Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й Ка рг у әож кбж


І БӨЛІМ.  Әдеби мұраны зерттеудің негізгі арналары 3-ТАРАУ. Ә. Бөкейханұлы – әдебиеттанушы ғалым



Pdf көрінісі
бет33/444
Дата17.11.2023
өлшемі3,59 Mb.
#191774
түріОқулық
1   ...   29   30   31   32   33   34   35   36   ...   444
Байланысты:
Okulik XX kazak adebiet

І БӨЛІМ. 
Әдеби мұраны зерттеудің негізгі арналары
3-ТАРАУ. Ә. Бөкейханұлы – әдебиеттанушы ғалым
Әдебиеттану ғылымында акаде-
миялық зерттеу мектептері қалып-
тасқан елдердің зерттеу еңбектері-
мен қатар қоюға болатын алғашқы 
ғылыми сипаты айқын мақалалар 
да жазыла бастады. Ол – қазақ хал-
қының ардагер перзенттерінің бірі 
Әлихан Бөкейхановтың «Туземец» 
деген жасырын атпен жазылған «Қо-
быланды» жырындағы әйелдер» деп 
аталатын мақаласы. Бұл – ұлттық 
әде биет туралы ғылымның арғы бас-
тау ларынан бері келе жатқан ғылы ми 
ізденістер жолында нақты бір көр кем 
шығарманы ғылыми-зерттеушілік, 
әде би-теориялық тұрғыда тұтастай 
алып талдаған алғашқы еңбек. Шо-
қанның өзі жазып алған эпостық 
жырларын тарихи, ғылыми тұрғыда 
сөз еткенімен, теориялық талдауларға 
бара бермегені белгілі.
«Ұлтшыл-алашордашыл» атанған 
арыстарымыздың соңғы кезге дейін 
ғылыми айналымға қосылмай келген 
еңбектері секілді, бұл мақаланың 
да ғылыми-зерттеушілік ой-пікірді 
да мытудағы үлесі назардан тыс қа-
лып келді. «Қобыланды батыр» 
жырын немесе қазақтың эпостық 
жыр ларын кейіндегі кеңес өкіметі 
тұ сында монографиялық тұрғыда 
қа рас тырған фольклористика ғы лы -
мындағы еңбектердегі басты тұ жы-
рымдарға негізгі өзек болған ойлар 
осы мақаладан туындап отырса да, 
белгілі себептермен сілтеме жасау 
құрметіне де ие бола алмай қалды. 
Қоғамды қайта құруға байла нысты 
жаңаша көзқарастың әсерінен ал-
ғаш рет «Қазақ фольклорис тика сы-
ның тарихы» (1988) атты еңбекте 
С. Қасқабасов «ХІХ ғасырдың ІІ жар-
тысындағы қазақ фольклорис ти ка-
сы» деген тарауында сөз етіп, ғылыми 
ой-пікірдегі маңызын ашып берді. 
Со ның өзінде Ә. Бөкейханов туралы 
еш теңе айта алмай, амалсыздан «Ту-
земец» мақала авторының ла қап аты, 
В. М. Сидельниковтың айтуынша ав-
торы Ә. Диваев. ...Сол уақыт үшін 
әрі озық, әрі баспа бетінде ашық 
айтылмайтын ойларды батыл көтер-
гені үшін өз есімін жасырып, «Тузе-
мец» деп қол қойған», – деп қорқа-
қорқа барған [8, 138]. Қалай дегенмен 
де қазақ фольклорының зерттелу 
Ре
по
зи
то
ри
й
Ка
рГ
У


48


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   29   30   31   32   33   34   35   36   ...   444




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет