Хх ғасырдың екінші жартысындағы этникалық қайта тірілу
Үлттық қызығушылықтар мен бағдарлар
жүктеу/скачать 28,82 Kb.
|
лекция6 (2)ЭПС
| Үлттық қызығушылықтар мен бағдарлар - бұл қандай да бір этникалық қауым өкілдерінің мотивациялық приоритеттерін бейнелейгін қоғамдық-психологиялық қүбылыс, ол бірлік пен тұтастықтың сақталуына қызмет етеді. ¥лттық қызығушылықтар мен бағдарлар адам жүріс-тұрысы жэне іс-эркееттерінің маңызды қозғаушы күші болып табылады. ¥лттық кызығушылықтарға кысым жасау әректі эрқашан да адамның өмірлік бастамаларына қастандық жасау әрекеті ретінде, мемлекетке қауіп төндіру ретінде қарастырылады. Сондықтан да, ұлттық сана-сезімі дамыған әлеуметтік этникалық қауымдар әдетте өзінің үлттық мүдделерін саяси жэне қарулы жолдармен қорғайды.
¥лттық-психологиялық ерекшеліктер тек бағыттар мен стеретиптердің механизмдері арқылы көріне алады. Отандық ғылыми әдебиеттерде бағыт-бағдар теориясы өте кең берілген. Оның негізін салушы Д.Н. Узнадзенің түсінігінше, бағыт- бағдар - индивидтің қажеттіліктерінің эсер ету жиынтығы мен оның тіршілік ету жағдайының эсер етуінен пайда болатын белгілі бір психикалық қалып, оны «белгілі бір іс-әрекет жасауға дайындық» ретінде сипаттауға болады. Д.Н. Узнадзенің бағыт-бағдар қажеттіліктерінің негізінде пайда болатын жеке адамның қабылдау тәсілі, жүріс-тұрысы реакцияларының сипатына байланысты болады деп санаған. Ш.Надирашвили бағыт-бағдарды элеуметтік психология деңгейінде түсінудің негізін қалады. В.А. Ядов әлеуметтік психология құрылымында когнитивті, эмоционалды жэне жүріс-түрыстық компоненттерді бөліп шығарып, 66 багыт-бағдардың жұмыс істеу механизмін зерттеу жолдарын белгіледі, бұл оның іс-эрекет объектісіне адамның қатынасының ерокшелігін байқататьга жеке адамның басты мінездемелерінің бірі рстінде түсінуге жол салды. Оның негізінде әлеуметтік жүріс-тұрыс іаитаурыны жатыр, оған қандай да бір топтың индивидті сендіретін /калпыланған дэстүрлі пайымдаулар, лікірлер, күтулер, белгілі бір түрақталған тэжірибе кіреді. Л.М. Дробижева, А.Х. Гаджиев сияқты психологтар ұлттық багыт-бағдар механизмдерін зерттеді. Олар таптаурындар арқылы міпез, жүріс-түрыс, өзара эрекеттесу сияқты механизмдерді ашты, осылай үлттык бағыт-бағдар ұлттық психологияның қүрылымдық калыптасу фактісіне ғана емес, оның жүмыс істеу процесіне де яғни, іс-эрекет жағдайында психиканы реттеуге де қатысты екенін ішықтады. Соңғы зерттеулер бойьшша, бағыт-бағдардың, таптаурынның жэне сана-сезімнің қальштасуында бағыт-бағдардың өзінің ішкі мазмүны, яғни жаңсақ нанымдар жэне олардың дамуы мен іииамикасы үлкен ролге ие. жүктеу/скачать 28,82 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|