда болуын, 
аңыздық желілер мен тарихи де рек-
тер бойынша қарап келген бо ла тын. 
Мақала авторы оны жырдың сю-
жеттік құрылымынан іздейді. Бас-
қа жыр-аңыздар мен тарихи дерек-
терді салыстырмалық тұрғыда қара-
мауының себебі де осында.
«Мақаланың басты концептуаль-
дық идеясы, – деп жазады одан әрі 
С. Қасқабасов – қазақ тұрмысы мен 
мә дениетіне ислам ықпалы ның кү-
шеюі заңды деген ой». Бұл – Ә. Бө-
кейханов еңбегінің зерт теу шілік мә -
нін дұрыс таныған пікір. Өйткені, 
мақала авторының ғылыми-зерт-
теушілік көзқарасында тарихи-са-
лыстырмалық бағыттың басты бел-
гілері нақты орын алған. Тарихи-
салыстырмалық әдебиеттану әдеби 
мұрадағы екі дінділіктің (двое верия) 
көрініс табуын арнайы зерт теу проб-
лемаларының бірі етіп қойған бо-
латын. «Немало затруд нений – при-
чем не только западноевро пейским, а 
и русским исследователям – достав-
ляло истолкование так называемого 
«двоеверия» – смешения языческих 
элементов с христианскими. Оно 
наблюдалось как в средневековой 
европейской литературе так и в 
фоль клоре», – деп жазылғандай, бұл 
мәселе орыс зерттеушілерінде әр 
түрлі бағыттағы пікірталас туғызды 
[12, 273]. Әдебиеттегі екі дінділіктің 
көрінісі туралы ғалымдардың бір 
тобы, әсіресе славянофилдар, халық-
тың христиан дініне деген ықыласы 
мен ынтасы шамандыққа негіз дел-
ген дүние-танымды (языческую 
культуру) ығыстырып шығарды да, 
олардың белгілері әдеби мұрада-
ғы мифтік таным мен образдарда 
Ре
по
зи
то
ри
й
Ка
рГ
У


49


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   30   31   32   33   34   35   36   37   ...   444




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет