Адамзат дамуының тарихында тас құралдарынан металлға көшу үлкен маңызға ие болды. Металл бойынша ежелгі шеберлер әр түрлі заттарды дайындау үшін қолданылған қорытпаларды өңдеу тәсілдері мен құрамдарының сипаттамасын қалдырмады. Мысалы, антикалық Грецияда, Рим империясында, Таяу және Орта Шығыста және Үндістанда қолданылған көркем бұйымдарды құю үшін қола мен жезді кеңінен қолдануға ие болды.
а) қола және жездің тарихи қорытпаларының құрамын жазыңыз:
Қола: ________________________________________________________________________ Жез:_________________________________________________________________________
(і) Таза металдардан құймалардың ерекше қасиеттерін сипаттаңыз:
_________________________________________________________________________
(ii) қазіргі уақытта жоғарыда көрсетілген тарихи қорытпаларды қолдану саласының бірін көрсетіңіз:
_________________________________________________________________________
Шойын – темірдің көміртекпен құймасы. Жақсы құйылатын қасиетке ие және темірге қарағанда біршама қатты.
і) Құймалардың таза металдарға қарағанда көбірек қолданылуының себебіне 2 мысал келтіріңіз:________________________________________________________________ _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________
іі) Шойын мен болат- темірдің көміртекпен құймалары. Осы құймалардың құрамын жаз:
шойын:_______________________________________________________________________ болат:________________________________________________________________________
Кестеде темір – шойын және болаттың негізгі тұжырымдамасы келтірілген. Берілген тұжырымдаманы сәйкестендіріңіз:
Шойын
көміртегі мөлшері
2,14 кем емес %
көміртегі мөлшері 0,02-ден 2,14-ке
дейінгі диапазонда %
амортизаторлар, машина бөлшектерін жасау үшін
қолданылады
көркем сәулет құю саласында қолданылады;
Болат
a) P заты сұйылтылған тұз қышқылымен әрекеттесу нәтижесінде газ түзілді. Бұл газ Q мөлшерін азайтады. Берілген кестедегі заттар тізімін пайдалана отырып, P және Q заттарын анықтаңыз: