Хіх ХХ ғасырлардағы классикалық емес еуропа философиясы



бет5/5
Дата22.01.2017
өлшемі0,88 Mb.
#7564
1   2   3   4   5

Cөздік
Антропология – (грек. anthropos адам және logos – ілім, сөз)- философиялық антропология – мәдениеттің, инабаттылықтың, құқықтың және адам өмірінің негізін іздейтін философия. Ізденістің негізі адамның табиғаты және оның өмірлік мүддесі.

Архетип (грек. arche – бастау және typos – пішін, үлгі) – алғашқы бейне, идея. К.Юнгтың психологиясында адамдардың психикасында, жадында сақталып қалған мифологиялық қалдықтар және көне адамдардың тәжірибесчінен қалған символдар, схемалар, халықтардың немесе адамзаттың коллективті өмірінің нәтижесі.

Верификация (лат. werifikate – ақиқатты, істеймін) – ғылыми сөйлеймдерің, тұжырымдардың ақиқаттылығын эмпириялық тексеру арқылы анықтайтын методологиялық ұғым.

Деконструкция (лат.dekons - алып тастау) - әдеби мәтіндердің ішкі қайшылығын ашу, жасырын мағынасын табу, мәтіндердегі тірек болар негізгі ұғымдарды, метафорлық қабаттарды табу. Ж.Деррида ұсынған мәтіндерді зерттеу методологиясы.

Интенционалдық (лат. intehs- талпыну)- сана интенционалды, яғни бір затқа (нәрсеге) бағытталғанымен сипатталады. Алғашқы рет сананың интенционалдығы туралы айтқан философ Ф.Брентано, кейіннен Гуссерль жалғастырған (таза сана).

Интуиция (лат. intueru зер салу, қадалып қарау) – білімді немесе құбылыстың мәнін дәлелсіз тұтас қабылдау, логикаға сүйенбей аңдау, кенеттен аңғару.

Менталитет (лат. mentos - ойға қабілеттілік, ақылдың құрамы) - әртүрлі әлеуметтік топтардың мінез-құлқын, тұрмыс салтын, көңіл-күйін, дүние танымын анықтайтын, және соларға ықпал ететін рухани өмірдің қалыптасқан жүйесі. Этникалық қауымдастықтың ұрпаққа жалғасатын тарихи - әлеуметтік құбылыс.

Нигилизм (лат. nihi- ештене емес)- қоғамдағы, мәдениеттегі құндылықтарды жоққа шығаратын принцип. Кейде жоққа шығару, басқа бір құндылықтарды насихаттау үшін пайдаланылды. Осы ұғымды батыс философиясында Ницше мен Шпенглер кең қолданды.

Парадигма (гр. paradejgm – мысал, үлгі)

1) антика және ортағасыр философиясында шынайы және рухани дүниенің өзара қатынасын сипаттайтын ұғым;

2) заманауи ғылымында (Т.Кун) ғылыми қауымдастық қабылдаған ғылыми дәстүрді қамтамасыз ететін ғылыми нәтижелер, теориялар, әдістер т.б. Парадигманың ауысуы жаңа ғылымии революцияның пайда болуын білдіреді.
Редукционизм (лат. redutio – кейін шегіну, бұрынғы күйге қайтып оралу). Барлық пәндерге ортақ тіл арқылы ғылыми білімнің бірлігін қамтамасыз етуге бағытталған методологиялық бағдарлама.

Фальсификация (гр. felsif - жалған, жасаймын).Гипотеза және теорияның жалғандығын классикалық логиканың ережелеріне сүйеніп анықтайтын методологиялық ұстаным.

Эпистема – (гр. episteme білім) – сөздер мен заттардың арасындағы байқауға түспейтін мәдени дәуірге сай жасырын құрылым. Фуконың «Слова и вещи. Археология гуманитарных наук» атаулы еңбегінің басты ұғымы.


«ХІХ – ХХ ғасырлардағы классикалық емес Еуропа философия» тақырып бойынша ұсынылатын тест тапсырмалары:
$$$ 1

Иррационализмнің өкілдері:

A) Лейбниц, Фейербах, Маркс;

B) Шопенгауэр, Кьеркегор. Ницше;

C) Лейбниц, Бэкон, Гегель;

D) Маркс, Боэций, Фейербах;

E) Ницше, Фрейд, Гегель.



$$$ 2

Интуитивизм өкілін атаңыз:

A) Вебер;

B) Шестов;

C) Фромм;

D) Бергсон;

E) Фрейд.



$$$ 3

«Өмір сүру» философиясының негізгі өкілі:

A) Спиноза;

B) Сократ;

C) Вольтер;

D) Шпенглер;

E) Кант.


$$$ 4

«Дүние ерік және елес ретінде» еңбектің авторы:

A) Вебер;

B) Шопенгауэр;

C) Ницше;

D) Бергсон;

E) Фрейд.



$$$ 5

«Үрей метафизикасын» пайымдауға тырысқан алғашқы философ.

A) Кант;


B) Аристотель;

C) Шопенгауэр;

D) Ницше;

E) Фрейд.



$$$ 6

Біздің адам сүйгіштігіміздің бірінші өсиеті - «Әлсіздер мен ұсқынсыздар өле берсін. Тіпті өлуге оларға көмектесу керек» деген өсиеттің авторы.

A) Бергсон;

B) Шопенгауэр;

C) Фрейд;

D) Спенсер;

E) Ницше.



$$$ 7

«Билікке кұштарлық» ұгымын қалыптастырушы:

A) Вебер;

B) Шопенгауэр;

C) Ницше;

D) Бергсон;

E) Фрейд.



$$$ 8

«Түйе, арыстан, бала» адамның адамға айналуының жолы сияқты. Осы метафора кімдікі?

A) Вебер;

B) Шопенгауэр;

C) Ницше;

D) Бергсон;

E) Фрейд.



$$$ 9

«Жоғарғы адам» /Асқан адам/ кімнің идеясы?

A) Маркстың;

B) Гегельдің;

C) Шпенглердің;

D) Хайдеггердің;

E) Ницшенің.



$$$ 10

А.Бергсон «... Бұл интеллектуалдық көңіл ауудың турі арқылы заттың ішкі әлеміне енуге болады, оның ішіндегі бірден-бір, әрі айтып жеткізе алмайтын нәрсемен тұтасып кету мақсатында» деп анықтаған:

A) тәжірибелік;

B) пайымдаушылық;

C) интуициялық;

D) интеллектуалдық;

E) сезімдік.



$$$ 11

Позитивистер бойынша философтарға кажеттісі ....

A) дүние құрылымының сонғы себептерін іздеу;

B) философияны діни сананың бір түріне айналдыру;

C) болмыстың пантеистік табиғатын макұлдау;

D) ғылым мен өнердің ұлы метафизикалық бірігуін ойластыру;

E) ғылыми танымның логикасы және методологиясымен айналысу.



$$$ 12

«Алғашқы позитивизм» өкілдерін көрсетіңіз.

A) Конт, Спенсер;

B) Мах, Авенариус;

C) Шлик, Франк;

D) Карнап, Нейрат;

E) Поппер, Бергман.



$$$ 13

Танымның негізгі түпкі бастамасын позитивизм өкілдері қалай есептейді?

A) гипотеза принципі;

B) интерпретация принципі;

C) практикалык принцип;

D) верификациялау принципі;

E) эмпирикалык принцип.



$$$ 14

Огюст Конт шығарған қандай философиялық бағыт позитивтік, яғни «дұрыс болымды» білімнің ролін арттырып жіберді?

A) экзистенциализм;

B) позитивизм;

C) прагматизм;

D) неотомизм;

E) неофрейдизм.



$$$ 15

«Позитивті ғылым өзіне өзі философия» - деп кім айтты?

A) Платон;

B) Маркс;

C) Кант;

D) Карнап;

E) Конт.


$$$ 16

Позитивизмнің тарихи формасына жатпайтыны:

A) логикалық позитивизм;

B) аналитикалық философия;

C) неопозитивизм;

D) эмпириокритицизм;

E) мегапозитивизм.



$$$ 17

Ницше, Шпенглер, Бергсон. Дильтей философиясындағы ізденілген ұғым.

A) дін;


B) өмір;

C) апория;

D) идея;

E) табиғат.



$$$ 18

Феноменологияның негізін салушы кім?

A) Ницше;

B) Гадамер;

C) Гуссерль;

D) Кьеркегор;

E) Хайдеггер.



$$$ 19

XX ғ.философиялық діни бағытты көрсетіңіз?

A) постпозитивизм;

B) экзистенциализм;

C) неотомизм;

D) персонализм;

E) позитивизм.



$$$ 20

Адам өзін өзі калыптастырады, өмір сүре отырып өз мәніне ие болады деген пайымдау қандай философияның алғашқы принципі?

A) позитивизм;

B) экзистенциализм;

C) неотомизм;

D) персонализм;

E) прагматизм.



$$$ 21

«Шекаралы жағдайда» яғни өлім мен өмірдің, түңілу мен азаптың ортасында калған адам үлгісін қандай философиялық бағыттан көреміз?

A) прагматизмде;

B) герменевтикада;

C) неотомизмде;

D) марксизмде;

E) экзистенциализмда.



$$$ 22

«Бөтен», «Оба», «Сизиф туралы аңыз» еңбектерінің авторы.

A) Камю;


B) Сартр;

C) Марсель;

D) Хайдеггер;

E) Ясперс.



$$$ 23

Э.Гуссерльдің феноменологиясының негізгі түсінігі:

A) конвенционализм;

B) кызығушылық;

C) коэволюция;

D) интенционалдык;

E) ақпарат.



$$$ 24

Батыс философы К.Поппердің ойынша ғылымның басталуы

A) мәселе;

B) теория;

C) эксперимент;

D) гипотездерді шығару;

E) бакылау.



$$$ 25

Фальсификация қағидаларын кім кұрастырған?

A) К.Поппер;

B) И.Лакатос;

C) П.Фейерабенд;

D) Т.Кун;

E) М.Полани.



$$$ 26

Батыстағы «Үшінші толқынның» идеологы және философы:

A) Ф.Фукуяма;

B) П.Бжезинский;

C) Д.Белл;

D). Хантингтон;

E) О.Тоффлер.



$$$ 27

Француз философы, XX ғ. жазушысы, экзистенциализмнің өкілі:

A) Ж.Сартр;

B) С.Кьеркегор;

C) Тейяр де Шарден;

D) Б.Рассел;

E) Д.Дьюи.



$$$ 28

Классикалык структурализмнің өкілі:

A) Камю;


B) Фуко;

C) Дьюи;


D) Марсель;

E) Ясперс.



$$$ 29

Герменевтика - дегеніміз:

A) аударма;

B) логикалык мазмұндама;

C) сәтті табылған шешім;

D) сөз айналымы;

E) мәтіннің мазмұны



$$$ 30

Постмодернизмнің өкілі:

A) Камю;


B) Конт;

C) Деррида;

D) Сартр;

E) Пирс.


$$$ 31

Постпозитивизм философиясы кімнің есімімен байланысты?

A) А.Сен-Симонның;

B) О.Конттың;

C) Р.Авенариустің;

D) Э.Махтын;

E) М.Поланидың.



$$$ 32

Неофрейдизм өкілі:

A) Хабермас;

B) Гаусс;

C) Конт;


D) Фромм;

E) Ясперс.



$$$ 33

Постпозитивизмдегі «әдістемелік анархизмді» енгізген:

A) Фейерабенд;

B) Кун;

C) Лакатос;



D) Поппер;

E) Витгенштейн.



$$$ 34

Қай америкалық ғалым «парадигма» түсінігін енгізген?

A) Поппер;

B) Кун;

C) Мах;


D) Вебер;

E) Койр.


$$$ 35

«Тіл - бұл болмыстың үйі» - деген сөздің авторы:

A) С.Тулмин;

B) М.Хайдеггер;

C) Ж.П.Сартр;

D) К.Ясперс;

E) И.Лакатос.



$$$ 36

«Болмыс және уақыт» кітабының авторы:

A) Хайдеггер;

B) Ясперс;

C) Марсель;

D) Аббаньяно;

E) Барт.


$$$ 37

«Экзистенциализм - бұл гуманизм», «Болмыс және ештеңе» атты еңбектерінін авторы:

A) Сартр;

B) Маритен;

C) Камю;


D) Марсель;

E) Хайдеггер.



$$$ 38

Хайдеггер философиясындағы Dаsеіn категориясы нені білдіреді?

A) адам болмысын;

B) таза болмысты;

C) табиғат болмысын;

D) осындағы болмысты;

E) рухани болмысты.



$$$ 39

Философия, дін, ғылым және қарапайым сананың арасындағы жерді иеленген деген неопозитивисті атаңыз

A) Б.Рассел;

B) А.Камю;

C) О.Конт;

D) Ж.Деррида;

E) Ж.Маритен.



$$$ 40

«Мен неге христианин емеспін?», «Ақикаттың мәнін зерттеу» еңбектерінің авторын атаңыз

A) Б.Рассел;

B) А.Камю;

C) О.Конт;

D) Ж.Деррида;

E) Ж.Маритен.



$$$ 41

М. Фуконың "Сөздер және заттар" атты еңбегінің негізгі ұғымы...

A) конструкция;

B) деконструкция;

C) маргиналдык;

D) эпистема;

E) нышан.



$$$ 42

Қандай бағыт бойынша «бейсаналык» - негізгі категория?

A) психоаналитикалык;

B) марксистік;

C) кантиантстволык;

D) прагматикалык;

E) позитивистік.



$$$ 43

«Философиялык ұнтақтар», «Немесе-немесе» т.б. еңбектердің авторы:

A) Сёрен Кьеркегор;

B) Артур Джон Пассмор;

C) Ханс Айзенк;

D) Герберт Спенсер;

E) Пьер Лаплас.



$$$ 44

Адам «еркіндікке тәуелді» ұғымының авторы.

A) Ж.П.Сартр;

B) М.Хайдеггер;

C) К.Ясперс;

D) А.Камю;

E) С.Кьеркегор.



$$$ 45

«Тарихтың мәні және мақсаты», «Ақыл және экзистенция» еңбектердің авторы

A) Ж.П.Сартр;

B) Д.Мур;

C) К.Ясперс;

D) С.Тулмин;

E) Д.Остин.



$$$ 46

«Білім археологиясы», «Сөз және зат», «Клиниканың пайда болуы» - бұл шығармалар қазіргі заман философының еңбектері. Оның есімін көрсетіңіз:

A) Делез;

B) Деррида;

C) Фуко;


D) Лиотар;

E) Бодрийяр.



$$$ 47

«Постмодерн шарттары» жұмысының авторын атаңыз

A) Лиотар;

B) Беньямин;

C) Делез;

D) Фуко;

E) Деррида.



$$$ 48

«Симулякр» - бұл терминнің авторы:

A) Делез;

B) Фуко;

C) Кристев;

D) Барт;

E) Деррида.



$$$ 49

«Логикалык-философиялық трактат», «Философиялык зерттеулер» еңбектерінің авторы:

A) Д.Остин;

B) А.Айер;

C) Р.Карнап;

D) Б.Рассел;

E) Л.Витгенштейн.



$$$ 50

XX ғ. 60-70 ж. батыс философиясындағы структурализмнің өкілі:

A) К.Леви-Строс;

B) Ж.Лакан;

C) М.П.Фуко;

D) К.Поппер;

E) а+Ь+с


$$$ 51

Ғылыми - зерттеу бағдарламасы кағидасының авторын атаңыз.:

A) М.Полани;

B) С.Тулмин;

C) И.Лакатос;

D) Т.Кун;

E) К.Поппер.



$$$ 52

Парадигма - бұл:

A) ғылыми коғамның ұстанған көзкарасы;

B) ғылыми тілдің логикалық талдауы;

C) гипотеза;

D) ойлау;

E) кұндылықты бағалау.



$$$ 53

Синергетика - бұл:

A) табиғат туралы ғылым;

B) өзіндік ұйымдастыру туралы ғылым;

C) желдің багыты туралы ғылым;

D) кристаллдың пайда болуы туралы ғылым;

E) социум туралы ғылым.



$$$ 54

Деконструкциянын авторы:

A) Франк;

B) Деррида;

C) Франкл;

D) Рассел;

E) Фромм.



$$$ 55

Ғылыми-техникалық ойдың өрістерінің нәтижесінде зат пен сана сезімінен баска «үшінші әлем» пайда болады деп қорытынды жасаған:

A) Ч.Моррис;

B) Ч.Куайн;

C) К.Поппер;

D) О.Нейрат;

E) О.Карнап.



$$$ 56

Витгенштейн өзінің «Философиялық зерттеулер» шығармасында философияны калай түсіндіреді?

A) табиғат туралы ілім ретінде;

B) құдай туралы көзқарас ретінде;

C) тілдегі сөйлемдердің мағынасын айқындауға бағытталған белсенділік ретінде;

D) болмыс туралы ілім ретінде;

E) таным туралы ілім ретінде.



$$$ 57

Экзистенциализм бойынша адам өмірдегі дағдарысты жағдайлар қалай аталады?

A) шекаралық;

B) конфликті;

C) жатсынған;

D) шешілмейтін;

E) қиын.


$$$ 58

«Философиялық зерттеулер» еңбегінде тіл туралы идеяны тілдік ойын ретінде дайындаған кім?

A) Фуко;


B) Кун;

C) Поппер;

D) Деррида;

E) Витгенштейн.



$$$ 59

«Постиндустриалды қоғам» терминінің авторы

A) Поппер;

B) Белл;

C) Фуко;

D) Фромм;

E) Вебер.



$$$ 60

Гадамер - ... өкілі

A) экзистенциализмнің;

B) модернизмнің;

C) герменевтиканың;

D) феноменологияның;

E) структурализмнің.



$$$ 61

Интерпретация арқылы бұрынғы мәдениет әлемін түсіну қалай аталады?

A) патристика;

B) схоластика;

C) онтология;

D) гносеология;

E) герменевтика.



$$$ 62

Психоанализдің негізін енгізген, австриялық дәрігер-психиатр:

A) Юнг;


B) Фромм;

C) Юм;


D) Фрейд;

E) Пирс.


$$$ 63

Бейсаналық процестің негізгі түрлерін көрсетіңіз:

A) білу;


B) сезу;

C) таң қалу;

D) түс көру;

E) қуану.



$$$ 64

Қандай кұбылысты зерттеу З.Фрейдтің психоанализінің пайда болуына мүмкіндік туғызды?

A) өнегелі сананың өзгешелігі;

B) санасыздықтың ерекшелігі – (бейсаналықтын);

C) діни сананың ерекшеліктері;

D) рационалдық ойлаудың өзгешелігі;

E) әдемділікті айыра білушіліктің ерекшеліктері.




Тесттердін дұрыс жауаптары


1 B

2 D


3 D

4 B


5 C

6 E


7 C

8 C


9 E

10 C


11 E

12 A


13 D

14 B


15 E

16 E


17 B

18 C


19 C

20 B


21 E

22 A


23 D

24 D


25 A

26 E


27 A

28 B


29 E

30 C


31 E

32 D


33 A

34 B


35 B

36 A


37 A

38 D


39 A

40 A


41 D

42 A


43 A

44 A


45 C

46 C


47 A

48 A


49 E

50 E


51 C

52 A


53 B

54 B


55 C

56 C


57 A

58 E


59 B

60 C


61 E

62 D


63 D

64 B


Әдебиеттер


  1. Абдильдин Ж.М. Диалектика Канта. – Алма – Ата, 1974. – 32 б.

  2. Әбішев Қ. Философия. – Алматы: «Жеті жарғы» 2001. – 29 б.

  3. Гуннар Скирбекк. Нилс Гилье. История философии. М., 2001. – 135 б.

  4. Есім Ғ. Фалсафа тарихы. – Алматы: «Рауан» 2004. – 62 б.

  5. Зотов А.Ф., Мельвиль Ю.К. Западная философия ХХ века. – М., 1987. – 133 б.

  6. Камю А. Бунтующий человек. – М., 1990. – 71 б.

  7. Кун Т. Структура научных революций. – М., 1977. – 112 б.

  8. Ницше Ф. Так говорил Заратустра. – М., 1990. – 62 б.

  9. Новейший философский словарь. – М., 2005. – 296 б.

  10. Рассел Б. История западной философии. – М., 1969. – 97 б.

  11. Современная западная философия. Словарь. – М., 1991. – 328 б.

  12. Философия. Оқу құралы. – Алматы: «Ақыл кітабы», 1991. – 76 б.

  13. Фромм Э. Иметь или быть? – М., 1990. – 233 б.

  14. Философский энциклопедический словарь. – М., 1994. – 57 б.



Мазмұны

Кіріспе .....................................................................................3

1 Сциентистік бағыт...................................................................4

1.1 Позитивизм ..............................................................................4

2 Іс-әрекеттік бағыт...................................................................11

2.1 Прагматизм .............................................................................11

2.2 Марксизм философиясы.........................................................17

3 Антропологиялық бағыт.........................................................18

3.1 Өмір философиясы..................................................................18

3.2 Философиялық антропология................................................21

3.3 Экзистенциализм.....................................................................22

4 Діни философиялық бағыт.....................................................25

4.1 Неотомизм................................................................................25

4.2 Персонализм............................................................................27

5 Әлеуметтік сыни бағыт...........................................................27

5.1 Герменевтика және «постструктуралистік-постмодернистік

кешен»......................................................................................30

Сөздік.......................................................................................34

«ХІХ-ХХ ғасырлардағы классикалық емес Еуропа

философия» тақырып бойынша ұсынылатын

тест тапсырмалары.................................................................36

Әдебиеттер..............................................................................49







Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет